آلودگی هوا، داستان پایان ناپذیر

- سال‌هاست که معضل آلودگی هوا در تهران مشکلات زیادی را برای شهروندان ایجاد کرده و متولیان نیز راهکاری برای مهار آن ندارند.

راه حل آلودگی‌ها تاکنون به تعطیلی مدارس، دانشگاه‌ها و حتی ادارات نیز کشیده شده است.

لغو مجوز‌های طرح ترافیک و تعطیلی کارخانه‌های اطراف تهران نیز از دیگر راهکار‌های متولیان برای مقابله با آلودگی هوا است که البته تاکنون هیچ یک از آن‌ها کارساز نبوده است.

سال‌هاست که طرح معاینه فنی خودرو اجرا می‌شود، این طرح سعی دارد تا از آلایندگی خودرو‌ها بکاهد.

ابتدا باید به یک نکته اساسی و مهم در این مقوله اشاره کرد.

خودرو‌های تولید داخل به خاطر پایین بودن کیفیت در ساخت آن از آلایندگی اولیه برخوردارند، این خودرو‌ها پس از مدتی که استفاده می‌شوند، ضریب آلایندگی آن‌ها نیز بالا می‌رود در کنار این ضعف شدید، نابسامنی در ارائه خدمات پس از فروش نمایندگی‌های خودروسازان و البته قطعات غیر استاندارد خودرو، باعث می‌شود تا آلایندگی خودرو‌ها بالا برود.

در کنار این مسائل، نوع سوخت نیز بسیار مهم است.

بنزین‌های تولیدی همواره یکی از مسائلی بوده است که برخی کارشناسان اعتقاد داشته و دارند که غیر استاندارد بودن بنزین خود یکی از عوامل آلودگی است.

جمع خودروی غیر استاندارد و سوخت غیر استاندارد، قاعدتاً به افزایش آلایندگی‌های شهری، چون تهران می‌انجامد که حتی با معاینه فنی خودرو نیز قابل حل نیست.

معاینه فنی خودرو یکی از اقداماتی است که نفی آن جایگاهی ندارد، در واقع یک فرایند درستی است.اما در این روند، اتفاقاتی می‌افتد که نمی‌توان چشم پوشی کرد.

شاید برای مخاطبان نیز اتفاق افتاده باشد که به یکی از مراکز معاینه فنی خودرو مراجعه کرده‌اید و خودروی شما با مشکل آلایندگی روبرو شده است.

برای رفع عیب که معمولا به سیستم اگزوز و تنظیم موتور خودرو مربوط می‌شود، و بعضاً به کاتالیست اگزوز ارتباط دارد، به تعمیرگاه مراجعه کرده و مشکل را مطرح کرده‌اید.

کاتالیستی که در اگزوز خودرو قرار دارد، از انتشار آلاینگی اگزوز جلوگیری می‌کند که البته عمر مفید دارد.

اما همین کاتالیست در بازار قطعات خودرو، با انواع گوناگون عرضه می‌شود که تشخیص اصل بودن آن از فرع برای من و شما بسیار مشکل و محال است.

فروشنده بدون ضمانت به خریدار یک کاتالیست می‌فروشد آن هم با قیمت بسیار بالا، خریدار نیز به اگزوز سازی مراجعه می‌کند و این کاتالیست نصب می‌شود.

دوباره به مرکز معاینه فنی خودرو مراجعه می‌کنید، اما این بار نیز داستان قبلی تکرار می‌شود، خودرو شما آلاینده است و نمی‌تواند معاینه فنی دریافت کند.

در اینجا باید گفت که خودرو‌هایی که در تهران رفت و آمد می‌کنند چند درصد آلایندگی ایجاد می‌کنند؟

جالب است بدانید که موتور سیکلت‌هایی که در تهران تردد می‌کنند ۵ برابر خودرو‌هایی که در تهران تردد دارند، آلودگی تولید می‌کنند و برای این مقوله هیچ راهکاری اندیشیده نشده است.

یعنی موتور سیکلت‌هایی که از کل خودرو‌های تهران بیشتر آلودگی دارند، معاینه فنی نمی‌شوند.

بر اساس آماری که رسماً اعلام شده ۶۵ درصد آلودگی هوای تهران به خودرو‌های فرسوده باز می‌گردد؛ که سهم اتوبوس‌ها و کامیون‌های فرسوده و غیر استاندارد در این آلودگی بیشتر است.

حتی تاکسی‌هایی که از سوخت بنزین استفاده می‌کنند اکنون به خاطر وضعیت بازار خودرو قادر به تعویض تاکسی خود نیستند و همچنان تاکسی‌های فرسوده در شهر جولان می‌دهند در آلودگی هوای تهران سهم زیادی دارند.

خوب است بدانیم که سهم خودرو‌های شخصی در آلودگی هوای تهران تنها ۱/۴ درصد است، خودرو‌های سنگین با بیش از ۲۴ درصد سهم زیادی در آلودگی هوا دارند.

با این اوصاف اگر هم معاینه فنی خودرو‌ها اجباری است، اما می‌توان گفت که تأثیر زیادی در رفع آلودگی هوا ندارد. در حالی که آلوده کننده‌ترین خودروها، ماشین‌های سنگین، اتوبوس‌های شهری که عمر خود را کرده‌اند و موتور سیکلت‌ها هستند؛ که البته برای این بخش هیچ قانون و الزامی نیز وجود ندارد.

معاینه فنی خودرو‌های شخصی، یک دردسر برای مردم شده است که در این اوضاع اقتصادی یک بار سنگین مالی نیز بر دوش آن‌ها هوار می‌کند.

تا زمانی که تولید کننده خودرو، خودروی استاندارد تحویل مشتری ندهد، بنزین استاندارد نباشد و عمر مفید برای خودرو تعریف کارشناسی نشده باشد و البته جایگزین کردن خودروی فرسوده با خودروی صفر کیلومتر محال باشد، هر اندازه که تلاش شود خودرو‌های شخصی مجبور به دریافت معاینه فنی شوند، آلودگی هوای تهران و دیگر کلانشهر‌ها همچنان بر آسمان شهر در فصل پاییز و زمستان و حتی دیگر فصل‌ها سایه خواهند انداخت.

برای کاهش آلودگی هوا باید تسهیلاتی برای صاحبان خودرو در نظر گرفت، که در ایران برعکس است، فقط تحمیل هزینه به مردم صورت می‌گیرد. در حالی که در کشور‌های دیگر تسهیلات و امتیازاتی برای تعویض خودرو یا ارائه اگزوز و کاتالیست استاندارد با قیمت پایین وجود دارد و مشکلات موجود در ایران را نیز ندارند. روندی که طی می‌شود دور باطلی است که تنها حُسن آن ایجاد مشغله و گرفتاری برای مردم است.