اما و اگرهای ضعف مدیریت در مهمترین نهاد زیست محیطی کشور برای رفع مشکل گرد و غبار
: سالهاست که گرد و غباردر استانهای جنوبی کشور به گلایه ساکنانش ازضعف مدیریت و برنامهریزی دولت تبدیل شده است. گلایهای که بیشتر اوقات نوک پیکان اتهامش مهمترین سازمان و نهاد متولی ساماندهی و رفع این مشکل را نشانه رفته است.
به گزارش خبرنگار اجتماعی میزان، این روزها به نظر می رسد، سازمان حفاظت محیط زیست کشور به عنوان اصلی ترین متولی حل این مشکل در پشت بهانهای ساختگی به نام حذف اعتبارات مربوط به مقابله با گرد و غبار توسط کمیسیون تلفیق مجلس شورای اسلامی خود را پنهان کرده تا در برابر انتقاداتی که به عملکردش میشود سپر دفاعی داشته باشد. این در حالی است که اعضای کمیسیون تلفیق در مواجه با چنین اظهاراتی به طور کلی این ادعا را تکذیب کرده و در مقابل حتی اعلام میکنند که بودجه پیشنهادی از سوی دولت در این خصوص نه تنها حذف نشده است بلکه نمایندگان مردم در خانه ملت همه اهتمام خود را برای کمک به این حوزه به کار گرفته اند.
ادعایی بی منطق که رد شد
معصومه ابتکار در کسوت رئیس سازمان محیط زیست کشور وقتی موج انتقادات برای سهل انگاری در سازماندهی اقدامات و برنامه های کوتاه مدت و بلند مدت مبارزه با گرد و غبار مواجه شده، به جای اینکه با تشکیل جلسه اضطراری با معاونان خود و سفر به خوزستان روند اجرای تدابیر و برنامهها در این حوزه را تصریح کند، پس از لغو سفر به اهواز درست همزمان با سفر وزیر بهداشت به خوزستان، اعلام کرد که نمایندگان مجلس در کمیسیون تلفیق مجلس شورای اسلامی که در این روزها سرسختانه درحال انتقاد از سازمان محیط زیست هستند، خود عامل اصلی حذف بودجه پیشنهادی سازمان محیط زیست در سال 94 برای مقابله با گرد و غبار بوده که سه روز قبل از وقوع نخستین موج گرد و غبار در یک نوبت همه اعتبارات پیشبینیشده برای مقابله با این پدیده در بودجه سال٩٤ را بهصورت کامل حذف و آن را به یکی از مصارفی که مدنظر خودشان بوده، منتقل کردهاند.
اظهاراتی که بلافاصله با واکنش اعضای کمیسیون تلفیق مواجه شد سپری که وی برای دفاع از خود و سازمان متبوعش در دست گرفته بود بشکند. عبدالرضا مصری؛ عضو کمیسیون تلفیق مجلس شورای اسلامی در مواجه با چنین سخنانی با رد این موضوع اعلام کرد؛ تلفیق مبلغ پیشنهادی دولت را در لایحه بودجه برای مقابله با ریزگردها تغییر نداده است. البته مصری به موضوع دیگری نیز در این زمینه اشاره کرد، اینکه تاکنون نمایندگان مجلس شورای اسلامی هیچ برنامه مدون و مشخصی از سوی محیط زیست چه در گذشته و چه درحال در خصوص ریزگردها دریافت نکردهاند که نشان میدهد نه تنها این روزها مسئولان سازمان مورد نظر فکری جدی برای رفع چنین مشکلی نداشتهاند، حتی با وجود اینکه حدود ۱۰ سال از درگیر شدن مناطقی از کشور با چنین پدیدهای میگذرد تا به امروز برنامهای هم برای بهبود شرایط و جلوگیری از وسعت و شدت دامنه آن نداشتهاند.
به این ترتیب بحثی که رئیس سازمان محیط زیست کشور به عنوان مهمترین متولی رسیدگی و ساماندهی به شرایط موجود در استانهای درگیر با پدیده گرد و غبار عنوان کرده بود نه تنها رد شد بلکه بیش از پیش ضعف د ربرنامه ریزی و مدیریت در این سازمان را به نمایش گذاشت تا شاید وی این بار به دنبال پاسخی علمی و اصولی برای ساماندهی به مشکلاتی باشد که موجب شده تا این سازمان نتواند به رسالتی که برعهده دارد به خوبی عمل کند.
