کشف گور‌هایی در لایه‌های هخامنشی تا اوایل اشکانی در همدان
به گزارش گروه جامعه ، محمد شعبانی کارشناس باستان شناس اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری همدان که در نشست علمی شانزدهمین گردهمایی باستان شناسی ایران سخن می‌گفت: با بیان این مطلب افزود: «کاوش اضطراری میدان امام خمینی شهر همدان در طول پروژه پیاده سازی و گودبرداری مرکز این میدان از طرف شهرداری که برای احداث یک آب نما انجام شده بود صورت گرفت.»
وی تصریح کرد: «در طول کاوش میدان امام خمینی شهر همدان حجم زیادی از انواع مختلف داده‌های فرهنگی بدست آمد که می‌توان آن‌ها را در چند دسته؛ داده‌های سفالی، آثار تدفینی و ساختار‌های معماری تقسیم کرد.»
این باستان شناس گفت: «هر چند در طول کاوش اضطراری میدان امام خمینی شهر همدان به دلیل میزان تخریب ساخت و ساز‌های دوران معاصر، هیچ گونه ساختار معماری دوران تاریخی به دست نیامد، اما یکی از مهم‌ترین نتایج آن دست یابی به لایه‌های فرهنگی به قبل از دوران اشکانی در این شهر مربوط بود، لایه‌ها و نهشته‌هایی که داده‌های سفالی مشخصی از دوران عصر آهن (ااا) هخامنشی و سلوکی داشت.»
شعبانی افزود: «در ادامه وجود شواهد کافی از داده‌های شاخص سفالین از جمله کاسه‌های زورقی و لاله‌ای دوران هخامنشی که قابل مقایسه با نمونه‌های فلزی خود از این دوران هستند و همچنین حجم زیادی از سفالینه‌های خوش ساخت و ظریف منقوش دوران سلوکی نشان از تداوم استقرار از دوران ماد تا دوران سلوکی در مرکز بافت تاریخی شهر همدان دارد.»
وی تصریح کرد: «بخش بزرگی از یافته‌های کاوش میدان امام مربوط به بقایای سفالی ازدوران مختلف تاریخی و اسلامی است.»
این باستان شناس، در خصوص یافته‌های تدفینی با اشاره به اینکه در طول کاوش در میدان امام خمینی آثار و شواهدی ازانواع گور‌های دوران تاریخی بدست آمد تصریح کرد: «بر اساس شیوه‌های به کار رفته، تدفین‌های مربوطه را می‌توان در سه گروه کلی طبقه بندی کرد.»
وی گفت: «بر اساس این یافته‌ها می‌توان به ۵ گور با تابوت سفالی از انواع معروف به تابوت‌های وانی یا قایقی شکل، دو گور خمره و دو گور بدون تابوت اشاره کرد؛ بیشتر تدفین‌ها در حالت تاق باز انجام شده بودند، اما یک نمونه تدفین نیز دارای حالت چمباتمه‌ای بود.»
این باستان شناس اظهار کرد: «به جز یکی از تدفین‌ها تمامی آن‌ها در درون لایه تاریخی هخامنشی تا اویل اشکانی قرار داشتند.»
نخستین مطالعات هدفمند باستان شناسی جنوب شرق ایران
«بررسی‌های مشترک باستان شناختی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری و دانشگاه توبینگن آلمان در جنوب کرمان (شهرستان‌های جیرفت، فاریاب و کهنوج؛ فصل چهارم)» عنوان مقاله‌ای بود که بصورت مشترک توسط نادر علیدادی سلیمانی و پیتر فلزنر سرپرستان هیأت باستان شناسی ارایه شد.
پروژه مشترک بررسی‌های باستان شناسی جنوب کرمان را می‌توان نخستین مطالعات هدفمند باستان شناسی جنوب شرق ایران بر شمرد که بخش در خور توجهی از گستره شهرستان‌های جنوبی کرمان تا هرمزگان را دربر می‌گیرد.
این پروژه مطالعات خود را بر دوره‌های مفرغ و آهن متمرکز کرده تا ضمن بررسی جامع منطقه و شناسایی استقرار‌ها، ارتباط این بخش از ایران را که بر پایه متون تاریخی تأمین کننده منابع سنگ دیوریت در ساخت مجسمه‌ها و تندیس‌های بین النهرینی است با بین النهرین از طریق دریا روشن سازد.
این پژوهش با هدف شناسایی استقرار‌ها و پی بردن به روابط و مناسبات فرهنگی تجاری جنوب شرق ایران و بین النهرین در طول عصر مفرغ و آهن صورت می‌گیرد.
تل آتشی تنها استقرار ثبت شده در ناحیه دارستان
عمران گاراژیان استادیار گروه باستان شناسی دانشگاه نیشابور و مجری پژوهش‌هایی در شرق ایران دیگر سخنران این نشست به بیان گوشه‌ای از پروژه «ارزیابی برداشت‌های مغناطیس سنجی با گمانه‌های آزمایشی، نمونه موردی تل آتشی دارستان جنوب شرق کرمان» که با همکاری بنجامین موتن و کورش محمد خانی صورت گرفته پرداخت.
وی گفت: «تل آتشی استقراری پیش از تاریخی واقع در حاشیه غربی لوت جنوبی، در دارستان حدود ۳۱ کیلومتری جنوب شرق شهر معاصر بم و تنها استقرار ثبت شده در فهرست آثار ملی از مجموعه استقرار‌هایی است که در ناحیه دارستان واقع شده است.»
وی افزود: «بر اساس کاوش‌های انجام شده به نظر می‌رسد عمده آنومالی‌های شناسایی شده در محوطه در اصل مربوط به فرآیند فرهنگی و مربوط به دوره‌های پیش از تاریخی نیست بلکه معرف فرآیند‌های طبیعی است که در سرگذشت استقرار پس از تبدیل شدن به محوطه روی داده است.»
این باستان شناس تصریح کرد: «بر اساس گمانه‌های شش گانه می‌توان نشان داد که آنچه بصورت آنومالی در تصاویر مغناطیس سنجی مشاهده می‌شود بیش از آنکه فرهنگی باشد طبیعی است و بیش از آنکه مربوط به زمان فعال بودن استقرار باشد مربوط به فرآیند‌های پس از نهشت شدن و سرگذشت طبیعی است که محوطه از سر گذرانده است.»
کشف سه اثر معماری در محوطه ارگ علیشاه
«کاوش اضطراری در ارگ علی شاه تبریز» عنوان مقاله‌ای بود که توسط بهرام آجرلو سرپرست هیأت باستان شناسی این پروژه ارایه شد.
وی گفت: «در آبان ماه ۱۳۹۵ پس از خاک برداری از گوشه شمال غربی عرصه اثر ملی ایوان ارگ علی شاه تبریز و عرصه جنوبی اثر ملی عمارت تاریخی فتح ا... اف برای ساخت یک پارکینگ بتنی برنامه کاوش اضطراری در ارگ علی شاه تبریز با هدف پیگردی سازه‌های معماری تاریخی و مستند ساز و مستند نگاری انجام شد.»
وی افزود: «از ۲۶ گمانه کاوش سه اثرمعماری مهم و شایسته درنگ و تأمل شامل یک بستر خشتی با دو دیوار چینه‌ای، یک سازه آبرسانی و شالوده یک دیوار شناسایی و خاکبرداری شد.»
نشست‌های علمی شانزدهمین گردهمایی باستان شناسی ایران با حضور باستان شناسان، کارشناسان این حوزه، دانشگاهیان و علاقمندان در حال برگزاری است.
