مداخلات پیشگیری در سال 94 بر اساس گلوگاه آسیب اولویتی طراحی می‌شود
: مدیرکل پیشگیری‌های فرهنگی و اجتماعی معاونت پیشگیری از وقوع جرم گفت: مداخلات ما در حوزه پیشگیری در سال 94 بر اساس گلوگاه جرم و آسیب اولویتی طراحی می‌شود.
علی محمد زنگانه در گفت و گو با خبرنگار حقوقی میزان با بیان اینکه دانش پیشگیری در کشور ما جدید است، اظهار کرد: البته پیشگیری از وقوع جرم در دنیا نیز در مفهوم علمی یک موضوع جدید است.
وی با اشاره به آنچه که به صورت مدون در قالب ساختار های پیشگیری از وقوع جرم در دنیا در حال اجرا است، افزود: در کشور ما نیز طی سالهای اخیر ساختار پیشگیری از وقوع جرم ایجاد شده است و عمده زمان در طی این سال‌ها صرف تولید دانش پیشگیری شده است.
در ایجاد زیر ساختارهای مناسب برای پیشگیری موفقیت‌های نسبی داشته‌ایم
مدیرکل پیشگیری‌های فرهنگی و اجتماعی معاونت اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم با بیان اینکه انتظار می‌رود این دانش بومی باشد و مبتنی بر فرهنگ اسلامی و ایرانی شکل گیرد، تصریح کرد: در عرصه تولید دانش پیشگیری و ایجاد زیر ساختارهای مناسب برای پیشگیری موفقیت‌های نسبی داشته‌ایم و دانش و زیر ساخت‌های نظری ما در این حوزه‌ها مبتنی بر الگوهای اسلامی و ایرانی به اندازه کافی است و می‌توانیم از آنها بهره بگیریم.
وی ادامه داد: بر اساس آنچه که در مطالعات تطبیقی و تولید دانش پیشگیری صورت گرفته، طی نزدیک 4 سال اخیر پیشگیری به 3 نوع اساسی پیشگیری‌های فرهنگی و اجتماعی، پیشگیری‌های وضعی و پیشگیری‌های قضائی از انواع بومی سازی شده دانش پیشگیری تقسیم می‌شود. همچنین در مطالعات تطبیقی پیشگیری دیگری ذیل پیشگیری‌های فرهنگی و اجتماعی با ماهیت مستقل با نام پیشگیری‌های مردمی و جامعه مدار در نظر می شود.
مدیرکل پیشگیری‌های فرهنگی و اجتماعی معاونت پیشگیری از وقوع جرم با توجه به شعار سال جاری با وجود عزم ملی در حل مشکلات فرهنگی، افزود: تنها با پیشگیری‌های جامعه‌مدار و مردمی می‌توان این آرمان را تحقق بخشید.
مردم هرچه بیشتر بدانند کمتر دچار آسیب می‌شوند
وی پیشگیری‌های ارتقایی و نخستین را به عنوان گام اول پیشگیری‌های فرهنگی و اجتماعی دانست و گفت: مهمترین حیطه پیشگیری ارتقایی، ارتقای آگاهی های عمومی پیشگیرانه است و در همه دنیا سرمایه‌گذاری‌های کلان بر این موضوع انجام می‌شود ؛چراکه مردم هرچه بیشتر بدانند کمتر دچار آسیب، تخلف، جرم و انحراف می‌شوند.
وی با بیان اینکه مباحث پیشگیرانه مرتبط با سبک زندگی و مهارت‌های اساسی زندگی نیز از دیگر حیطه های راهبردی اصلی و مهم در پیشگیری های ارتقایی و نخستین در نظر گرفته می شود، گفت: ما در بومی‌سازی این مسئله بر اساس مطالبات رهبر معظم انقلاب در خراسان شمالی به اقدامی جهادی دست زدیم و مدل بومی «مدیریت مهارت و دانش» موسوم به امید را تدوین کردیم؛ همچنین ذیل این حوزه راهبردی یکی از مهمترین اهداف ما تحکیم و تعالی خانواده است.
مدیرکل پیشگیری‌های فرهنگی و اجتماعی معاونت پیشگیری از وقوع جرم با اشاره به اینکه حیطه دیگر پیشگیری‌های ارتقایی پیشگیری رشدمدار است، اظهار کرد: پیشگیری رشدمدار نوعی پیشگیری است که در گروه سنی زیر 18 سال و به ویژه زیر 8 سال طراحی شده است.
وی با بیان اینکه جرم شناسان و ما در مدل بومی خود دو تعریف متفاوت از این مدل پیشگیری داریم، افزود: تعریفی که ما از این مدل پیشگیری داریم برگرفته از آموزه‌های دینی است که یک موضوع بسیار مهم و کلان است و عده‌ای بر توجه به افراد در معرض جرم و آسیب در گروه سنی کودک و نوجوان به سایر ابعاد ارتقایی در پیشگیری رشدمدار نیز می‌پردازد.
زنگانه با اشاره به اینکه سطح دیگر پیشگیری فرهنگی اجتماعی، اعمال اقدامات پیشگیرانه در گروه‌های در معرض خطر و پرخطر به جرم و آسیب است، تصریح کرد: جامعه هدف این سطح برخی افراد از گروه‌های خاص نظیر کودکان کار خیابان، خانواده زندانیان، خانواده متشنج ناشی از طلاق عاطفی و خانواده طلاق، کودکان بدسرپرست، خانواده معتادان و ساکنین در مناطق با آسیب اجتماعی بالا، سکونتگاه های غیر رسمی و موارد دیگر هستند.