10 مورد از 12 مورد بحران داخلی بوده است
البته اظهار نظرها در این باره تنها به کمیسیون تلفیق خلاصه نشد و بلکه واکنشهای سایر نمایندگان مردم در خانه ملت را به همراه داشت. به عنوان مثال موید صدر حسینی؛ سخنگوی فراکسیون محیط زیست مجلس در واکنش به اظهارات رئیس سازمان محیط زیست مبنی بر حذف بودجه کنترل ریزگردها در کمیسیون تلفیق، بیان کرد که امکان ندارد، مجلس بودجه مربوط به آلودگی هوا را حذف کند. مطمئنم در هیچ یک از کمیسیون های مجلس بودجه های پیشنهادی برای رفع معضلات مربوط به آلودگی هوا و مقابله با ریزگردها همچنین گرد و غبار که از طرف دولت پیشنهاد داده شود، حذف نمی شود. به گزارش میزان، حتی بر اساس اظهارات نمایندگان کمیسیون تلفیق مجلس بودجه ای معادل ۶۰ میلیارد تومان برای سازمان های مردم نهاد زیست محیطی در نظر گرفته شده که حذف هم نشده است.
به گفته بسیاری از کارشناسان دلیل ایجاد 10 مورد از 12 مورد بحران ایجاد شده توسط گرد و غبار در خوزستان طی چند ماه گذشته ناشی از منابع داخلی بوده است. تالاب نیمهخشک هورالعظیم که این روزها بیشتر به بیابان و مرداب هورالعظیم میماند، از یک سو و تپههای ماسهای سرزمین فکه از سوی دیگر باعث شدهاند تا حدود پنج میلیون و 800 هزار خوزستانی این روزها در انبوهی از گرد و غبار غرق شوند. با این وجود ابتکار در اخرین اظهار نظر خود در اهواز اعلام کرده است که بیشتر گرد و غبارهای خوزستان مربوط به منشاء خارجی بوده که پرداختن به آن خیلی مشکل است و در کوتاه مدت قابل حل نمی باشد. دیگر اینکه مقابله با ریزگردها یک موضوع فرابخشی است که مدیریت مبارزه با آن در عرصه های مختلف، حداقل توسط 9 دستگاه اجرایی کشوری پیگیری می شود.
این در حالی است که محسن ناصری، مدیر طرح ملی تغییرات آب و هوا این سازمان براین باور است که اقدامات توسعه نابهنجار در تامین منابع آب، ذخیرهسازی، بیبرنامگی و عدم انضباط با توجه به حجم سرمایههای آبی کشاورزی و منابع خارجی همگی دست به دست هم دادند و مناطق غربی کشور را تحت تاثیر قرار داده است. براین اساس میتوان اینگونه گفت که باید برنامهریزی دو سویه با رویکرد توجه به دلایل داخلی و خارجی در این زمینه تدوین و اجرایی شود، برنامههایی که قابلیت اجرا شدن داشته باشد.
اعتراض به ادبیات رئیس سازمان محیط زیست
واکنش به مدیریت ابتکار حتی به اعضای شورای اسلامی شهر تهران نیز تصری یافت و روز گذشته معصومه آباد در یکصد و سی و سومین جلسه علنی از چهارمین دوره شورای اسلامی شهر تهران با بیان این که در شورای سوم وی مسئله ریزگردها و زاینده رود و غیره را مسائل مدیریتی می دانست، اظهار کرد: متاسفانه رویکرد فعلی رئیس سازمان محیط زیست بدین صورت است که اقلیم را درگیر می دانند. اگر نمی توانید کاری کنید حداقل همراهی کنید این در حالی است که مردم حتی به ادبیات وی که عنوان کردند ریزگرد دکمه نیست که فشار دهم تا درست شود، معترض بودند.
به گزارش میزان، اما ماجرا به همین جا ختم نمیشود به رغم تمامی اظهارات رئیس سازمان محیط زیست به نظر میرسد وی از نحوه توزیع و تخصیص بودجه مقابله با گرد و غبار سال ۹۳ نیز اطلاعی ندارد، حتی با وجود سپری شدن ۱۱ ماه از سال نظارتی بر توزیع آن در استانهایی که با چنین پدیدهای مواجه هستند نداشته است.
