كدام فرصت هاى طلايى عرصه ادبيات در دو هفته تعطيلات كرونايى سوخته شد؟

هومان حسن پور در گفت‌و‌گو با پیرامون میزان سرانه مطالعه کشور طی دو هفته تعطیلات کرونایی پاییز گفت: من معتقدم سرانه مطالعه کشور بالا رفته است اگرچه کتابفروشی ها در طی این دو هفته به طور کامل بسته بودند و صدمات جبران ناپذیری را خوردند، با وجود تمام صدماتی که به حوزه نشر و کتاب فروشی ها وارد شده اما بازار کتاب همچنان روال عادی خود را طی می‌کند تامین کتاب در طی این تطعیلات توسط بازار دستفروشان کتاب تامین شده است.

حسن پور فعالیت دستفروشان را طی دو هفته تعطيلات کرونایی اخير را مورد بررسی قرار داد و افزود: اگرچه تلاش‌های فراوانی برای مبارزه با دستفروشی کتاب که عموما در کنار خیابان ها بساط میکنند انجام شده و این امر همچنان در دستور کار اتحادیه ناشران کتاب قرار دارد اما شرایط به گونه اى پیشرفت است که کتاب فروشی ها بسته بودند و ناشران نیز نتوانستند آنگونه که باید و شاید فروش داشته باشند در این میان بیشترین سود نصیب دست فروشان کتاب که کنار خیابان ها حضور دارند شده این افراد عموما نیازمند نیستند و کتاب‌ها را در شرایطی ویژه و غیر قانونی به مردم عرضه کردند برخی از این کتاب ها دارای مجوز از سوی ارشاد نیستند و برخی دیگر با مشکلات فراوانی روبرو بوده اما به هر حال توانستند بیشترین سود را نصیب خود بکنند. دستفروشان با ارائه کتابهای زیر زمینی و همچنین کتاب‌هایی که کیفیت پایینی چه از نظر محتوا و متن های چاپی دارند بازار کوچک نشر را طی دو هفته تحت تاثیر قرار دهند.

رئیس اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران تاثیر چالش های اقتصادی برای سبد خرید خانواده را مورد بررسی قرار داد و افزود: در شرایط موجود مخاطبان همانند گذشته به خرید کتاب نمی‌پردازند و سبد خرید خانواده از کالاهای فرهنگی کاهش قابل توجهی یافته این امر صدمه جبران‌ناپذیری را به فرهنگ وارد می کند از سوی دیگر باید در نظر داشت که نبود تبلیغات مناسب و تعطیل بودن مراسم های فرهنگی همچون جشنواره‌های کتاب، همایش ها و جشن امضای کتاب ها تاثیر قابل توجهی برعدم شناسایی و فروش کتاب ها دارد بدین ترتیب باید تاکید کرد که کرونا عاملی اثر گذار برای رکود در حوزه نشر بوده است.

حسن پور نقش فضای مجازی را در توسعه و گسترش سرانه مطالعه مورد بررسی قرار داد و افزود: همه صاحب نظران و کارشناسان حوزه فرهنگ بر این مهم تاکید دارند که فضای مجازی و گروهها و کانالهای مختلف نمی‌توانند آنگونه که باید و شاید در فرهنگ‌سازی و افزایش سرانه مطالعه نقش به سزایی داشته باشند آنها تنها اطلاع رسان اجتماعی هستند و مطالب بسیار محدودی را در اختیار مردم قرار می‌دهند لذا نمی توان به فضای مجازی برای توسعه فرهنگ و گسترش اطلاعات جامعه تکیه کرد.

وی بار دیگر بر برنامه های استراتژیک پیشنهاد شده از سوی اتحادیه ناشران اشاره و تاکید کرد: تعطیلات ایجاد شده برای کاهش میزان بیماری کرونا در جامعه می توانست فضای استراتژیک را پیش روی حوزه فرهنگ قرار دهد لذا در این شرایط قطعاً کتابفروشی‌ها عوامل تاثیرگذار بر مطالعه شناخته می شوند. نباید از نظر دور داشت که توجه به این نکته که مغز انسان همانند بدن نیازمند تغذیه بود باید مورد توجه قرار بگیرد.