وی با بیان اینکه حمایت از قربانیان و متأثرین از جرم و آسیب نیز یکی از مواردی است که ما در این سطح دنبال می‌کنیم، بیان کرد: همچنین افرادی که به دلیل وقوع جرم در منطقه یا محدوده‌ای در آماج جرم قرار می‌گیرند از دیگر گروه‌های هدف ما هستند.
پیشگیری در راستای اقدامات باز اجتماعی و بازتوانی
مدیرکل پیشگیری‌های فرهنگی و اجتماعی معاونت پیشگیری از وقوع جرم با اشاره به اینکه سطح سوم پیشگیری اجتماعی اقدامات باز اجتماعی و بازتوانی است، ادامه داد: جامعه هدف این سطح آسیب‌یدگان و مرتکبان به جرائم نظیر زندانیان، معتادان، زنان خیابانی و کلیه آسیب دیدگان اجتماعی هستند.
وی با بیان اینکه یکی از زیر ساختارهای این نوع مداخلات، مداخلات جامعه مدار است گفت: با تقویت مداخلات مردم محور عزم ملی محقق می‌شود به عنوان نمونه برای پیشگیری از اعتیاد بهتر است در قالب مداخلات جامعه محور عمل شود.
ضرروت آسیب شناسی برنامه‌های پیشگیرانه
زنگانه درباره اظهارات معاون پیشگیری قوه قضائیه پیرامون لزوم اثر بخش‌تر کردن اقدامات پیشگیری با تأکید بر صحت این اظهارات، تاکید کرد: برنامه‌های پیشگیرانه اثر بخشی مطلوب را نداشته است و لازم است در این خصوص آسیب شناسی شود.
وی درباره دلایل این مسئله با اشاره به اینکه نظام پیشگیری در ایران ساختار جدیدی است و از یک ساختار جدید نباید انتظارات زیادی داشت، اظهار کرد: حمایت ساختاری و بودجه‌ای از این ساختار نیز موضوع مهمی است که هنوز لایحه مصوبه مجلس در این زمینه در مجمع تشخیص مصلحت نظام بررسی نشده است.
مدیرکل پیشگیری‌های فرهنگی و اجتماعی معاونت پیشگیری از وقوع جرم قوه قضاییه با اشاره به اینکه حتی حمایت قانونی از پیشگیری در قوه قضاییه انجام نشده است، افزود: به اندازه‌ای که سرمایه‌گذاری می‌شود باید انتظار سوددهی داشت.
وی با بیان آسیب شناسی این موضوع اضافه کرد: تجربه ثابت کرده که به جای مداخلات متعدد و پراکنده بهتر است در جرائم و آسیب‌های اولویتی مداخلات خود را طراحی کنیم، بنابراین در سال 94 مداخلات ما باید در گلوگاه جرم و آسیب اولویتی طراحی شود و این اشکالی است که در برنامه‌های پیشگیرانه می‌تواند بررسی شود.
مجموع مداخلات در حوزه درون و برون سازمانی هماهنگ نیست
وی با بیان اینکه مجموع مداخلات در حوزه درون و برون سازمانی هماهنگ نیست، افزود: دلیل آن نبود ماتریس هماهنگی مداخلات است و در موازی کاری‌ها بخشی از کارها مورد غفلت و در بخشی دیگر تداخل وظایف صورت می گیرد.
زنگانه ادامه داد: برنامه‌های پیشگیری در حوزه مداخلات اگر در چارچوب ماتریس هماهنگی درون سازمانی هم‌افزا شود، باز لازم است که سازمان‌های اصلی در این زمینه هماهنگی لازم را با یکدیگر داشته باشند،که این همان هماهنگی برون بخشی است.
مدیرکل پیشگیری‌های فرهنگی و اجتماعی معاونت پیشگیری از وقوع جرم قوه قضاییه تصریح کرد: برای نمونه نیمی از دعاوی اصلی به ناهنجاری‌های حوزه خانواده که در صدر آن طلاق توافقی است، ارتباط دارد و نشان می‌دهد که برنامه‌های دستگاه‌های مرتبط با یکدیگر هم‌افزایی ندارد.
وی در بیان آسیب دیگر در این رابطه با اشاره به اینکه بسیاری از برنامه‌های ما دولتی محور است، افزود: مکانیزم تأمین منابع مالی برای برنامه های ما تعیین نمی‌شود و یا وابسته به سلیقه مسئولان است، علاوه بر این برنامه‌های بسیاری وجود داشته‌اند که به دلیل فقدان مکانیزم مالی پایدار پس از مدتی فراموش شده است.
باید برای مسائل جرم‌زا جریمه‌هایی قرار دهیم
زنگانه با اشاره به اینکه باید برای مسائل جرم‌زا جریمه‌هایی قرار دهیم و این جریمه‌ها را برای ارتقای آگاهی‌های عمومی صرف کنیم، عنوان کرد: دغدغه کنونی ما این است که مدلی محتوایی را برای برنامه سال 94 تنظیم کنیم که این آسیب‌ها را نه تنها برطرف کرده بلکه راهکارهای مناسب و اثر بخشی را در برنامه‌های سال 94 وارد کنیم.
وی همچنین با عنایت به اینکه در آستانه تدوین برنامه چهارم توسعه قضایی هستیم لحاظ کردن راهکارهای رفع آسیب را در طراحی برنامه جدید مورد تاکید قرار داد.
