اگر نظام بهداشتی درمانی یکپارچه در ایران حاکم بود!

- وجود یک سازمان سیستماتیک درمانی - پزشکی در کشور می‌تواند بسیاری از هزینه‌های تحمیل شده به خانوار‌ها و نظام سلامت را کاهش دهد.

اکنون در دنیا سال‌ها است که کشور‌ها با ایجاد شبکه پزشک خانواده و نظام درمان یکپارچه به وضعیت درمانی خود سامان داده‌اند. هر خانواده یک پزشک دارد و در زمان بیماری به آن مراجعه می‌کند.

این پزشک، متخصص نیست، پزشک عمومی یا داخلی است، پرونده پزشکی هر فرد یا خانواده مراجعه کننده به آن نزد او وجود دارد و سوابق بیماری و نوع درمان نیز در پرونده ثبت می‌شود.

پزشکان خانواده در هر منطقه و محله حضور دارند و نیازی نیست فردی یا خانواده‌ای از این سر شهر به آن سر شهر بروند تا بتوانند به پزشک مراجعه کنند.

به نظر، این کار آنچنان دشوار نمی‌آید تا نتوان برای شکل دهی به پزشک خانواده و نظام یکپارچه بهداشت و درمان اقدام کرد.

پزشک خانواده پس از معاینه فرد بیمار اگر بیمار نیاز به پزشک متخصص داشته باشد او را به پزشک متخصص مربوطه معرفی می‌کند. اما اگر بیماری فرد مراجعه کننده نیاز به پزشک متخصص نداشته باشد، خود اقدام به درمان خواهد کرد.

مردم ایران زمانی که بیمار می‌شوند برای یافتن پزشک دغدغه دارند در حالی که اگر پزشک خانواده شکل بگیرد نه تنها به راحتی می‌توانند به مرکز درمانی دسترسی داشته باشند بلکه از صرف وقت و هزینه اضافی نیز بهره خواهند برد.

اکنون یکی از دغدغه‌های مردم هزینه‌های سنگین درمان بیماری است، حتی یک سرما خوردگی ساده نیز برای یک فرد هزینه قابل توجهی را تحمیل می‌کند.

شاید برای شما هم اتفاق افتاده باشد که با احساس درد در قفسه سینه نگران شده و در پی یافتن متخصص قلب و عروق بوده‌اید و پس از مراجعه به پزشک متخصص که قطعاً هزینه ویزیت او بیشتر از یک پزشک عمومی یا داخلی است، بیماری شما قلبی عروقی نبوده است.

همین تشخیص را یک پزشک عمومی و داخلی نیز می‌تواند بدهد البته با هزینه کمتر این پزشک عمومی می‌تواند همان پزشک خانواده شما باشد و در صورت حاد بودن وضعیت، معرفی به پزشک متخصص از وظایف او است.

نظام جامع سلامت در ایران هنوز شکل نگرفته است، بیمارستان‌ها به چند بخش تبدیل شده‌اند، بخش خصوصی، بخش دولتی، نیمه خصوصی و ... که هر یک از آن‌ها تعرفه‌های خاص خود را دارند. مانند مدارس دولتی و مدارس غیر انتفاعی، چنین روشی همانگونه که در نظام آموزشی باعث ایجاد فاصله طبقاتی و تبعیض شده است، در نظام سلامت نیز چنین وضعیتی وجود دارد.

علاوه بر مشکلات پزشک خانواده، مشکلات درمان بیماری‌هایی که نیاز به بستری در بیمارستان دارد، بسیاری از خانواده‌ها را درگیر کرده و حتی بیمه‌های پایه و تکمیلی نیز نمی‌توانند جبران کننده هزینه‌هایی باشند که یک خانواده بابت بیماری یکی از اعضای خود صرف کرده است.

اقشار جامعه هر اندازه که از سلامتی جسم و روح برخوردار باشند، قطعاً در رشد و پیشرفت آن جامعه نیز تأثیر مسقیم خواهند داشت.

هنگامی که افراد جامعه و خانواده‌ها نسبت به هزینه‌های درمان و دارو نگرانی نداشته باشند و بدانند که نظام سلامت کشور در زمان بیماری به یاری او خواهد آمد بی تردید پویایی جامعه نیز افزایش خواهد یافت.

اکنون در ایران وضعیت بیمارستان‌های کشور مطلوب به نظر می‌رسد، اما این وضعیت مناسب، بیشتر در بخش خصوصی است که آن هم مستلزم صرف هزینه‌های سنگین است.

در سفری که چند سال پیش به کشور کوبا داشتم، جویای وضعیت بهداشت و درمان این کشور شدم. صفر تا صد نظام سلامت این کشور دولتی است و همه مردم یکسان از امکانات بهداشتی و درمانی کشور بهره می‌برند.

پزشکی کوبا در منطقه آمریکای لاتین و حتی دنیا سرآمد است و از کشور‌های اطراف برای درمان به این کشور سفر می‌کنند.

هزینه‌های درمان برای مردم این کشور رایگان است، با توجه به این که کوبا نیز همچون ایران تحت تحریم‌های اقتصادی آمریکا قرار دارد و البته از منابع سرشار ایران نیز برخوردار نیست.

کوبا حتی در بحران کرونا نیز خوش درخشید و توانست با رویکرد سخت گیرانه به همراه نظام بهداشتی یکپارچه، پیشگیرانه و به خوبی سازمان یافته، موفق به کنترل و مهار ویروس کرونا شود. نظام یکپارچه بهداشت و درمان در این کشور چنین موفقیتی را به همراه داشته است.‌

نمی‌توان پذیرفت که هر جا سیستم دولتی حاکم باشد ناموفق است، آیا در آمریکا و کشور‌های اروپایی که با نظام سرمایه داری اداره می‌شوند و با وجود سیستم درمانی قوی که عمدتاً متعلق به بخش خصوصی است، توانستند ویروس کرونا را مهار کنند؟

رمز موفقیت کشوری، چون کوبا که سال‌هاست در تحریم‌های شدید اقتصادی آمریکا قرار دارد، یک نکته است، سیستم یکپارچه درمان که در بخش‌های گوناگون از جمله پزشک خانواده تقسیم شده و همه مردم در یک سطح از امکانات درمانی و پزشکی بهره می‌برند.

باید توجه داشت که چند نقطه مهم و حساس را نمی‌توان خصوصی یا برون سپاری کرد، بخش نظامی و دفاعی، بخش آموزش و پرورش و دانشگاه، بخش بهداشت و درمان.

کادر بهداشت و درمان ایران این روز‌ها زحمات فراوانی را برای مقابله با ویروس کرونا متحمل شده و در این راه جمعی از پزشکان و پرستاران جان خود را از دست داده‌اند که در این مقطع حساس، قدردانی از زحمات آن‌ها کوچکترین کاری است که می‌توان انجام داد، اما اگر نظام بهداشتی یکپارچه در ایران حاکم بود، قطعاً مدیریت بحرانی همچون ویروس کرونا آسان‌تر می‌نمود.