تضاد منافع گروه «مینسک» و سرنوشت مناقشه قره باغ

- مناقشه «قره باغ» در واقع مسئله پیچیده‌ای نیست، بلکه برخی آن را پیچیده کرده‌اند.

 

سال‌هاست که قرار است اجلاس «مینسک»، متشکل از کشور‌های روسیه، آمریکا و فرانسه اختلاف ارمنستان و جمهوری آذربایجان بر سر قره باغ را حل کنند، اما این اتفاق نیفتاده است.

 

اکنون پرسش در این موضوع این است، چرا این سه کشور نتوانستند مناقشه قره باغ را حل کنند؟

 

روسیه کشوری است که در منطقه قرار دارد؛ در واقع این کشور یکی از کشور‌های تاثیر گذار و با نفوذ در میان کشور‌های جدا شده پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی است.

 

اگرچه روسیه با ارمنستان و جمهوری آذربایجان مرز خاکی ندارد، اما حدود ۳۰ سال پیش این دو جمهوری جزئی از خاک شوروی بودند و قطعا مسکو همچنان در قبال جمهوری‌های جدا شده، خود را مسئول می‌داند.

 

گروه «مینسک» همانگونه که گفته شد، متشکل از سه کشور روسیه، آمریکا و فرانسه است؛ این سه کشور در منطقه قفقاز هر یک منافع خاص خود را دارد که قاعدتا این منافع در تضاد با یکدیگر است.

 

فرانسه برای خود تعریفی از منافع دارد، آمریکا نیز همین گونه و روسیه نیز منافع منطقه‌ای را در نظر دارد که نگرانی‌هایی را نیز در میان مقام‎های کرملین به خاطر نفوذ آمریکا، اروپا، رژیم اسرائیل و گسترش ناتو در کشور‌های حوزه استحفاظی روسیه، برای آنها ایجاد کرده است.

 

جمع سه کشور روسیه، آمریکا و فرانسه برای حل مناقشه قره باغ میان جمهوری آذربایجان و ارمنستان، یک جمع نامتناسب و نامتجانس است، دو کشور از سه کشور در پی گسترش حضور و نفوذ خود در منطقه قفقاز و حتی آسیای میانه هستند تا بتوانند از قدرت روسیه بکاهند.

 

منافع روسیه در منطقه قفقاز با منافع آمریکا و فرانسه به شدت در تضاد است و همین تضاد باعث شده تا گروه میسنک نتواند راه حلی برای اختلاف دو کشور جمهوری آذربایجان و ارمنستان بیابد.

 

پس راه حل چیست؟ آن را کجا باید جست‎وجو کرد؟ آیا سازمان ملل، یا اتحادیه اروپا و آمریکا توانایی حل این مناقشه را دارند؟

 

به سازمان ملل نمی‌توان امیدی داشت؛ این سازمان توانایی حل مشکلات خود را ندارد؛ در گوشه گوشه جهان اکنون جنگ و درگیری و خونریزی برپاست؛ سوریه، یمن، عراق، افغانستان، میانمار و... درگیر جنگ‌هایی هستند که سازمان ملل هیچ اقدامی نمی‌تواند برای پایان دادن به آن‌ها انجام دهد.

 

آمریکا و اروپا خود از عوامل ایجاد ناامنی و جنگ در جهان هستند؛ دخالت‌های این دو در دیگر کشور‌ها و سیاست‌های استعماری آنها در جهان باعث ایجاد ناامنی و از بین رفتن صلح شده است.

 

راه حل در منطقه است، همگرایی و هم افزایی کشور‌های منطقه تنها راه ممکن برای حل اختلافات منطقه‌ای است.

 

اعتماد جمهوری آذربایجان یا ارمنستان به گروه «مینسک» اشتباه است و اگر هم اکنون نیز «الهام علی اف»، رییس جمهور جمهوری آذربایجان، همچنان چشم امید به این گروه دوخته است، ناامید باز خواهد گشت.

 

جمهوری آذربایجان و ارمنستان توان ادامه جنگ و گسترده‌تر کردن آن را ندارند؛ زیرا توان اقتصادی دو کشور این اجازه را نمی‌دهد.

 

این سیاست که «الهام علی اف»، اعلام کرده اختلافات در منطقه میان دو کشور و دیگران نباید دخالت کنند، سیاست درستی است.

 

اگر هر دو کشور ارمنستان و جمهوری آذربایجان به این سیاست اعتقاد واقعی داشته باشند، راه برای حل اختلافات وجود دارد.

 

اما می‌بینیم که در مناقشه قره باغ ترکیه مستقیما دخالت می‌کند و از جمهوری آذربایجان در مقابل ارمنستان حمایت می‌کند و از سوی دیگر نقش فتنه انگیز رژیم اسرائیل در مناقشه به خوبی دیده می‌شود.

 

آمریکا اگرچه آشکارا در ماجرا ورود نکرده است، پشت پرده مشغول طراحی و فتنه انگیزی برای گسترده‌تر کردن ابعاد جنگ است.

قطعا جنگ و ناامنی در مرز‌های شمال غربی، تبعاتی برای ایران خواهد داشت.

 

راه حل این است که ترکیه دست از مداخله مستقیم در قفقاز و حمایت از جمهوری آذربایجان بردارد، روسیه نیز سیاست بی طرفی خود را تقویت کند و سه کشور ایران، روسیه و ترکیه برای پایان دادن به جنگ در قفقاز نقش خود را اعمال کنند و پس از برقراری آتش بس پایدار، بر اساس اسناد و مدارک تاریخی میان این دو، بدون جانبداری حکم صادر کنند و ایروان و باکو نیز از این رأی تبعیت کنند.

 

مناقشه قره باغ را حل نظامی ندارد؛ علاوه بر آن به کشور‌های فرا منطقه‌ای نیز نباید اجازه ورود به مسئله را داد.

 

این موضوع را هم دو کشور جمهوری آذربایجان و ارمنستان باید درک کنند و هم این که به ائتلاف سه جانبه ایران، روسیه و ترکیه اعتماد کنند؛ همه این پیش فرض‌ها بستگی به نوع رفتار و سیاستی دارد که ترکیه و روسیه اتخاذ خواهند کرد.

 

رسانه‌های دولتی ترکیه با گزارش‌های خود سعی دارند بر آتش درگیری بدمند و مقام‎های این کشور را هر چه بیشتر تحریک کنند، اما هیچ اشاره‌ای به مداخله مستقیم دولت خود در بحران قره باغ ندارند.

 

ایران تکلیف را روشن کرده، در این مناقشه نه از ارمنستان حمایت می‌کند و نه از جمهوری آذربایجان، اما اگر وضعیتی که اکنون وجود دارد ادامه داشته باشد، آنگاه ممکن است تصمیم دیگری بگیرد.