مناقشه ارمنستان و جمهوری آذربایجان و راه حل جنگ مرزی

- مناقشه قره باغ ساده، اما پیچیده است؛ درعین سادگی، به مدت ۳۰ سال است که حل نشده و چرایی آن هم در این است که انگیزه‌ای در دو طرف برای حل کامل مشکل وجود ندارد و البته دخالت‌های کشور‌های فرا منطقه‌ای نیز در این امر دخیل است.

اما مناقشه قره باغ پس از ۳۰ سال اکنون کانون کارزار برخی کشور‌ها و قدرتن مایی آنها شده است.

هر ۲ کشور جمهوری آذربایجان و ارمنستان علاوه بر داشتن مرز‌های مشترک با ایران، از اشتراکات فراوانی با ایران برخوردارند که هیچیک از کشور‌های همسایه آنها دارای این اشتراکات نیستند.

حتی ترکیه که در مناقشه قره باغ حامی جمهوری آذربایجان در آمده است از نظر قومی و مذهبی هیچ اشتراکی با جمهوری آذربایجان و مردم آن ندارد.

ترکیه عضوی از ناتو است، نیروی نظامی متشکل از کشور‌های اروپایی و آمریکا، اما آیا ترکیه برای ناتو آنقدر اهمیت دارد که در صورت وقوع درگیری میان ترکیه و روسیه در این منطقه پشت آنکارا در آید و خود را با روسیه درگیر کند.

این نظریه محتمل است که اگر مناقشه قره باغ میان ایروان و باکو طولانی شود و ابعاد تازه‌ای بیابد، روسیه مجبور به مداخله مستقیم در این ماجرا کند.

روز گذشته نیروی هوایی ارتش روسیه به مواضع نیروهای تحت حمایت ترکیه در خاک سوریه حملات سنگینی انجام داد که بر اثر آن صد‌ها نفر از نیرو‌های گروه تروریستی کشته شدند.

آیا این حملات هشداری به ترکیه برای پایان دادن به دخالت‌های خود در مناقشه قره باغ نمی‌تواند باشد؟

ترکیه اگر دل به حمایت ناتو در صورت درگیری با روسیه در ماجرای قره باغ و یا حتی در جنگ سوریه کرده است، اشتباه بزرگی مرتکب شده چرا که ناتو هیچگاه خود را درگیر سیاست‌های آنکار در منطقه نخواهد کرد.

ناتو و اروپا به خوبی می‌دانند که سیاست ترکیه در منطقه سیاست‌هایی است که باعث خواهد شد تا این کشور روند تضعیف خود را سرعت بخشد؛ ترکیه کنونی با حمایت‌های اروپا و آمریکا توانسته است به قدرت افزایی آن هم در زمینه نظامی دست یابد و اکنون چه بسا از کرده خود پشیمان شده‌اند.

آنچه که ناتو و اروپا از ترکیه می‌خواستند و می‌خواهند، تبعیت از سیاست‌ها و دستوراتی بود که صادر می‌شد.

آمریکا و اروپا ترکیه را به مانند اسب رام و مهار شده می‌خواستند.

چرا ترکیه با وجود تلاش‌های زیادی که انجام داد نتواسنت به اتحادیه اروپا ملحق شود؟ در واقع اروپا این کشور را نپذیرفت، دلیل آن هم روشن است، ترکیه نتوانست واحد‌های پیوستن به اتحادیه اروپا را پاس کند.

ترکیه یک کشور اسلامی است و با وجود اسلام در این کشور هیچگاه نمی‌تواند خود را عضوی از اتحادیه اروپا بداند.

در ماجرای بی احترامی فرانسه و امانوئل مکرون به ساحت مقدس پیامبر اکرم (ص) ترکیه موضع گیری تندی انجام داد، در حالی فرانسه و اتحادیه اروپا واکنش اردوغان را محکوم کردند.

اگر ترکیه نسبت به بی حرمتی فرانسه نسبت با پیامبر اکرم (ص) واکنش نشان نمی‌داد و از کنار آن می‌گذشت، یک واحد دیگر از پیوستن به اتحادیه اروپا را پاس کرده بود.

در ماجرای اختلافات ترکیه و یونان نیز ناتو و اتحادیه اروپا طرف آتن را گرفتند و حتی به ترکیه هشدار جدی دادند.

پس می‌بینیم که اروپا هیچگاه در جنگ احتمالی روسیه و ترکیه بر سر مناقشه قره باغ پشت آنکار در نخواهد آمد.

اما موضوع دیگری که به نظر می‌رسد مهمتر از دخالت‌های ترکیه باشد، نفوذ رژیم صهیونیستی در منطقه و در دو کشور درگیر در مناقشه قره باغ است.

رژیم صهیونیستی هم با ارمنستان روابط نزدیکی دارد و هم با جمهوری آذربایجان؛ عمق روابط اسرائیل با جمهوری آذربایجان بیشتر از ارمنستان است، اما «تل آویو» اکنون هم از آخور می‌خورد و هم توبره!

روسیه اکنون باید بر روی دخالت و حضور اسرائیل در ارمنستان و جمهوری آذربایجان بیشتر متمرکز شده و توجه داشته باشد.

اسرائیل در این مناقشه بی میل نیست که جنگ گسترش یابد، فراتر رود و روسیه خود را درگیر آن کند و حتی با ترکیه نیز رو در رو شود.

اکنون رقابت میان روسیه و ترکیه در کارزار قره باغ نکته‌ای نیست که بتوان آن را کتمان کرد، این مسئله نمایان است.

شاید روسیه نگران است در صورت رو در رویی با ترکیه، ناتو وارد عمل شود، اگرچه جنگ میان این دو به خاطر قره باغ اشتباه است چرا که گسترش می‌یابد اما ناتو خود را وارد چنین جنگی نخواهد کرد، دلایل آن هم بازگو شد.

دو کشور روسیه و ترکیه نیز باید دست از حمایت‌های خود از دو طرف مناقشه بردارند و آنها وادار به مذاکره و حل اختلافات خود با حضور ایران کنند.

اکنون سه کشور ایران، روسیه، ترکیه و دو طرف درگیر جنگ می‌توانند مسئله را حل کرده و به پایان برسانند و آرامش و امنیت را به منطقه بازگردانند.