برگزاری همزمان نمایشگاه مجازی و فیزیکی در دستور کار است

- نمایشگاه های کتاب رویدادهای فرهنگی و مهم در عرصه مطالعه و خرید کتاب است در این میان برخی کارشناسان فرهنگی همراهی نمایشگاه مجازی کتاب با نمایشگاه فیزیک را مهم قلمداد می‌کنند و برخی برگزاری این دو نمایشگاه را با فاصله زمانی مشخص رویکردی ارزنده می‌دانند که می‌تواند همانند یک شوک و یا یاد آوری اهمیت مطالعه را به جامعه خاطر نشان کند و عاملی برای تنظیم چرخه تولید و خرید کتاب باشد.

طی دو سال گذشته و با وجود تهدید بیماری کرونا فرصت‌هایی ارزشمند خود را به جامعه بشری نمایان کرد از جمله آنان فروش اینترنتی کالا‌ها و کتاب‌ها بود این مهم در کشور ما با استقبال فراوانی روبه رو شد در عین حال گسترش کرونا و حفظ پروتکل‌ها اجازه برگزاری نمایشگاه فیزیگ تهران را فراهم نکرد و این امر ضرر ناشران را در پی داشت.

در همین راستا مسئولان و دست اندرکاران درپی برگزاری نمایشگاه مجازی کتاب شدند که در دور نخست با کاستی‌هایی همراه بود و توان دسترسی به خرید کتاب در روز‌های نخست از علاقمندان به کتاب گرفته شد که عاملی برای گریز برخی خریداران کتاب شد، اما در دور دوم برگزاری نمایشگاه کتاب تهران که سال ۱۴۰۰ برگزار شد استقبال‌ها بسیار فراوان بود.

برخی از فعالان حوزه فرهنگ معتقد هستند برگزاری نمایشگاه مجازی و فیزیک در کنار هم می‌تواند شرایط را برای خرید کتاب و امکان دسترسی علاقمندان به مطالعه افزایش دهد. به گفته مسئولان و برگزار کنندگان نمایشگاه‌های کتاب نیز تاثیر نمایشگاه فیزیک بسیار بالاتر از نمایشگاه مجازی است، اما شرایط حاکم و تحمیل شده به خاطر بیماری کرونا اجازه برگزاری نمایشگاه مجازی را نمی‌دهد.

در این میان برخی کارشناسان فرهنگی همراهی نمایشگاه مجازی کتاب با نمایشگاه فیزیک را مهم قلمداد می‌کنند و برخی برگزاری این دو نمایشگاه را با فاصله زمانی مشخص رویکردی ارزنده می‌دانند که می‌تواند همانند یک شوک و یا یاد آوری اهمیت مطالعه را به جامعه خاطر نشان کند و عاملی برای تنظیم چرخه تولید و خرید کتاب باشد.

*** استقبال و تدابیر جدید

در این راستا یاسر احمدوند معاون فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به توضیح شرایط برگزاری نمایشگاه فیزیکی و مجازی کتاب اشاره کرد و گفت: وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در حال بررسی برنامه‌ای مبنی بر برگزاری همزمان دو نمایشگاه فیزیکی و مجازی کتاب در سال ۱۴۰۱ است که هنوز تصمیمات قطعی در این باره این رویکرد گرفته نشده است.

احمدوند ادامه داد: بعد از سال ۹۸ نمایشگاه کتاب تهران به علت اجرای پروتکال‌های بهداشتی به صورت نمایشگاه فیزیکی برگزار نشد، اما بر اساس تصمیمات اتخاذ شده در سال ۱۴۰۱ نمایشگاه فیزیکی کتاب تهران برگزار می‌شود. این رویداد تاثیرات قابل توجهی را بر سرانه مطالعه و جلب نظر جامعه پیرامون کتاب و کتاب خوانی در پی دارد، در ضمن شعار این نمایشگاه هنوز مشخص نشده است.

احمدوند تاثیر نمایشگاه فیزیکی و مجازی کتاب بر کتابفروشی‌ها را مورد بررسی قرار داد و ابراز کرد: فعالیت و برگزاری نمایشگاه مجازی کتاب تاثیری بر فروش و عملکرد کتاب فروشی‌ها ندارد. این امر را بر اساس تجربه چند سال خودم که زمانی به کتاب فروشی مشغول بودم می‌گویم، با بالا گرفتن تب خرید کتاب در نمایشگاه‌ها کتاب فروشی‌ها هم مشتریان خود را خواهند داشت و نمی‌توان گفت که کتابفروشی‌ها زیان می‌بینند.

