مزایا و معایب اصلاح پول ملی
- روزنامه ایران نوشت: پس از حدود یک دهه که بحث اصلاح پول ملی به عنوان یکی از ابعاد اصلاحات اقتصادی در کشور مطرح بود، سرانجام در روز ۱۵ اردیبهشت ماه با تصویب ماده واحده آن در مجلس شورای اسلامی طرح اصلاح پول ملی و حذف چهار صفر از آن وارد مرحله اجرایی شد.
براساس این ماده واحده، با حذف چهار صفر از پول ملی، «ریال» به «تومان» تغییر می‌کند و بر اساس لایحه اصلاح ماده یک قانون پولی و بانکی کشور هرتومان معادل ۱۰٫۰۰۰ریال و اَضعاف آن «قران» خواهد بود و هر تومان معادل ۱۰۰ قران می‌شود.
طبق توضیحات ارائه شده رئیس کل بانک مرکزی در صحن علنی مجلس، با توجه به تورم مزمن پنج دههٔ گذشته کارآیی ریال و دینار عملاً از بین رفته و در جامعه عرف اصلی تومان است. به گفته وی ۸ میلیارد اسکناس در گردش است که ۵ میلیارد آن اسکناس‌های کمتر از ۲ هزار تومانی است و سالانه یک میلیارد اسکناس امحا می‌شود که هزینه سالیانه آن ۴۰۰ میلیارد تومان است.
حفظ حیثیت ظاهری پول ملی یکی دیگر از موضوعاتی است که از نگاه مسئولان بانک مرکزی اهمیت زیادی دارد به‌طوری که در حال حاضر پول ملی با دلار و یورو بسیار اختلاف دارد و رابطه پول ملی با دلار ۰.۰۰۰۰۰۶ است که رابطه بسیار ضعیفی در دنیا محسوب می‌شود.
پس از تصویب این ماده واحده در مجلس یک بار دیگر کارشناسان به بررسی مزایا و معایب اصلاح پول ملی پرداختند. برخی از کارشناسان با آن موافق بودند و برخی دیگر هم اجرای این طرح در شرایط فعلی را درست نمی‌دانند.
در همین زمینه سه صاحبنظر اقتصادی آثار اجرای این طرح از ابعاد مختلف را مورد بررسی قرار داده‌اند.
اصلاح پول ملی یک ضرورت
محمد رضا نجفی‌منش، رئیس کمیسیون تسهیل کسب و کار اتاق بازرگانی تهران، اعتقاد دارد که اجرای طرح اصلاح پول ملی یکی از ضرورت‌های اقتصاد ایران است. به گفته وی هم‌اکنون در مبادلات روزمره آنقدر عدد‌ها بزرگ شده است که این فرآیند برای مردم و حتی فعالان اقتصادی دشوار شده است. این درحالی است که حذف چهار صفر از پول ملی باعث سهولت در مبادلات و حسابداری خواهد شد.
به گفته وی، برای مثال بودجه‌ای که هر ساله برای تصویب به مجلس می‌رود با اعداد و ارقام بسیار بزرگی روبه‌رو شده است که محاسبه و فهم آن را دشوار کرده است.
نجفی‌منش در ادامه افزود: یکی دیگر از مزیت‌های این طرح کاهش هزینه‌های چاپ اسکناس در کشور است. هم‌اکنون به دلیل کاهش ارزش قطعات اسکناسی که در جریان است باید هر ساله میلیارد‌ها قطعه اسکناس چاپ و فرسوده‌ها جمع‌آوری شود، ولی با اصلاح پول ملی تعداد اسکناسی که باید چاپ شود به میزان قابل توجهی کاهش و هزینه‌های آن نیز کاسته می‌شود.
وی در پایان تأکید کرد: اصلاح پول ملی طرحی است که بسیاری از کشور‌های دنیا آن را اجرا کرده‌اند که یکی از نمونه‌های موفق آن ترکیه است که با حذف شش صفر از پول ملی خود این کار را انجام داد.
هزینه‌هایی که کاهش می‌یابد
علی قنبری، عضو هیأت علمی دانشگاه تربیت مدرس نیز اظهار کرد: طرح اصلاح پول ملی به عنوان طرحی که در راستای اصلاحات اقتصادی است می‌تواند مزایای بسیاری برای اقتصاد ایران داشته باشد.
وی با اشاره به اینکه این طرح می‌تواند از نظر روانی به آرامش جامعه کمک کند، افزود: هم‌اکنون استفاده از واحد ریال در کشور به جز حساب‌های رسمی استفاده دیگری ندارد و مردم از تومان استفاده می‌کنند.
به گفته وی با حذف چهار صفر از پول ملی مبادلات روزانه مردم آسانتر و حتی محاسبات حسابداری برای نهاد‌ها و دستگاه‌ها نیز آسانتر خواهد شد.
این اقتصاددان ادامه داد: از سوی دیگر هم‌اکنون تعداد زیادی اسکناس در چرخه اقتصادی کشور است که با حذف صفر از آن تعداد محدودتری اسکناس نیاز است که به معنای کاهش هزینه‌های چاپ اسکناس و امحای اسکناس‌های فرسوده است.
وی با تأکید براین که اجرای طرح اصلاح پول ملی هیچ تأثیر منفی بر روی شاخص‌های کلان اقتصادی ندارد، گفت: دولت برای اجرای این طرح باید مردم و فعالان اقتصادی را توجیه و در خصوص آثار آن با مردم گفتگو کند.
تورم کلید واژه اصلاح پول ملی
مجید عینیان اقتصاددان و پژوهشگر اقتصادی گفت: واقعیت این است که با اجرای طرح اصلاح پول ملی و حذف چهار صفر از پول ملی هیچ اتفاق خاصی در عرصه اقتصاد ملی و شاخص‌های کلان رخ نمی‌دهد.
به گفته وی، این طرح از این جنبه که باعث سهولت در مبادلات و فرآیند‌های حسابداری کشور می‌شود اثر مثبت دارد به‌طوری که هم‌اکنون که واحد پول ملی ریال است انجام محاسبات دشوار است. از سوی دیگر از نظر چاپ اسکناس نیز با توجه به اینکه بانک مرکزی هر ساله در حال چاپ اسکناس و جمع‌آوری اسکناس‌های فرسوده است، تغییر خاصی رخ نمی‌دهد. کما اینکه این طرح قرار نیست به صورت یک باره اجرا شود و طی یک بازه زمانی دو تا پنج ساله اجرا خواهد شد.
وی اضافه کرد: اصلاح پول ملی بخشی از یک پکیج بزرگ بوده که از سال‌ها قبل در حال اجراست و در این مدت اجزای آن به صورت مجزا ارائه شده است و در مقطع فعلی به مرحله اصلاح پول ملی رسیده‌ایم.
عینیان همچنین گفت: البته نکته‌ای که باید به آن توجه کرد این است که کاهش ارزش پول ملی معلول سیاست‌های پولی و تورم بالا در کشور بوده است؛ بنابراین اگر روند نرخ تورم در آینده کاهنده نباشد دوباره مجبور خواهیم شد تا صفر بیشتری از پول ملی حذف کنیم. براین اساس در ابتدا باید علت به صورت ریشه‌ای حل شود. تجربه سایر کشور‌هایی که اقدام به اصلاح پول ملی خود کرده‌اند نشان می‌دهد، کشور‌هایی موفق بوده‌اند که علت اصلی یعنی نرخ تورم بالا را برطرف کرده‌اند.
