خط پایان برای مالکان خانه‌های خالی

- روزنامه خراسان نوشت: شاید باورتان نشود، اما بالاخره پس از سال‌ها و بعد از کش و قوس‌های فراوان قرار است از خانه‌های خالی مالیات گرفته شود. قانونی که در تیرماه سال ۹۴ تصویب شد و قرار بود با راه اندازی «سامانه ملی املاک و اسکان کشور» ظرف شش ماه توسط وزارت راه و شهرسازی اجرایی شود و از خانه‌های خالی مالیات گرفته شودبه دلیل آماده نشدن سامانه تا کنون بلاتکلیف مانده بود. اما خوشبختانه این سامانه بعد از پنج سال آماده شده و قرار است از تابستان امسال قانون اجرایی شود.

قانونی که قبل از اجرایی شدن هم برخی کارشناسان به آن ایراد‌هایی را وارد دانسته اند. به هرحال شروع و اجرایی شدن این قانون شاید بتواند بیش از ۲.۵ میلیون خانه‌ای را که بدون استفاده و فقط به صرف سرمایه گذاری خریداری شده به بازار مسکن سرازیر کند و همین باعث شود قیمت خانه و اجاره بهایی که در بیشتر موارد از حداقل حقوق یک کارگر به مراتب بیشتر است کمی کاهش یابد. امروز قصد داریم کمی از جزییات این قانون، نحوه شناسایی این خانه‌ها و مبالغی که مالکان خانه‌های خالی باید به عنوان مالیات بپردازند بنویسیم و نگاهی هم داشته باشیم به تجربه دیگر کشورها.

جزییات قانون

هر واحد مسکونی بیش از یک سال خالی از سکنه و بلا استفاده بماند، به عنوان خانه خالی، مشمول مالیات موضوع ماده ۵۴ مکرر قانون می‌شود. بدین شکل که سال اول مشمول مالیات نیست، اما در سال دوم به میزان ۵۰ درصد «ارزش اجاری ملک» مشمول مالیات می‌شود. سال سوم ۱۰۰ درصد و از سال چهارم به بعد سالانه یک و نیم برابر ارزش اجاری ملک از مالک به عنوان مالیات دریافت می‌شود. به طور مثال اگر ارزش اجاری ملکی ماهانه دو میلیون تومان باشد، این دو میلیون تومان در طی ۱۲ ماه می‌شود ۲۴ میلیون تومان. اگر این ملک دو سال خالی باشد باید ۱۲ میلیون تومان در سال مالیات بپردازد، اگر سه سال خالی بماند باید ۲۴ میلیون تومان مالیات پرداخت کند و از سال چهارم این رقم به سالیانه ۳۶ میلیون تومان می‌رسد.

طبق قانون افرادی که از سال ۹۵ خانه‌شان خالی بوده، مشمول مالیات با نرخ ۱.۵ برابر ارزش اجاری می‌شوند. همچنین براساس قانون هر خانه‌ای که بر اساس سامانه املاک و مستغلات، خالی تشخیص داده شود، مشمول مالیات است و فرقی بین سنددار بودن یا نبودن آن وجود ندارد.

در این میان برخی نماینده‌های مجلس معتقدند این قانون ایراد دارد، چون فقط شامل خانه‌های بالای ۱۵۰ متر می‌شود، اما معاون سازمان امور مالیاتی در تشریح جزئیات مالیات بر خانه‌های خالی گفته: «بنا‌های مسکونی تا ۱۵۰ متر مشمول مالیات اجاره نمی‌شود و معاف از مالیات بر اجاره هستند. اما این معافیت برای مالیات بر خانه‌های خالی وجود ندارد یعنی هم خانه‌های بزرگ‌تر از ۱۵۰ متر و هم خانه‌های کوچک‌تر از ۱۵۰ متر، در صورتی که به عنوان خانه خالی شناسایی شوند، مشمول مالیات بر خانه‌های خالی می‌شوند.»

بیش از ۳ میلیون خانه خالی در کشور

آمار‌ها نشان می‌دهد که در سال‌های اخیر میزان تولید مسکن در کشور با نیاز موجود فاصله بسیاری داشته و متاسفانه هر سال هم از تعداد تولید کاسته شده است.

