گلشیری و احمد محمود در پیمانه نقد خندان و درویشیان

: «دانه و پیمانه» و «زن ستیزی در ادبیات کلاسیک فارسی» از تازه های نشر چشمه به شمار می روند که اولی به نقد رمان و داستان کوتاه و دومی همانطور که از عنوانش پیداست به بررسی سیمای زن در ادبیات و شعر کلاسیک فارسی می‌پردازد.
به گزارش خبرنگار ادبی میزان، به تازگی دو عنوان کتاب از سوی نشر چشمه منتشر و روانه بازار نشر فرهنگی شده است که در ادامه به ایجاز، نگاهی هر چند گذرا اما جامع به آن ها می اندازیم. «دانه و پیمانه» یکی از آن دو عنوان کتاب است که به تالیف علی اشرف درویشیان و رضا خندان مهابادی در 250 صفحه برای نخستین بار چاپ می شود.
در این کتاب که انتشار آن بیش از 3 سال به درازا کشید، نقد رمان ها و داستان کوتاه هایی به چشم می خورد. «مدار صفر درجه»، نوشته احمد محمود، «آیینه های دردار»، به قلم هوشنگ گلشیری و «تاتار خندان»، کاری از غلامحسین ساعدی از جمله رمان هایی هستند که توسط درویشیان و خندان به نقد و بررسی گذاشته شده اند.
«ریشه های زن ستیزی در ادبیات کلاسیک فارسی» به کوشش مریم حسینی نام دیگر کتابی در زمینه ادبیات است که از سوی نشر چشمه برای دومین بار در 288 در اختیار علاقه مندان قرار می گیرد.
مریم حسینی، عضو هیات علمی دانشگاه الزهرا و از پژوهشگران ادبیات کلاسیک و معاصر، در کتاب یاد شده به بررسی سیمای زن می پردازد. آن جا که زنان به علت وجود یک نگاه مردانه در تاریخ با اندیشه و فرهنگ "مردسالاری" مواجه بوده اند.

او تاثیرگذاری این نگاه را در نقاط گوناگون جهان هستی متفاوت عنوان کرده و برای نمونه آورده است: مثلاً در اندیشه هندی ها و باورهای ارسطوییان و افلاطونیان زن ستیزی نمود بیشتری داشته است و در اندیشه های اصیل ایرانی کمتر. بنابراین برخی از آثار ایرانی که در آن ها زن ستیزی به وفور دیده می شود، ریشه های هندی- یونانی دارند. برداشتن چنین غبار تاریک و ظلمانی از چهره ادبیات ایران نشان می دهد برخی از اندیشه های مطرح شده، بیانگر جامعه اصیل ایرانی نبوده است.
مریم حسینی، پیش تر در مورد علت گرایش اصلی خود به مسئله زنی ستیزی این چنین توضیح داده بود:
«من هنگامی که بر متون ادبی در حوزه ادبیات کلاسیک و مدرن کار می کردم، متوجه شدم برای بررسی سیمای زن به علت حاکمیت جامعه مردسالاری، تقریباً 90 درصد متون ادبی تحت تاثیر این فضا هستند. تا جایی که ذهن و ضمیر شاعران سرشار از این فضاست. اما در بعضی متون نه تنها این فضا دیده می شد بلکه به طور خاص می دیدم بعضی از شاعران قصد تحقیر و خوارداشت زن را دارند و می خواهند آن ها را جزء طبقه فرودست به حساب بیاورند. البته این نگاه با مردسالاری حاکم بر جوامع سنتی فرق داشت زیرا در این جوامع زن تنها نقش فرعی تری نسبت به مرد ایفا می کرد. من این تحقیر و طرد زن را زن ستیزی نام گذاشتم. واژه زن ستیزی یا میزوژینی واژه‌ای قدیمی است که از زمان ارسطو و افلاطون رواج داشته است که آنان نیز زن را چیزی حساب نمی‌کردند و این خوارداشت زن در طول تاریخ ادامه پیدا کرده است و در میان بعضی فرقه ها بیشتر و بعضی از فرقه‌ها کمتر دیده می‌شود.»
در هر صورت، دو کتاب «دانه و پیمانه» و «زن ستیزی در ادبیات کلاسیک فارسی» از تازه های نشر چشمه به شمار می روند که هر یک به نوبه خود می توانند برای علاقه مندان به حوزه ادبیات معاصر و کلاسیک فارسی، یکی در زمینه داستانی و دیگری در بستر زن و شعر کلاسیک جذاب و خواندنی باشند.