رئیس اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران نقش رسانه ملی را در توسعه و گسترش فرهنگ مطالعه مورد بررسی قرار داد و افزود: انتظار می رود که رسانه ملی برای معرفی کتاب گام های ارزنده اى بر دارد اگرچه طی این مدت تنها همانند سایر ارگان‌ها و بخش‌های فرهنگی با موضوع سرانه مطالعه و معرفی کتاب ها برخورد کرده است اما باید توجه داشت که بسط و گسترش و توسعه کتاب و کتابخوانی امری بسیار ضروری و به عنوان استخوان بندی فرهنگ محسوب می‌شود و همه ارگان‌ها و نهادها باید درگیر توسعه و گسترش این فرهنگ ارزشمند باشند.

حسن پور ضمن گلایه از برخی حوزه های فرهنگی بیان کرد: متاسفانه موانع بسیاری بر سر راه توسعه فرهنگ مطالعه وجود دارد و اين امر ضربات محکمی را از ناحیه فرهنگ متوجه جامعه کرده است. من معتقدم فرهنگ توسعه مطالعه و کتاب و کتابخوانی همانند نان شب مهم است باید در نظر داشت که کتاب، غذای معنوی ذهن افراد به شمار می رود اما به شرطی که این مهم همچون فرهنگی در درون جامعه نهادینه شود و جامعه با آن انس و الفت گرفته باشد. ما موظفیم که تهدیدها را به فرصت تبدیل کنیم اگر امروز کرونا به عنوان یک بیماری تاثیرگذار بر جامعه بخشى از فعالیت اقتصادی را از بین برده باید توجه کنیم تا از این فرصت ایجاد شده بهترین بهره برداری را داشته باشیم و به افزایش سرانه مطالعه و فرهنگ آن بپردازیم. بیماری کرونا طی مدتی کوتاه در بین سایر کشورها نیز گسترده شده است اما نگاهی به محدودیت های کرونایی در سایر کشورها نشان می دهد که آنان برای فرهنگ از جایگاه خاصی برخوردارند لذا کتابفروشی ها همانند سایر بخش‌هاى ضروری در طی تعطیلات کرونایی باز بودنده اند.

وی ضرورت استفاده از فرصت تعطیلات کرونایی را مغتنم دانست و تاکید کرد: ما می‌توانستیم از فرصت ایجاد شده به موقع استفاده کنیم و مسیر و بستر را برای افزایش سرانه مطالعه و فرهنگ کتاب و کتابخوانی فراهم کنیم بدین ترتیب كه یک سیستم فکری و ذهنی تاثیر گذار راه اندازی و آن را در طی سالهای آینده ادامه دهیم اما آنچه اکنون مانده فرصت‌سوزی های بوده که بدون توجه از بین رفته است.

رئیس اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران برگزاری نمایشگاه مجازی کتاب را مورد بررسی قرار داد و تصریح کرد: اگر قرار است برنامه‌های فرهنگی و تاثیرگذار در جامعه اجرا شود نباید پیرامون اجرای آن تعجیل داشت.

وی ابراز کرد: ریل گذاری برای برگزاری نمایشگاه كتاب تهران که به صورت فیزیکی طی سال‌های گذشته برگزار می‌شد طی ۳۲ سال انجام گرفت و هم اکنون نیز برای برگزاری آن از ۸ ماه قبل تر از برگزاری برنامه ریزی های متعددی انجام می شود لذا نباید انتظار داشت که برای برگزاری نمایشگاه مجازی کتاب خیلی سریع و فشرده کاری را انجام داد زیرا زیرساخت‌ها نیازمند زمان است و ما باید تلاش کنیم تا نمایشگاهی کیفی برگزار کنیم نه کمی بدین ترتیب كه مخاطب را به خوبی جذب کرده و از هزینه‌های اضافی و بیهوده جلوگیری کنیم.

حسن پور پیرامون برگزاری نمایشگاه مجازی كتاب تهران خاطرنشان کرد: فرایند برگزاری نمایشگاه مجازی کتاب تهران نیازمند زمان فرصت کافی برای بستر سازی یک رویداد مهم و بزرگ فرهنگی است این امر نیازمند جلسات حضوری و هماهنگی های فراوان فیزیکی است بنابراین من معتقدم که نباید تعجیل در آن وجود داشته باشد در عین حال باید توجه کرد که نمایشگاه های بزرگی همچون نمایشگاه فرانکفورت نیز که تلاش داشتند تا با برگزاری نمایشگاه مجازی تنها به معرفی کتاب و یا تبادل نظر پیرامون کتاب‌ها بپردازند با شکست مواجه شدند، حال که برگزاری نمایشگاه مجازی کتاب در ایران که قرار است علاوه بر تبادل نظر و معرفی کتاب به فروش کتاب نیز بپردازند نیازمند ساختارهای مهم و كارشناسى شده هستند.

گفت‌وگو از مهدیار حسن پور