مطابق سرشماری سال ۹۵ در حالی که تعداد خانوار‌های کشور ۲۴ میلیون و ۱۹۶ هزار خانوار گزارش شده، تعداد واحد‌های مسکونی دارای سکنه کشور ۲۲ میلیون و ۸۲۵ هزار واحد بوده است. این یعنی حدود یک و نیم میلیون خانواده بدون سرپناه و خانه بوده اند با این حال با نگاهی به گزارش مرکز آمار درباره خانه‌های خالی می‌بینیم که در سال ۱۳۹۵ حدود ۲.۸ میلیون واحد خالی در کشور وجود داشته است که بدون استفاده و برای سرمایه گذاری تهیه و رها شده اند. به طورقطع این آمار در سال‌های اخیر رشد بیشتری داشته و به نظر می‌رسد این روز‌ها بیش از سه میلیون واحد خالی در کشور وجود داشته باشد که امیدواریم با اجرایی شدن قانون مالیات بر خانه‌های خالی بخش عمده‌ای از آن‌ها برای بهره برداری توسط متقاضیان به بازار عرضه شود.

نحوه شناسایی خانه‌های خالی

شناسایی خانه‌های خالی هم با توجه به شگرد‌هایی که برخی از آن‌ها را این روز‌ها در فضای مجازی می‌بینیم خود پروسه پیچیده‌ای است. اما بر اساس قانون، شناسایی خانه‌های خالی از طریق «سامانه ملی املاک و اسکان کشور» صورت می‌گیرد. به این صورت که ابتدا با آمار دستگاه‌هایی مانند شهرداری، ثبت اسناد، شرکت‌های آب و برق و ... تعداد واحد‌های یک فرد شناسایی و سپس برحسب تاریخ صدور پروانه ساختمانی و پایان کار که در سیستم شهرداری ثبت شده، املاک به دسته‌های استیجاری، ملکی و خالی تقسیم خواهند شد. در این صورت با توجه به این که اطلاعات ملکی افراد در سامانه ثبت شده، در صورتی که خانه‌های دوم به بالای یک فرد به صورت استیجاری ثبت نشده باشد، خالی محسوب می‌شود.

تجربه کشور‌های دیگر برای کم کردن خانه‌های خالی

مشکل خانه‌های خالی پدیده جدیدی در اقتصاد نیست و بسیاری از کشور‌ها با این عارضه دست‌به‌گریبان بوده‌اند و هر یک با سیاست‌های مختلفی به جنگ این مشکل رفته‌اند. اما به طور کلی می‌توان گفت مخرج مشترک تمام این سیاست‌ها استفاده از اهرم‌های مالیاتی بوده که در ادامه به بررسی اقداماتی که در پنج کشور دنیا انجام شد می‌پردازیم.

اسپانیا - روزانه ۹ یورو جریمه

اسپانیا مالکان واحد‌های خالی را به میزان روزانه ۹ یورو جریمه می‌کند. با این تصمیم گیری از سوی دولت ایالتی باسک اسپانیا در صورتی که ملک مد نظر برای سال دوم نیز خالی بماند مقدار جریمه به میزان ۱۲ یورو در روز افزایش می‌یابد.

کانادا - جریمه ۱۰ هزار دلاری برای هر روز

در کانادا اقشار جامعه باید اطلاعات خود را در سیستم سازمان مالیات وارد کنند، در صورتی که عمدی خانه‌های خالی خود را مخفی کنند، علاوه بر مالیاتی که برای خانه خالی باید بپردازند جریمه‌ای معادل ۱۰ هزار دلار به ازای هر روز خالی بودن خانه از آن‌ها دریافت می‌شود.

آمریکا - ۱۰ درصد ارزش ملک

بنابر یک مصوبه قانونی در آمریکا، خانه‌هایی که به امید افزایش قیمت و کسب سود در آینده خالی نگه داشته شده باشند، صاحبان آن‌ها مالیاتی معادل ۱۰درصد ارزش ملک را باید بپردازند. این مالیات برخانه‌هایی اعمال می‌شود که برای مدت زمان یک سال خالی ثبت شوند.

فرانسه - ۲۵ درصد کل اجاره

مالیات بر خانه‌های خالی در فرانسه از سال ۲۰۱۳ اجرایی شد. نرخ مالیات برای خانه‌های خالی در سال اول ۱۲.۵ درصد و از سال‌های بعدی ۲۵ درصد کل اجاره بها وضع شد. البته معافیت‌های خوبی هم برای بازسازی خانه‌های فرسوده‌ای که برای استفاده بازسازی یا نوسازی شوند تعیین شد.

اسکاتلند - افزایش ۱۰۰ درصدی مالیات

تخفیف مالیاتی بر خانه‌های خالی از سال ۲۰۱۳ در اسکاتلند لغو شد و برای هر خانه‌ای که بیش از یک سال خالی باشد قانون به دولت اجازه داد که مالیات بر خانه‌های خالی را ۱۰۰ درصد افزایش دهد.

: انتشار مطالب و اخبار تحلیلی سایر رسانه‌های داخلی و خارجی لزوماً به معنای تایید محتوای آن نیست و صرفاً جهت اطلاع کاربران از فضای رسانه‌ای منتشر می‌شود.