زنگ خطر پیری جمعیت در ایران
- روزنامه جام جم نوشت: کرونا و تاثیرات ملموسش در زندگی فرد‌فرد ایرانی‌ها حالا سنجه مناسبی شده است برای مقایسه دیگر چالش‌های این سرزمین؛ مهم‌ترینش شاید روند کاهش جمعیت کشور باشد، اینقدر که حالا بسیاری هشدار می‌دهند با روند کنونی کاهش جمعیت بلایی چند برابر وحشتناک‌تر از کرونا در انتظارمان نشسته است. اعداد و آمار بهتر اتفاق فاجعه‌بار پیش‌رو را به چشم می‌آورد.
با ادامه این روند کاهش جمعیت در ۲۰ سال آینده، ایران از پیرترین کشور‌های دنیا خواهد بود و در۳۰ سال آینده پیرترین کشور جهان می‌شویم، به‌طوری‌که از هر سه نفر تقریبا یک‌نفر بالای ۶۰ سال خواهد داشت.
برخی از کارشناسان این حوزه هم معتقدند «شدت کاهش جمعیت ایران در تاریخ بشریت نظیر ندارد!» مبنای این اظهارنظر‌ها هم آمار‌های جمعیتی ایران است، به‌عنوان مثال در سال ۹۸ تعداد ۱۷۰ هزار تولد از سال ۹۷ کمتر داشتیم و سال ۹۷ هم ۱۲۰ هزار تولد از سال ۹۶ کمتر بوده است. به این مفهوم که نرخ رشد سالانه جمعیت کشورمان از ۳.۹۱ درصد در سال ۱۳۶۵ به ۱.۲۴ درصد در سال ۹۵ کاهش یافته است و البته این شاخص در سال ۹۸ به مرز نزدیک یکدرصد رسیده است! بر‌مبنای همین آمار‌ها سیاست‌هایی هم پیش‌بینی شد، از مشوق‌های مالی برای فرزندآوری بگیرید که نسبت به مبالغ وعده داده شده بیشتر به یک شوخی تلخی شبیه بود تا اقداماتی فرهنگی که حداقل همین آمار موجود نشان می‌دهد تاثیری نداشته است.
همه این سال‌ها هم سمبه پرزور سیاستگذاری روی طبقه متوسطی بوده که عملا نشان داده علاقه‌ای به فرزندآوری ندارد. اما در همه این سال‌ها کمترین توجه به خانواده‌هایی بوده که علاقه به فرزند داشته‌اند، اما نابارور بوده‌اند. به گواه آمار‌ها بیش از ۳.۵ میلیون زوج در ایران، ناباروری اولیه دارند و سالانه حدود ۹۰ هزار نفر به این آمار اضافه می‌شود.
خانواده‌هایی که فارغ از تمام مشکلات پیش‌رویشان علاقه به فرزندآوری دارند و همان سیاستگذاران کمترین توجهی را نسبت به مشکلات پیش‌روی این افراد از خود نشان نداده‌اند.
افرادی که پس از حداقل یک سال تلاش برای بچه‌دار شدن مشخص می‌شود که از نعمت فرزندآوری محروم هستند را نابارور می‌گویند. با این تعریف سرراست بیش از ۳.۵ میلیون زوج در ایران نابارور هستند. هر چند در ایران به علت نگاه‌های غلط اجتماعی، ناباروری یک مشکل زنانه تلقی می‌شود، اما کاوش داده‌های آماری نشان از این دارد که ۶۰ درصد مشکلات ناباروری مربوط به مردان و تنها ۴۰ درصد سهم زنان است.
زوجین نابارور معمولا با مشکلاتی همچون سردی کانون خانواده، سردی روابط زناشویی، احساس نقص و انگ اجتماعی مواجه هستند. همه این موارد هم جدای از مشکلات روانی همچون اضطراب و افسردگی شدید است که کابوس روزانه آنهاست. درصد قابل‌توجهی از خانواده‌های درگیر این معضل، اما تنها و تنها به‌دلیل هزینه‌های بالای آن از خیر درمان ناباروری می‌گذرند آن هم در حالی که ایران در پزشکی جزو چهار کشور برترِ دنیا در درمانِ ناباروری است.
هزینه‌های درمان ناباروری
درباره هزینه‌های درمان ناباروری هم هر چند منشأ اعداد یکی است، اما رقم‌های اعلام شده بازه گسترده‌ای دارد. اعداد اعلام شده از شش میلیون تومان آغاز و به ۵۵ میلیون تومان هم می‌رسد. در حال حاضر هزینه یک عمل پیشرفته بدون در‌نظر گرفتن هزینه‌های جانبی دیگر همچون دارو‌ها و رفت و آمد، در مراکز درمان ناباروری دولتی ۵/۸ میلیون تومان و در مراکز خصوصی ۱۸ میلیون تومان است. حالا با توجه به این‌که احتمال موفقیت هر عمل ۳۳درصد است و هر زوج نابارور برای داشتن یک فرزند حداقل نیازمند سه عمل پیشرفته است، یعنی باید بین ۲۵ تا ۵۴ میلیون تومان فقط هزینه عمل پیشرفته کند. در حالی که این هزینه با ۵۰ تا ۸۰ درصد درآمد سالانه دهک‌های متوسط درآمدی خانوار‌های ایرانی برابری می‌کند.
در پژوهشی تحت‌عنوان «جنبه‌های روانی - اجتماعی ناباروری از دیدگاه پزشکان ایرانی» چنین عنوان شده که جمعیت نابارور در ایران از طبقه نسبتا کم‌درآمد جامعه هستند. بیشتر شهرستان‌های کشور نیز مرکز درمان ناباروری ندارند و زوجین نابارور لازم است برای درمان به شهر‌های دیگر رفت‌وآمد داشته باشند که این خود بار هزینه‌ای مضاعفی را بر آنان تحمیل می‌کند.
سنگ‌اندازی به جای حمایت
۳.۵ میلیون زوج نابارور یعنی ۳.۵ میلیون خانواده بدون فرزند. متخصصان این حوزه هم به کرات اعلام کرده‌اند حدود ۹۰ درصد ناباروری‌ها قابل درمان هستند. به این مفهوم اگر مشکلات ساختاری، هزینه‌های بیمه و درمانی که به آن اشاره شد وجود نداشت و ۹۰ درصد این تعداد خانواده می‌توانستند صاحب فرزند شوند، آن وقت بیش از سه میلیون خانواده نابارور صاحب فرزند می‌شدند. این تعداد از جایی بسیار قابل توجه و مهم می‌شود که بدانیم در سال ۹۸ حدود یک میلیون و ۲۰۰ هزار تولد ثبت شده است. حل مشکل درمانی ناباروان یعنی اضافه شدن بیش از دوبرابری تعداد متولدان سال گذشته، این در حالی است که هر سال ۹۰ هزار نفر به تعداد زوج‌های نابارور هم اضافه می‌شود.
به عبارت دیگر در بحران رشد جمعیت کنونی دقت و حمایت ویژه از جمعیت نابارور جامعه ایرانی می‌تواند در یک بازه پنج ساله نزدیک به ۵۰ درصد به تعداد موالید در ایران کمک کند. همین گمانه‌هاست که این پرسش را شکل می‌دهد «چرا به جای حمایت بیمه‌ای و درمانی از زوج‌های نابارور، مدام سنگ پیش پایشان انداخته می‌شود؟»
- بیشتر خوانید:
- شاخص امید به زندگی برای زنان ۷۵.۵ سال است
