ارائه خدمت ۲هزار روانشناس در بحران کرونا
- احمد حاجبی در نشست خبری که در استودیو سلامت وزارت بهداشت و به صورت ویدئوکنفرانس برگزار شد، اظهار کرد؛ بعد از همه گیری ویروس کرونا، جامعه و عموم افراد با اضطراب و نگرانی ناشی از این همه گیری مواجه شدند. علت اصلی آن، ناشناخته بودن و رفتار‌های غیرقابل پیش بینی این ویروس بود. همچنان جامعه جهانی با رفتار‌هایی از ویروس مواجه می‌شود که مبهم است و به دنبال تحقیقات بیشتر هستند.
ترس و اضطراب ناشی از کرونا طبیعی است
وی ادامه داد: به دنبال این موارد بحرانی، انتظار ترس و اضطراب در جامعه وجود دارد. این گونه واکنش ها، طبیعی هستند و به دنبال حوادث و بحران‌ها دیده می‌شود؛ بنابراین به این واکنش‌ها نباید برچسب بیماری بزنیم. در اوایل اسفند با جامعه‌ای مواجه شدیم که اضطراب شدید داشت. بخش سلامت روان وزارت بهداشت از ابتدا به روش‌های مختلف تلاش کرد که نیاز جامعه را شناسایی کرده و مداخلاتی انجام بدهد.
ارائه خدمت ۲هزار روانشناس در بحران کرونا
دکتر حاجبی عنوان کرد: یکی از زیرساخت‌هایی که از روز‌های اول استفاده شد، نظام مراقبت‌های بهداشتی اولیه بود. حدود دو هزار روانشناس در نظام مراقبت‌های بهداشتی اولیه به کار گرفته شده اند که در سراسر کشور فعال هستند و براساس اضطراب ناشی از کرونا از طریق ارتباط ویدیویی با مردم در ارتباط بودند. زیرساخت دیگر که از هفتم اسفندماه استفاده شد و از ۲۳ اسفند مداخله سلامت روان در آن آغاز شد، سامانه تلفنی ۴۰۳۰ بود.
وی افزود: تاکنون بیش از ۵۰۰ هزار تماس تلفنی از طریق سامانه ۴٠٣٠ ثبت شده که بین ٨ تا ٩ هزار تماس توسط کارشناسان و مشاوران سلامت روان پاسخ داده شده است که از طریق این سامانه توانستیم نیاز‌های سطح جامعه را برداشت کنیم؛ و به ما کمک کرد که خدمات پویای سلامت روان را به مردم ارائه و خدمات خود را متناسب با نیاز جامعه تنظیم کنیم.
مشاوره برای سوگ ناشی از فوت بیماران کرونایی
مدیرکل دفتر سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد وزارت بهداشت اظهار کرد: به تبع اعلام بیش از ۷ هزار فوت در اثر کرونا، خانواده‌هایی داریم که بازمانده افراد فوت شده ناشی از ویروس کرونا هستند. این افراد نتوانستند شرایط عزاداری و کفن و دفن را اجرا کنند و در نتیجه این نگرانی وجود دارد که نکند این سوگ پیچیده شود. از یک ماه پیش خدمات و بسته خدمتی با عنوان مشاوره در سوگ آماده شده و ارائه می‌شود. به این صورت که با کلیه خانواده‌ها تماس گرفته می‌شود و پس از اخذ رضایت، این خدمات به خانواده‌ها ارائه می‌شود.
اختلال مصرف و شیوع مصرف مواد مخدر
وی در پاسخ به سوالی درخصوص میزان مصرف مواد مخدر در کشور اظهار کرد: در مورد مصرف مواد مخدر، اختلال مصرف مواد و شیوع مصرف مواد مخدر مطرح است. بر اساس آخرین آمار‌ها که در اختیار وزارت بهداشت قرار گرفته، اختلال مصرف مواد مخدر ۲.۱ درصد است. ولی شیوع مصرف مواد مخدر در کشور ۵.۴ درصد است.
