بایدها و نبایدهای نگهداری از نسخ خطی

10:07 - 24 آبان 1399
کد خبر: ۶۷۴۱۶۲
مهدی مجابی گفت: موزه‌ها و کتابخانه‌ها باید بخش‌های مستقلی داشته باشند که نسخه های خطی را در آنجا جمع آوری و طبقه بندی و سپس مرمت کنند و در معرض دید عموم قرار دهند.
مهدی مجابی استاد دانشگاه در رشته معماری و شهرسازی و کارشناس میراث فرهنگی در خصوص جایگاه و مطلوبیتی که نسخه‌های خطی در میراث فرهنگی دارند به گفت: به طور کلی نسخه‌های خطی انواع و اقسام گوناگونی دارند و ممکن است بعضی از این‌ها از لحاظ هنری ارزش زیادی داشته باشند. چه نسخه‌هایی که در ایران است و چه نسخه‌هایی که به زبان و خط فارسی در خارج از ایران در کشور‌های مختلف نگهداری می‌شوند دارای سبک‌های مختلفی هستند.
 
وی ادامه داد: بعضی از این‌ها همراه با آثار هنری نقاشی و ... هستند و تکنیک‌هایی برای خطاطی و نقاشی و تذهیب در آن‌ها به کار رفته است؛ بنابراین این نسخه‌ها صرفا از جهت هنری ممکن است ارزش‌های زیادی داشته باشند و دارند و در خیلی از کتابخانه‌های دنیا نسخه‌های خطی فارسی فراوانی داریم. این نسخه‌های خطی گنجینه‌هایی هستند که جزو دارایی‌ها و ثروت فرهنگی ما محسوب می‌شونده، اما معمولا به خوبی نگهداری نمی‌شوند. اما از جهت سودآوری و مسائل علمی هم این نسخه‌های خطی واجد اهمیت هستند که البته بعضی هایشان ممکن است چاپ نشده باشند و بعضی‌های دیگر از جهات مختلف علمی و ادبی دارای اهمیت باشند و به طور کلی کاربرد‌های علمی داشته باشندکه این خود اهمیت دوم این نسخه هاست. از جهت تاریخی نسخه‌های خطی یکی از اسناد تاریخی مهم هستند و کسانی که با تاریخ سر و کار دارند گاهی اوقات نیاز دارند که به این نسخه‌ها مراجعه کنند.
 
بیشتر بخوانید:

مدرس دانشگاه علم و صنعت درخصوص کاربرد و اهمیت دیجیتالی شدن نسخه‌های خطی گفت: این روش حداقل می‌تواند متن و محتوای نسخه خطی را حفظ کند درحالی که نمی‌تواند از ارزش هنری اش نگه داری کند. البته متخصصان ما دلایل خودشان را برای دیجیتالی کردن نسخ خطی دارند که باید به خود آن‌ها رجوع شود.

مجابی درباره بهترین و مطلوب‌ترین شیوه برای نگهداری نسخه‌های خطی هم گفت: موزه‌ها و کتابخانه‌ها باید بخش‌های مستقلی داشته باشند که این نسخ را در آنجا جمع آوری و طبقه بندی و سپس مرمت کنند و در معرض دید عموم قرار دهند.

این کارشناس پرسابقه میراث فرهنگی با بیان اینکه از نسخه‌های خطی از جهت فیزیکی و شیمیایی هم باید مطابق علم روز مراقبت شود اظهار داشت: اینکه چه نوع نوری به این‌ها برسد، درجه رطوبت و حرارت محیط نگهداری این نسخه‌ها چگونه باشد و هرکدام از این نسخه‌ها دارای چه شرایطی است، امراضی که این‌ها ممکن است مبتلا شوند همه این موارد باید در نظر گرفته شود. باید به یاد داشت این نسخه‌ها اشیا کاغذی هستند و برای مرمت و حفاظت از این‌ها دقت بسیار زیادی لازم است. تکنیک‌هایی امروز در دنیا هست که تکنیک‌های پیشرفته‌ای هست و بایستی ما هم حتما این تکنیک‌ها را در موزه هایمان به کار بگیریم. برای دست یافتن به چنین شرایطی نیازمند داشتن یک بخش مجهز در موزه‌ها هستیم، چون نگهداری از این نسخ تنظیم نور و شرایط محیطی خاصی را لازم دارد که رعایت این موارد فوق العاده مهم است.

مجابی در ادامه گفت: با توجه به کارکرد‌هایی که نسخه‌های خطی در موزه‌ها دارند دیجیتالی شدن این نسخ برای یک فرد ناآشنا با این مقوله چندان گویا نیست. باید در این رابطه از متخصصان پرسید که فرایند دیجیتالی کردن چیست. آن شخصی که مسوول انجام چنین کاری می‌شود باید حتی برای لمس کردن واجد صلاحیت باشد. نحوه فرایندی هم که برای دیجیتالی کردن لازم است باید به دقت طراحی شود، زیرا این نسخ را نمی‌شود دست زد یا به محیط‌های معمولی آورد. برای این کار دستگاه‌ها و ابزار‌های خاصی لازم است که باید فراهم شود، چون بعضی از این نسخه‌ها اگر در هوای معمولی قرار بگیرند ممکن است بپوسند یا حتی پودر شوند.

عضو هیات علمی مرکز آموزش عالی میراث فرهنگی در خصوص اینکه فرایند دیجیتالی کردن نسخ خطی چه امکان‌هایی را برای معرفی تاریخ و فرهنگ گذشته به دنیا فراهم می‌کند گفت: اهمیت دیجیتالی کردن نسخه‌های خطی در این است که حداقل متن این نسخ حفظ می‌شود و می‌توان آن‌ها را طبقه بندی کرد و به راحتی مورد استفاده قرار داد. وقتی این فرایند انجام شده باشد یک محقق که وارد فضای کتابخانه می‌شود کد‌هایی در اختیارش قرار می‌گیرد و به سرعت هرچه بیشتر می‌تواند به این نسخه ها دسترسی پیدا کند. درحالی که در حال حاضر ما چنین امکانی برای دسترسی به نسخه‌های خطی را نداریم که مثلا بتوانیم بررسی کنیم در یک نسخه از خط کدام خطاط بهره برده شده یا مربوط به چه دوره و عهد تاریخی است و موضوعش چیست. در حال حاضر امکان دسترسی به نسخه‌های خطی به دلایل مختلف وجود ندارد. اما زمانی که فرایند دیجیتالی شدن انجام شود می‌توان روی صفحه مانیتور این نسخ را دید و از متنشان استفاده کرد و مشخصات را دید و به راحتی بررسی کرد که آن نسخه دارای چه خط یا تزییناتی است. به طور کلی همه آن کار‌هایی که با نسخه حقیقی می‌توان انجام داد با نسخه مجازی هم اتفاق می‌افتد این حسن دیجیتالی کردن نسخه‌های خطی است به اضافه مسایل دیگری که متخصصان باید توضیح دهند.
 

برچسب ها: نسخه های خطی

ارسال دیدگاه
دیدگاهتان را بنویسید
نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *