قیاس میراث فرهنگی ایران با کشور‌های منطقه قیاس مع الفارق است

محمدرضا کارگر مدیرکل موزه‌ها و اموال منقول وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی درخصوص انتقاد‌ها از وضع اداره و نگهداری از آثار تاریخی و موزه‌های کشور به میزان گفت: این نکته‌ای پذیرفتنی است که ما مشکلاتی در اداره و نگهداری از آثار و اشیای تاریخی کشورمان داریم. اما به این نکته هم باید توجه کنیم که آیا در کل منطقه غرب آسیا موزه‌ای مانند موزه سعدآباد وجود دارد. من فکر می‌کنم نظیر این موزه که صد و ده هکتار مساحت دارد را در کل این منطقه نمی‌توان پیدا کرد. یا موزه‌ای به قدمت و زیبایی کاخ گلستان را در کدام یک از کشور‌های منطقه می‌توان سراغ گرفت؟ یا آن اهمیتی که موزه ملی با این حجم از اشیای پر ارزش تاریخی پیدا کرده را می‌توان با وضع موزه‌های کشور‌های اطراف مقایسه کرد؟

 

وی ادامه داد: امروز شاهدیم در کشوری مثل قطر موزه‌ای راه افتاده که هیچ کدام از اشیای این موزه متعلق به خود قطری‌ها نیست. آن‌ها یک ساختمان مجلل ساخته اند، اما چیزی از خودشان برای نمایش دادن در آن ندارند. وضع کشور امارات هم بهتر از قطر نیست. آن‌ها هم در موزه هایشان یک شی تاریخی شاخص که متعلق به خودشان باشد ندارند؛ بنابراین نباید در قضاوت چنین مسائلی شتاب زده و سطحی باشیم. عده‌ای با نگاه تک بعدی چیز‌هایی را می‌بینند و ذهنشان را محدود به همان چیز‌ها می‌کنند و نمی‌توانند به شکلی همه جانبه واقعیت را ببینند.

 

کارگر خاطرنشان کرد: قیاس میراث فرهنگی و موزه‌های ایران با کشور‌هایی مثل قطر و امارات یا حتی ترکیه که این روز‌ها باب شده قیاس مع الفارق است. البته ترکیه شرایطی متفاوت با دیگر کشور‌های پیرامون ما دارد. اما کشور‌های حاشیه خلیج فارس در زمینه موزه داری و داشته‌های تاریخی جایگاهی ندارند که ما بخواهیم آن‌ها را با ایران مقایسه کنیم. تمام کشور‌های همجوار ما وابسته به فرهنگ ایران بوده اند و هنوز هم هستند. از اساس جایگاهی که ایران از نقطه نظر تاریخی و فرهنگی دارد به گونه‌ای نیست که با کشور‌های پیرامونی اش مقایسه شود. ما امروز در کشورمان ۷۵۰ موزه فعال داریم. کشوری مثل قطر چند موزه دارد؟ البته در آنجا با هزینه سرسام آور موزه مجللی ساخته شده، اما آثاری که در این موزه به نمایش گذاشته شده متعلق به ایران است؛ بنابراین اینکه عده‌ای بخواهند وضع میراث فرهنگی ایران را نامطلوب بدانند بی انصافی است.

وی در پاسخ به اینکه با وجود ظرفیت‌های تاریخی متمایز ایران عمده‌ترین مشکل در حوزه نگهداری از آثار تاریخی و موزه‌ها چیست گفت: چیزی که ما نیاز داریم این است از نظر اعتبارات مالی باید شرایط بهبود پیدا کند. در کنار این من تصور می‌کنم باید دست موزه‌ها برای جذب گروه‌های با انگیزه‌تر و آگاه‌تر باز باشد. به واقع موزه‌های ما نیاز به چابک سازی دارند.

 

کارگر درخصوص ضرورت بازاندیشی در نحوه اداره موزه‌ها با تاثیرپذیری از شرایط بیماری کرونا گفت: در این مورد آنچه که برای ما مطرح است مساله بازدید‌های مجازی و گروه‌های آنلاین است که باید مورد توجه بیشتری قرار بگیرد. ما روی این موضوع کار کردیم و باز هم باید ادامه بدهیم و این مورد را باید تقویت کنیم. حتی اگر بیماری کرونا هم ریشه کن شود باز از اهمیت این موضوع کاسته نخواهد نشد. چون از اقصی نقاط دنیا و از بخش‌های مختلف کشورمان علاقه‌مندان زیادی هستند که امکان بازدید حضوری از موزه‌ها یا آثار تاریخی گوناگون را ندارند.

 

مدیرکل موزه‌ها و اموال منقول وزارت میراث فرهنگی با بیان اینکه البته در موزه‌های جدید طراحی‌های نوینی اتفاق افتاده گفت: برای مثال اگر وضع موزه خلیج فارس بوشهر را بخواهیم بررسی کنیم می‌بینیم که این موزه به یک موزه مدرن با نگاهی جدید تبدیل شده است. این موزه یک نقطه عطف در شیوه موزه داری ماست و این قابلیت را دارد تا تبدیل به الگویی فراگیر برای همه موزه‌های ما بشود. تحولی که در این موزه اتفاق افتاده را می‌توان از طریق مراجعه به وبگاه اینترنتی این موزه به خوبی درک کرد. نحوه کارکرد‌هایی که موزه بوشهر پیدا کرده در تمام موزه‌های جدید هم اعمال خواهد شد. درحال حاضر اعتبارات اختصاص داده شده به موزه‌ها آن طور که تصور می‌شود وضع نامطلوبی ندارد. با همین شرایط هم ما می‌توانیم کار مدرن کردن موزه‌های جدید را پیش ببریم. اما اگر قرار بر افزایش اعتبارات مالی باشد در آن صورت ما خواهیم توانست فرایند مدرن سازی موزه‌های قدیمی را هم در دستور کار بگنجانیم.

وی با اشاره به اینکه درآمدزایی موزه‌های ما شرایط مناسبی دارند گفت: در سال آخر پیش از شیوع بیماری کرونا ما صد میلیارد تومان درآمد داشتیم که تصور می‌کنم درآمد خوبی بوده باشد. اگر امروز این شرایط کرونا نبود ما پیش بینی درآمد سیصد میلیارد تومانی را داشتیم. اما الان و با شرایطی که بیماری کرونا برای ما پیش آورده درآمد موزه‌ها به صفر رسیده و صرفا از بودجه‌های دولتی استفاده می‌شود. طی این مدتی که از شیوع کرونا می‌گذرد موزه‌ها معمولا بسته بوده اند و اگر هم بازدیدی اتفاق افتاده باشد به نحوی نبوده که بتوانیم روی آن حساب کنیم. ما طی سال گذشته فقط سه میلیون بازدیدکننده از موزه‌ها داشته ایم. درحالی که پیش از شیوع کرونا بیست و سه میلیون بازدید کننده داشتیم که عمدتا هم درآمد‌ها به خاطر وجود گردشگران خارجی بوده است. چون بهای بلیطی که از گردشگران داخلی گرفته می‌شود رقم به مراتب پایین تری است.