باور نادرست مصرف الکل برای پیشگیری از کرونا
دکتر حاجبی بیان کرد: در اسفند ماه باور نادرستی در افراد مبنی بر مصرف الکل برای جلوگیری از کرونا ایجاد شده بود و در نتیجه مسمومیت‌هایی بابت مصرف الکل اتفاق افتاد. در یک ماه گذشته با این موضوع روبرو نشدیم و به نظر می‌رسد مردم آگاهی لازم را پیدا کرده‌اند.
آخرین وضعیت قانون سلامت روان
مدیرکل دفتر سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد وزارت بهداشت گفت: حدود ۱۶ سال از قانون سلامت روان می‌گذرد و بازبینی‌های فراوانی در مورد آن انجام شد. این قانون در دو کمیسیون هیات دولت در جلسه‌های مختلف مطرح شد که تغییرات زیادی هم روی آن اتفاق افتاد. اسم این طرح، به قانون حمایت از حقوق بیماران مبتلا به اختلالات روانی تبدیل و در نهایت در هیات دولت مصوب شد. این موضوع در اسفند ماه به مجلس ارائه شد. در حال حاضر کار‌های فنی روی آن در مرکز پژوهش‌های مجلس انجام می‌شود تا برای ارائه به صحن آماده شود.
دکتر حاجبی درخصوص طرح سراج اظهار کرد: در حال حاضر هر دانشگاه علوم پزشکی در یک شهر، طرح سراج را اجرا می‌کند. بعد از این‌که تسلط کامل به زوایای مختلف آن ایجاد شد می‌تواند گسترش پیدا کند. طرح سراج قبل از شیوع کرونا، در جلسه شورای اجتماعی کشور هم مطرح و با ملاحظاتی تصویب شد.
وی ادامه داد: سازمان اجتماعی کشور که زیرمجموعه وزارت کشور است از این طرح حمایت می‌کند. در سال ۹۹ نیز ۱۵ محل دیگر به طرح سراج اضافه خواهد شد. این طرح حرکت رو به جلو دارد، اما برای اجرا به استاندارد‌هایی نیاز دارد. پیش بینی می‌کنیم تا پایان سال ۹۹ بتوانیم سرعت گسترش را ببینیم. شورای اجتماعی کشور و به خصوص استانداری و مدیرکل‌های اجتماعی استانداری با دانشگاه‌های علوم پزشکی در استان‌ها برای اجرای طرح سراج همکاری می‌کنند.
رواج خشونت در خانواده‌ها در دوران کرونا
وی در پاسخ به سوالی درخصوص تعارضات خانوادگی در دوران کرونا، عنوان کرد: این‌که در جریان قرنطینه خانگی با مشکلاتی در ارتباط خانوادگی مواجه شویم قابل پیش بینی است. زیرا همه گیری ویروس کرونا به طور کلی شیوه زندگی را تغییر داده است. همه مهارت‌های ما برای شیوه زندگی قبلی تنظیم شده بود. وقتی قرنطینه خانگی طولانی می‌شود و خانواده‌ها باید ساعت بیشتری در منزل تعامل داشته باشند، ممکن است تعارضاتی در ارتباط اتفاق بیفتد.
وی افزود: با چند بسته مداخله‌ای حمایتی و استفاده از روان شناسانی که در سامانه ۴۰۳۰ کار کرده‌اند در این زمینه ارتباط مستقیمی با جامعه برقرار کردیم.
ارائه خدمات سلامت روان به کادر درمان
وی درخصوص ارائه خدمات سلامت روان به کادر درمان بیان کرد: عمده خدماتی که کادر درمان برای نیاز‌های مشاوره‌ای دریافت کردند در دانشکده‌های پزشکی ارائه شد. همکاران ما به فراخور زیرساخت‌ها در دانشگاه‌های علوم پزشکی، مداخلات غیردارویی و گروهی را برای کادر درمان تدارک دیدند. البته شکل ارائه خدمت در دانشگاه‌ها بر اساس زیرساخت‌ها متفاوت بود.
