انقلاب اسلامی ایران تحولی عظیم در عرصه ادبیات طنز ایجاد کرد

سعید هاشمی نویسنده کتاب «قصه شنیدنی دایی جان» در گفت‌وگو با خبرنگار گروه فرهنگی پیرامون تحولات پیش و پس از انقلاب اسلامی ایران در حوزه ادبيات طنز گفت: پیش از انقلاب اسلامی ایران ادبیات طنز آمیخته با مسائل اخلاقی بوده و در عین حال تلخی خاص خود را داشت، این دو مقوله پس از انقلاب اسلامی ایران ازبین رفت و در برخی موارد کم رنگ شد، البته این به معنای بد بودن هر دومقوله نیست، زیرا هرکدام در جای خود قابل بررسی هستند و در برخی از فرهنگ‌ها نیز پذیرفته شده است. 

 

وی به ادبیات طنز نوین و پاکیزه پس از انقلاب اسلامی ایران اشاره و تصریح کرد: ادبیات طنز و تلخ همواره وجود داشته، ولی با ظهور انقلاب اسلامی ایران بسیار کم رنگ شده و مسیری متفاوتی را در پیش گرفته است، انقلاب اسلامی ایران رویداد‌ی بزرگ و در عین حال تاثیرگذار بر ادبیات و خصوصا عرصه طنز بود تغییرات باعث شد تا امروز طنزی نوین و پاکیزه داشته باشیم. 

وی بار دیگر فضای ادبیات طنز پس از انقلاب را تحلیل و تصریح کرد: ادبیات طنز با طعم گلوله و کوکتل مولوتوف از سال ۵۷ تا ۵۸ یاد آور خاطرات فراوانی برای انقلابیون بوده است، پیش از انقلاب اسلامی ایران دولت پهلوی اجازه انتشار ادبیات طنز در قالب کتاب و یا حتی مطبوعات انتقادی را نمی‌داد تنها ۲ نشریه توانستند در آن سال‌ها منتشر شوند که آنها هم به انتشار فکاهیات اجتماعی، پرداخته بودند، اما پس از انقلاب به یکباره آزادی بی‌حد و حصری برای مطبوعات به‌وجود آمد، به‌طوری که فقط در طول یک سال، ۳۰ نشریه طنز با گرایش‌های مختلف منتشر شدند.

هاشمی ابراز کرد: فضای یک سالِ نخستین پس از انقلاب بسیار متفاوت بود اولین نشریه طنزی هم که بعد از انقلاب منتشر شد، «بهلول» بود.

وی به شهیدان طنز نویس در دوران جنگ تحمیلی اشاره و بیان کرد: طنزنویسانی همانند مهدی رجب‌بیگی در روزنامه جمهوری اسلامی بودند که در زمان ابتدای انقلاب و سال‌های نخست هشت سال دفاع مقدس توسط مجاهدین خلق ترور و شهید شدند. 

وی به پدیده ادبیات طنز شاخص پس از انقلاب اسلامی ایران اشاره و اظهار کرد: سال‌ها زمینه برای حضور یک پهلوان در عرصه ادبیات طنز فراهم شد. کیومرث صابری فومنی قدم در گود طنز نویسان پس از انقلاب اسلامی ایران گذاشت، صابری ستونی را در روزنامه اطلاعات، از آن خود کرد و با عنوان «دو کلمه حرف حساب» و با نام مستعار «گل‌آقا» شروع بع قلم زدن کردن با استفاده از حسن اعتمادی که به او وجود داشت، اندک اندک ادبیات طنز‌های اجتماعی و سیاسی جدی‌تری نوشت. این ستون، شخصیت‌های ثابتی، چون گل‌آقا، غضنفر، شاغلام، مم صادق و عیال او را در بر گرفته بود این رویکرد وی ادامه داشت و نشان داد که عرصه برای طنز پاکیزه فراهم شده و استعداد‌های و پتانسیل‌های خوبی توانستند پس از انقلاب پا به عرصه گذارند. 

هاشمی چشم انداز توسعه ادبیات آینده کشور را منوط به توجه بیشتر به نویسندگان دانست و خاطرنشان کرد: وقتی توجه مناسبی به مقوله فرهنگ صورت نگیرد و نویسنده با انواع مشکلات اقتصادی روبرو باشند، نویسنده امرار معاش برای خانواده را در ارجعیت قرار داده و کمتر به تولید محتوا و کتاب خواهد پرداخت. زمانی می‌توانیم بگوییم که ادبیات می‌تواند مسیر توسعه را بپیماید که نویسنده دغدغه زندگی روزه مره را نداشته باشد.