تعیین چارچوب‌های نظام آموزش و تربیت فنی و حرفه‌ای

به گزارش گروه سیاسی ، نمایندگان در نشست علنی امروز دوشنبه (10 اسفندماه) مجلس شورای اسلامی در جریان بررسی طرح نظام جامع آموزش و تربیت فنی، حرفه‌ای و مهارتی با ماده یک این طرح موافقت کردند که براساس آن چارچوب‌های نظام آموزشی و تربیت فنی ، حرفه‌ای و مهارتی تعیین شد.

براساس ماده یک طرح مذکور؛ در اجرای بندهای یک و دو سیاست‌های کلی اشتغال و بندهای (د) و (ه) ماده 21 قانون برنامه پنجساله پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران مصوب 15 دی 1389 و با توجه به سیاست‌های کلان و اسناد بالادستی به منظور گسترش شایستگی حرفه‌ای، ارتقای جایگاه آموزش و تربیت فنی، حرفه‌ای و مهارتی، کاهش فاصله سطح شایستگی نیروی کار کشور با سطح استاندارد جهانی، هماهنگی در سیاستگذاری کلان، مدیریت در برنامه‌ریزی آموزش‌های فنی، حرفه‌ای و مهارتی و تربیت نیروی کار شایسته، نظام آموزش و تربیت فنی و حرفه‌ای و مهارتی که در این قانون نظام نامیده می‌شود و چارچوب صلاحیت حرفه‌ای ملی برای تحقق اهداف زیر ایجاد می‌گردد:

1- ترویج و تقویت فرهنگ کار، تولید، کارآفرینی و اخلاق حرفه‌ای مبتنی بر ارزش‌های اسلامی و ملی

2- آموزش و تربیت نیروی انسانی متخصص، ماهر و کارآمد متناسب با نیازهای بازار کار فعلی و آتی و ارتقای توان کارآفرینی

3- افزایش نقش آموزش و تربیت فنی، حرفه‌ای و مهارتی در توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی و ایجاد هماهنگی و تعامل بین این نظام و سایر نظام‌های آموزشی و اقتصادی

4- کمک به تولید ثروت و کاهش فقر در جامعه از طریق توانمندسازی نیروی کار و کمک به افزایش اشتغال، خوداشتغالی و کاهش بیکاری

5- ارتقای کیفیت آموزش و تربیت فنی و حرفه‌ای و مهارتی مبتنی بر چارچوب صلاحیت حرفه‌ای ملی و کاهش فاصله میان سطح شایستگی‌های مورد نیاز فعلی و آتی بازار کار و شایستگی شاغلان در کشور

6- فراهم‌سازی زمینه یادگیری مادام العمر افراد جامعه جهت دستیابی به عدالت آموزشی در حوزه شغل و حرفه

7- به‌کارگیری سودمندی‌های اجتماعی و فرهنگی آموزش‌های فنی و حرفه‌ای در راستای تعالی جمعیت با ایجاد سازگاری میان نظام‌های تربیتی و آموزش‌های عمومی و فنی و حرفه‌ای

8- افزایش سهم سرمایه انسانی از طریق آموزش، مهارت، خلاقیت، کارآفرینی و تجربه در سهم‌بری عادلانه در زنجیره تولید تا مصرف

9- توانمندسازی نیروی کار در راستای محور قرار دادن رشد بهره‌وری در اقتصاد

10- فعال‌سازی سرمایه‌های انسانی به منظور توسعه کارآفرینی

در تبصره ماده یک آمده است دولت مکلف است تمهیدات لازم جهت آموزش و تربیت افراد جهت کسب شایستگی‌های نوآوری و کارآفرینی در این نظام را در راستای تحقق اهداف مذکور در بندهای یک و دو سیاست‌های کلی اشتغال و بندهای یک و پنج سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی، ظرف 6 ماه از تاریخ لازم‌الاجرا شدن این قانون تهیه و تصویب نماید.

گفتنی است نمایندگان در ادامه بررسی طرح مذکور با ماده 2 آن موافقت کردند که براساس آن معانی اصطلاحات به کار رفته در قانون تعریف شد.

براساس ماده 2 طرح نظام جامع آموزش و تربیت فنی، حرفه‌ای و مهارتی، اصطلاحات به کار رفته در این قانون دارای معانی مشروح زیر می‌باشند:

1- آموزش و تربیت فنی، حرفه‌ای و مهارتی: کسب نگرش‌ها، مهارت‌های عملی، فهم و دانش مرتبط با حرفه‌ها و مشاغل بخش‌های گوناگون اقتصادی و اجتماعی به همراه آموزش و تربیت عمومی است.

2- نظام آموزش و تربیت فنی، حرفه‌ای و مهارتی: مجموعه‌ای از اجزا و زیر نظام‌ها شامل قوانین و مقررات، مدیریت و برنامه‌ریزی، نیروی انسانی، پژوهش و ارزشیابی است که به صورت یکپارچه اهداف این قانون را در کشور اجرا می‌نماید.