وی افزود: تجربه نشان می‌دهد که افراد تیم درمان به چند علت مستعد مداخلات روانشناختی هستند. افزایش ساعت کاری و دوری از خانواده‌ها و حتی قرنطینه شدن پس از ساعت کاری از جمله این موارد است. محیط خانواده می‌تواند در جذب مشکلات کمک کند و این وضعیت برای کادر درمان در این دوران وجود نداشت. وقتی همه ابعاد را کنار هم می‌گذاریم می‌بینیم فشار‌هایی به کادر درمان در این شرایط وارد می‌شود. در این زمینه یکی از شیوه‌ها، مداخلات گروهی است.
حاجبی ادامه داد: این خدمت به صورت مداخله گروهی برای کادر درمان بسیار مناسب است که در شرایط گروهی افراد می‌توانند بازگویی روان شناسی داشته باشند. البته تکنیک‌هایی در این جلسه‌های گروهی استفاده می‌شود که افراد شرایط بهتری داشته باشند.
آگاهی میزان اضطراب را کم می‌کند
مدیرکل دفتر سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد وزارت بهداشت درخصوص کاهش میزان اضطراب با افزایش آگاهی نسبت به کرونا تاکید کرد: دانش و آگاهی نسبت به هر مقوله‌ای می‌تواند میزان اضطراب را کم کند. تلاش کردیم در زمینه کرونا اطلاع رسانی کنیم. وقتی سامانه ۴۰۳۰ راه اندازی شد، بیشترین تماسی که گزارش می‌شد به دلیل نگرانی در مورد چگونگی برخورد با این ویروس بود.
شیوع اختلال روان در نوجوانان و جوانان
دکتر حاجبی درخصوص شیوع اختلالات روانپزشکی در نوجوانان و جوانان در سال‌های اخیر گفت: گروه نوجوانان و جوانان هم در بازه سنی ۱۵ تا ۶۴ سال قرار می‌گیرد و شایع‌ترین اختلال همان طور که اشاره شد، افسردگی است.
امکان شیوع اختلال وسواس در دوران پساکرونا
وی درباره احتمال افزایش وسواس در دوران پساکرونا گفت: با شرایط خاصی روبه‌رو بودیم. ممکن است علائم افراد در مورد وسواس در آینده بیشتر شود. همچنین افرادی که زمینه‌ای برای وسواس داشتند می‌تواند با اضافه شدن عامل مضاعف، دچار تشدید علائم شوند.
غربالگری سلامت روان از پاییز آغاز می‌شود
مدیرکل دفتر سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد وزارت بهداشت درخصوص انجام غربالگری سلامت روان گفت: غربالگری سلامت روان یکی از دغدغه‌های ما در نظام سلامت است. البته باید آن را پیمایش سلامت روان نامید. با استفاده از ابزار‌هایی که وجود دارد و پرسشگر‌هایی که آمادگی لازم را دارند می‌توانیم برای غربالگری سلامت روان به سمت جامعه برویم. در پیمایش‌ها با نمونه گیری روی جامعه کار می‌شود که می‌تواند آن تعداد نماینده وضعیت کشور باشد. بر اساس طراحی‌هایی که انجام شده این اقدام باید در پاییز امسال اتفاق بیفتد.
وی ادامه داد: اگر شرایط کشور خوب باشد و نگران انتقال ویروس نباشیم و با حفظ فاصله گذاری و اصول بهداشتی، داده‌های کشوری در زمینه سلامت روانی جمع می‌شود. تمام پروتکل‌ها نوشته شده و ابزار آماده است و در تابستان به روان شناسان آموزش‌ها ارائه می‌شود و احتمالا غربالگری سلامت روان از شهریور ماه یا ابتدای پاییز آغاز خواهد شد.