سخنان بهمئی مصداقی بر این موضوع است، اینکه وی بیان کرده است؛ طی روزهای گذشته با معاون برنامهریزی استان خوزستان تماس گرفتم تا از میزان اعتبارات اختصاص یافته توسط سازمان محیط زیست برای مقابله با پدیده گرد و غبار مطلع شوم، که مشخص شد تاکنون حتی یک ریال در سال ۹۳ به این منظور اختصاص نیافته است، همچنین محیط زیست استان خوزستان نیز اعلام کرد که تاکنون هیچ تخصیصی را برای مقابله با گرد و غبار دریافت نکردهاند. به گفته عضو کمیسیون تلفیق مجلس شورای اسلامی هماکنون سال ۹۳ رو به اتمام است و با وجود اینکه در بودجه سال ۹۳، اعتباری برای مقابله با پدیده گرد و غبار در نظر گرفته شده بود، اما هنوز یک ریال از این اعتبار تخصیص نیافته است. سخنانی که با کمترین تاملی برآن میتوان متوجه شد چرا این روزها بروز دوباره گرد و غبار نه تنها دغدغه مهم خوزستانیهاست بلکه با تسری یافتن این پدیده به سایر استانها میرود تا به مشکلی سراسری تبدیل شود. به عبارتی متولیان محیط زیست کشور به جای اینکه به فکر چاره باشند و صادقانه تلاش کنند ضعفها و بیبرنامگیهای خود را رفع و جبران کنند، سعی میکنند نواقص خود را توجیه کنند.
علاوه بر این انتقادات دیگری نیز به ابتکار وارد میشود، اینکه با وجود گذشت بیش از دو هفته از شدت یافت این پدیده در شهرستانهای استان خوزستان و سفر وزیر بهداشت به این استان با هدف عیادت از بیماران تنفسی ناشی از این مشکل همچنین نظارت بر روند اجرای تدابیر در نظر گرفته شده و... وی بالاخره روز سه شنبه گذشته راهی این استان شده است. هرچند که اسماعیل کهرم، مشاور رئیس سازمان حفاظت محیط زیست در گفتوگو با یکی از خبرگزاریها اعلام کرده است که سید حسن قاضیزاده هاشمی نخود هر آشی است و بنده حدس میزنم دخالت هاشمی موجب شده تا ابتکار از رفتن به خوزستان امتناع کند و هر جا که عکس و دوربین باشد وزیر بهداشت نیز حضور دارد. اظهار نظری که پس از انتشار ابتکار تلاش کرد تا آن را به نوعی توجیه کند. کهرم نیز رسانه مورد نظر را به تحریف سخنانش متهم کرد و همین امر باعث شد تا این خبرگزاری فایل صوتی کامل سخنان وی را منتشر کند .
مشکلی به نام بی توجهی به انتقادات
با توجه به همه این اظهار نظرها، گلایهها و پاسخها اما هنوز انگار مشکل به نام پاسخگو نبودن متولیان مهمترین سازمان مسئول ساماندهی به مشکلات زیست محیطی در کشور باقی است و قرار نیست تغییری در روند مذکور ایجاد شود. تا به آنجا که سخنگوی فراکسیون محیط زیست مجلس با انتقاد از پاسخگو نبودن سازمان محیط زیست در برابر مردم و مجلس، بیان کرده است که تذکر به رئیس جمهور مبنی بر جابهجایی مسئولانی که پاسخگو نیستند در برنامه ششم توسعه بررسی میشود. به گزارش میزان، شاید بتوان این سخنان را در کنار اظهار نظر عضو مجمع نمایندگان استان خوزستان که گفته است در زمانی که یک بلای طبیعی همچون زلزله در مکانی رخ میدهد دولتها با ارائه چادر، آذوقه، دارو امکانات دیگر سریع واکنش نشان میدهند اما در خوزستان که آسمان با زلزلهای شکاف برداشته و ریزگردها را امروز در این استان مشاهده میکنیم، خبری از عکس العمل دولت نیست، دلیل بر ضرورت بررسی بیشتر عملکرد متولیان بخش مورد نظر دانست.
براین اساس به نظر می رسد مسئولان سازمان محیط زیست به جای اینکه از انتقادات برای ارتقاء سطح کمی و کیفی برنامههای خود کمک بگیرند، متاسفانه همچنان به روند توجیهی اقدامات و برنامه هایشان ادامه می دهند.
روندی که موجب شده تا حسینی صدر بیان کند، در برنامه ششم توسعه که در مجلس مطرح خواهد شد جمعی از نمایندگان راه حل کارشناسی ارائه خواهند داد تا مدیریت مجموعههایی که تحت نظارت مجلس نیستند موظف به پاسخگویی باشد و در صورتی که مجلس از توضیحات این دسته از مسئولان قانع نشد به ریاست جمهوری مبنی بر جا به جایی مسئولان این چنینی تذکر داده شود.
گزارش: لیلا موسوی نسب