تمدید تحریم تسلیحاتی ایران؛ واشنگتن بیهوده بر در بسته می‌کوبد

– تحریم تسلیحاتی ایران براساس قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل که از سال ۲۰۱۶ اجرایی شد، در تاریخ ۱۸ اکتبر سال جاری (۲۷ مهر) و کمتر از سه هفته قبل از انتخابات ریاست جمهوری آمریکا منقضی می‌شود.

 

این امر سبب شده تا تلاش‌های ضد ایرانی آمریکا گسترش یافته و جریانی در دیپلماسی بین الملل به وجود بیاید که به چالشی جدی برای این کشور در میانه بحران‌های متعدد داخلی مبدل شود.

توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ میان ایران و ۶ طرف دیگر شامل بندی است که تحریم‌های تسلیحاتی ایران را پس از طی بازه‌ای پنج ساله لغو می‌کند.

 

اکنون و تنها کمتر از ۴ ماه مانده به زمان لغو تحریم ها، آمریکا قصد دارد به هر طریق ممکن مانع این امر شود؛ واشنگتن در این مسیر با موانع متعددی مواجه است که سبب دشوار یا به عبارت بهتر ناممکن شدن این هدف می‌شود.

 

مهم‌ترین دلایل آمریکا از گسترش تلاش‌ها برای تمدید تحریم تسلیحاتی ایران را می‌تواند اینگونه فهرست کرد:

- دشوارتر کردن مسیر دیپلماسی برای دولت احتمالی بعدی: «دونالد ترامپ»، رییس جمهور آمریکا با در نظر داشتن احتمال شکست در انتخابات ریاست جمهوری به رقیب دموکرات خود که در دولت امضاکننده توافق هسته‌ای حضور داشت، قصد دارد مسیر بازگشت احتمالی دولت «جو بایدن» به برجام را دشوارتر کند.

- دستیابی به موفقیتی در آستانه انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۲۰: از این دلیل به عنوان مهم‌ترین علت تلاش دولت ترامپ در مسیر تمدید تحریم تسلیحاتی یاد می‌شود.

- پوشش دادن شکست کمپین موسوم به فشار حداکثری: کمپین موسوم به فشار حداکثری آمریکا به اذعان کارشناسان اروپایی و آمریکایی نتیجه‌ای جز شکست نداشته است؛ از این رو دولت آمریکا می‌کوشد با تمدید تحریم تسلیحاتی علیه ایران به موفقیتی دست یابد.

- تامین نظر خواسته‌های ضد ایرانی رژیم صهیونیستی و عربستان که دوستان تاثیرگذاری در واشنگتن دارند.

- مقابله با نفوذ منطقه‌ای ایران و توانمندی‌های نظامی و برنامه موشکی ایران

- جبران شکست تلاش‌های اجماع ساز آمریکا

علاوه بر اینها باید به تاکید طرف‌های اروپایی توافق هسته‌ای به پایبندی واشنگتن به تعهدات و توافق‌ها اشاره کرد.

 

خروج یکجانبه آمریکا از توافق‌ها و پیمان‌های مختلف در دوران ریاست جمهوری «دونالد ترامپ»، سبب شده تا کشور‌های مختلف و از جمله کشور‌های اروپایی امضاکننده توافق هسته‌ای به موضوع خروج یکجانبه آمریکا از توافق هسته‌ای در سال ۲۰۱۸ به عنوان کلی واحد بنگرند و آن را در چارچوب رویکرد مخالفت خود با خروج از پیمان‌ها و توافق‌ها تعریف کنند.

از منظر حقوقی نیز باید گفت از آن جایی که ایران به رغم برداشتن‌های گام‌های کاهش تعهدات هسته‌ای خود، هنوز از این توافق خارج نشده، از این رو دلیل قانونی برای تمدید تحریم تسلیحاتی مورد نظر وجود ندارد‎ ضمن اینکه در سوی دیگر ماجرا، آمریکا نیز به دلیل خروج از توافق هسته ای، کلیه حقوق خود را برای اعمال نظر در مفاد توافق هسته‌ای از دست داده است و نمی‌تواند به سازوکار «ماشه» به بهانه کاهش تعهدات هسته‌ای ایران برای تمدید تحریم‌ها استناد کند.

روسیه و چین دو عضو غیر اروپایی توافق هسته ای، تاکنون بار‌ها و صریحا مخالفت خود را با درخواست آمریکا در این زمینه اعلام کرده اند.

 

نامه‌های «وانگ یی» و «سرگئی لاوروف» وزرای خارجه چین و روسیه به «آنتونیو گوترش» و اعضای شورای امنیت، متعاقب تاکید چند باره دولت هایشان مبنی بر غیرقانونی و ناحق بودن ادعا‌های آمریکا، موید مخالفت قاطع آنان است.

 

نکته مهم در این زمینه حق وتو داشتن این دو کشور در شورای امنیت است که از نظر کارشناسان و تحلیلگران بین المللی، می‌تواند عامل بازدارنده‌ای باشد.

 

راهکار‌های آمریکا برای دستیابی به هدف تمدید تحریم تسلیحاتی ایران را می‌توان در سه مورد عنوان کرد:

نخست، بازگشت به برجام: این گزینه با توجه به روند‌های اخیر سیاست خارجی آمریکا و نزدیکی موعد برگزاری انتخابات ریاست جمهوری این کشور چندان قابل توجه نیست.

دوم، تهیه قطعنامه رسمی تمدید تحریم تسلیحاتی و ارائه آن در شورای امنیت: این گزینه در حال حاضر در مراحل مقدماتی خود قرار داد.

 

آمریکا در روز‌های اخیر پیش نویسی از قطعنامه مذکور را به کشور‌های عضو شورای امنیت ارائه کرده است.

 

ارائه این پیش نویس با موضع گیری صریح چند کشور عضو مبنی بر غیرممکن بودن آن مواجه شده است.

سوم، اعمال تحریم‌های یکجانبه جدید: به نظر می‌رسد واشنگتن در نهایت ناچار به دست زدن به این گزینه باشد تا بتواند در آستانه انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۲۰ خوراکی تبلیغاتی و داخلی فراهم کند.

- تضعیف موقعیت شورای امنیت سازمان ملل
- انزوای بیشتر آمریکا
- تضعیف دیپلماسی چندجانبه
- تضعیف سیاست تحریم آمریکا و ابزار تحریم سازمان ملل

شانس آمریکا برای تمدید تحریم تسلیحاتی ایران با توجه به شرایط پیش گفته نزدیک به صفر است.

 

آمریکا برای رسیدن به این هدف ناممکن منتظر است تا ریاست دوره‌ای شورای امنیت سازمان ملل در ماه سپتامبر تغییر کرده و نیجریه در این مسند قرار بگیرد؛ این امر می‌تواند کار ارائه قطعنامه جدید واشنگتن را تا حدی تسهیل کند؛ چراکه اندونزی و روسیه، به عنوان روسای دوره‌ای شورای امنیت در ماه‌های آگوست و اکتبر مطمئنا برای همکاری با آمریکا قانع نمی‌شوند.