3- چارچوب صلاحیت‌ حرفه‌ای: چارچوبی است که براساس شاخص‌های توافق‌شده، صلاحیت‌ها، مدارک و گواهینامه‌ها را در سطوح و انواع مختلف به صورت منسجم به هم ارتباط می‌دهد. همچنین مهارت و تجربه نیز در کنار دانش ارزشیابی می‌شوند. در این چارچوب زمان و مکان یادگیری ارزش نسبتاً کمتری دارا است.

تبصره: منظور از شاخص‌های توافق شده سطوح صلاحیت و توسعه حرفه‌ای ملی است که مورد توافق ذی‌نفعان اقتصادی، ارائه‌کنندگان آموزش‌های فنی و حرفه‌ای، کارشناسان خبره و نظام آموزشی باشد و توسط نهاد ملی یا تحت نظر این نهاد تدوین خواهد شد.

4- نهاد ملی آموزش و تربیت فنی، حرفه‌ای و مهارتی: نهادی است ملی که وظیفه هماهنگی در سیاستگذاری و مدیریت در برنامه‌ریزی نظام آموزش و تربیت فنی و حرفه‌ای و مهارتی کشور را برعهده دارد.

5- مرکز سنجش آموزش و تربیت فنی، حرفه‌ای و مهارتی و تعیین صلاحیت‌های حرفه‌ای: مرکزی است وابسته به نهاد ملی که برای سنجش و ارزشیابی آموزش‌های موضوع این قانون و تعیین صلاحیت حرفه‌ای نیروی کار در سطح ملی و منطقه‌ای (استانی) ایجاد و تجهیز شده است.

6- جامعه هدف در آموزش و تربیت فنی، حرفه‌ای و مهارتی: دستگاه‌های حاکمیتی، مردم، بنگاه‌ها و مراکز تولیدی و خدماتی بخش‌های صنعت، خدمات، کشاورزی دولتی و غیردولتی، اتحادیه‌ها، صنوف و تعاونی‌ها هستند، که از شایستگی‌ها و مهارت‌های ایجادشده ناشی از این آموزش‌ها بهره‌مند می‌شوند.

7- دستگاه‌های مجری آموزش و تربیت فنی، حرفه‌ای و مهارتی: تمام ارائه‌دهندگان دولتی، غیردولتی، تعاونی‌ها و بنگاه‌های اقتصادی در قلمرو این آموزش‌ها، که ارائه‌دهنده آموزش‌های رسمی و غیررسمی و سازمان‌نایافته هستند.

8- آموزش و تربیت فنی و حرفه‌ای و مهارتی رسمی: آموزشی است که جهت کسب شایستگی‌های حرفه‌ای و شغلی از دوره متوسطه نظام آموزشی و بالاتر توسط وزارت آموزش و پرورش و موسسات آموزش عالی از قبیل دانشگاه فنی و حرفه‌ای، دانشگاه جامع علمی کاربردی و دانشگاه آزاد ارائه و به اخذ مدرک تحصیلی و حرفه‌ای مربوط منجر می‌شود. اتمام موفقیت‌آمیز هر سطح به همراه تجارب واقعی دنیای کار مجوز ورود به سطح بعدی آموزش‌ها است.

9- آموزش و تربیت فنی و حرفه‌ای و مهارتی غیررسمی: آموزشی است که در خارج از نظام آموزشی رسمی طبق برنامه‌ای مشخص ارائه و به اخذ گواهینامه شایستگی و صلاحیت شغلی می‌انجامد. این آموزش‌ها توسط سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای، دستگاه‌های اجرایی و بنگاه‌های اقتصادی ارائه می‌شود. نوع دیگر این آموزش‌ها به صورت فردی و سازمان‌نایافته جهت توسعه شایستگی‌ها و صلاحیت‌های شغلی و حرفه‌ای صورت می‌پذیرد. هر دو نوع این آموزش‌ها قابل ارزشیابی و همسطح‌سازی با آموزش‌های رسمی می‌باشد.

10- واحد حرفه: مجموعه‌ای از حرفه‌ها در سطح صلاحیت ملی است. حرفه نیز مجموعه‌ای از مشاغل است که شباهت معقولی از نظر کارها، دانش، مهارت‌ها و نگرش‌های مورد نیاز دارد.

شایان ذکر است نمایندگان در جریان ادامه بررسی طرح نظام جامع آموزش و تربیت فنی، حرفه‌ای و مهارتی با ماده 3 آن که به تعیین چارچوب صلاحیت‌های حرفه‌ای اختصاص داشت، موافقت کردند.

براساس ماده 3 طرح مذکور؛ آموزش و تربیت فنی، حرفه‌ای و مهارتی به صورت آموزش دولتی، غیردولتی، نیمه‌دولتی (تعاملی) و مشارکت بین‌المللی، در قالب آموزش‌های حضوری (مستقیم)، نیمه‌حضوری و مجازی اجرا می‌گردد. مجریان این آموزش‌ها توسط نهاد ملی آموزش و تربیت فنی و حرفه‌ای مذکور در جزء یک ماده 5 این قانون نظارت و هدایت می‌شوند.