وی تاکید کرد: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در طی سال‌های گذشته تلاش داشته تا با برگزاری طر‌ح‌های فصلی فروش پاییزه، تابستانه و عیدانه کتاب در خدمت به کتابفروشی‌ها حرکت کند. اگر کتابفروشان همه نیاز‌های مردم را تامین کنند بهتر است، اما همین طرح نیز نقایصی را داشت و برخی از استان‌های کمتر برخوردار کتاب فروش نداشتند تا از تسهیلات در نظر گرفته شده دولت بهره‌مند شوند لذا برای اینکه عدالت فرهنگی بر گزار شود، تمهیداتی دیگر در نظر گرفته خواهد شد و این برنامه در دست بررسی است.

*** تسهیلات مد نظر وزارت ارشاد برای دومین نمایشگاه مجازی کتاب

معاون فرهنگی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی به خدمات ارائه شده در دومین نمایشگاه مجازی کتاب به ناشران و علاقمندان کتاب اشاره و اظهار کرد: تسهیلاتی از قبیل بن‌های تخفیفی برای دانشجویان طلاب و حتی برخی ارگان‌ها به منظور ایجاد رفاه در خرید کتاب در دومین نمایشگاه مجازی کتاب مد نظر قرار داده شده است، همچنین تخفیف‌های بیست درصدی برای هر کتاب از مشوق‌های دیگر بوده که در دومین نمایشگاه مجازی کتاب نیز در نظر گرفته شده است، همچنین ارائه خدمات پستی و امکانات بانکی از سوی بانک صادرات بخش‌هایی هستند که در راستای ایجاد رضایت و ارائه بهتر خدمات به مخاطبان مد نظر گرفته شده و به اجرا گذاشته خواهد شد.

*** حضور تمام قد نمایشگاه فیزیکی 

مجید سانکهن یک نویسنده کتاب به برگزاری نمایشگاه مجازی و نمایشگاه فیزیکی اشاره و بیان کرد: من معتقد هستم برگزاری نمایشگاه فیزیکی در کنار نمایشگاه مجازی می‌تواند برای پیشبرد اهداف مسئولان در جهت افزایش سرانه مطالعه راهبردی باشد، اما به این شرط که برگزاری این نمایشگاه به صورت همزمان نباشد هرچه فاصله برگزاری این دو نمایشگاه با یکدیگر بیشتر شود سبب می‌شود که تعداد افرادی که به خرید کتاب می‌پردازند افزایش بیشتری پیدا کند.

سانکهن خاطرنشان کرد: برگزاری همزمان نمایشگاه مجازی و فیزیکی سبب خواهد شد که انتشاراتی‌ها نتوانند به خوبی در حوزه فروش فیزیکی و الکترونیک فعالیت کنند لذا ما شاهد خواهیم بود که خرید‌ها با مشکل مواجه شده و این امر باعث نارضایتی مخاطبان و علاقمندان به کتاب خواهد شد.

*** نقش نمایشگاه ها در خرید 

این در حالی است که برآیند‌های دومین نمایشگاه مجازی کتاب از زبان علی رمضانی مدیر خانه کتاب ایران،‌ گویای این امر است که دومین نمایشگاه مجازی کتاب ۵۷.۵۱ درصد فروش را در بر داشته که عموما به کتاب‌های تالیفی اختصاص دارد و این نشان از توجه بیشتر مخاطبان به آثار نویسندگان کشورمان دارد، نکته مهم دیگر اینکه در این نمایشگاه از گروه موضوعی کودک و نوجوان استقبال بیشتری صورت گرفته و به‌واقع میزان توجه والدین به مطالعه فرزندانشان قابل تحسین است. پس از آن نیز به ترتیب کتاب‌ها در گروه موضوعی ادبیات، علوم اجتماعی، دین و تاریخ و جغرافیا بیشترین میزان فروش را داشتند.

وی ابراز کرد: همه می‌دانیم مردم شهر‌های مختلف کشور در حوزه دسترسی به کتاب با یکدیگر برابر نیستند؛ مشاهده می‌شود که برخی از استان‌های کشور دارای کتابخانه و کتابفروشی‌های بیشتری هستند و برخی کمتر. در دومین نمایشگاه مجازی کتاب تهران شاهد استقبال بیشتر مردم این استان‌ها بودیم؛ به عنوان نمونه استان ایلام به نسبت جمعیت خود اولین استان کشور بود که بسته به نسبت جمعیتی که دارد بیشترین حجم خرید کتاب را در سامانه به ثبت رساند. همچنین به ترتیب استان سمنان، کهگیلویه و بویراحمد، خراسان جنوبی، خراسان شمالی، چهارمحال و بختیاری، زنجان، یزد، بوشهر، اردبیل، قزوین، قم، مرکزی، کردستان و همدان نیز استان‌های بعدی بودند که به نسبت جمعیت استانی بیشترین خرید کتاب را داشتند. این مورد در مقایسه با سال گذشته نیز به همین صورت است.

*** ادامه روند برگزاری نمایشگاه‌های مجازی