اقدامات بنیاد برکت در حوزه محرومیت زدایی چیست؟

محمودعسکری آزاد، رئیس هیات مدیره بنیاد برکت ستاد اجرایی فرمان حضرت امام در گفت گو با خبرنگار گروه جامعه ، در پاسخ به این سوال که آیا بنیاد برکت اقدام به تاسیس کارخانه می‌کند؟ گفت: بنیاد برکت هیچ گاه راسا کارخانه‌ای بنا نمی‌کند بلکه در بنای کارخانه‌ها شراکتی عمل می‌کند آن هم به این صورت که نهایتا سهم بنیاد ۴۹ درصد می‌شود و در هیچ اموری هم دخالت نمی‌کند و بیشتر کمک کننده هستیم.

: خروج بنیاد برکت از فعالیت در شرکت‌های خصوصی به چه صورت است؟

رئیس هیات مدیره بنیاد برکت گفت: نیت ما سود بردن نیست و هر وقت شرکت روی پای خود بایستد به صاحبان سهام پیشنهاد خردید سهام را می‌دهیم که معمولا ۳ تا ۵ سال بعد از زمانی است که آن کارخانه یا شرکت راه اندازی می‌شود و به وضعیت پایداری می‌رسد. تاکنون از فعالیت در ۳۶۰ شرکت از ۱۶۰ شرکت خارج شدیم و خروجمان هم به نفع شرکت است.

: خروج از این شرکت‌ها باعث ضرر و زیان به آن‌ها نخواهد شد؟

عسکری آزاد: خروج به این صورت است که سهم بنیاد ارزش گذاری می‌شود و در یک فاصله ۳ تا ۵ ساله به صورت قسطی از پول از شرکت گرفته می‌شود. تا کنون از ۵۰ درصد شرکت‌هایی که وارد شدیم خارج شدیم بقیه از وقتی به بلوغ برسند از آن‌ها خارج می‌شویم. شیوه انتخاب به چه صورت است؟ این شرکت‌ها یی که تقاضا می‌دهند باید در مناطق محروم باشند و یک چرخه از تولیدات منطقه را تامین کنند که به فراخور فعالیتشان عده دیگری بهره‌مند شوند مثلا منقطه ای که خرما دارد اگر شرکتی درخواست برای بسته بندی و فروش خرما تقاضا دهد برای ما اولیوت دارد و درست است که با تاسیس کارخانه شاید ۱۰۰ نفر به صورت مستقیم سر کار بروند، ولی از عواید این طرح افراد زیادی در منطقه منتفع می‌شوند.

: پیش شرط ورود به این شرکت‌ها چیست؟

رئیس هیات مدیره بنیاد برکت: شرط جدی ما برای انتخاب این شرکت‌ها تکمیل چرخه تولیدی است و اینکه بدهی بانکی نداشته باشند. از بین تعداد زیادی تقاضا تعداد محدودی انتخاب می‌شوند یا از روش مشارکت در مالکیت یا از طریق تامین منابع مالی ارزان قیمت به آن‌ها کمک می‌کنیم ضمن اینکه مشاور‌های مالی و فنی و بازاریابی هم به آن‌ها می‌دهیم، چون این شرکت‌ها نوپا هستند و ممکن است به اصول شرکت مداری مسلط نباشند.

: این حمایت شامل شرکت‌های دانش بنیان و استارتاپ‌ها می‌شود؟

عسکری آزاد: شرکت‌های دانش بنیان اولویت بنیاد برای حمایت هستند و بنیاد برکت با پارک‌های علم و فناوری در استان‌های مختلف همکاری می‌کنند و با این پارک‌ها قراداد دارد و از این طریق با شرکت‌های دانش بنیان و استارتاپی شروع به کار می‌کند و چند وام قرض الحسنه نیز به آن‌ها می‌دهیم و تاکنون به این شیوه ۴۰ شرکت دانش بنیان ۸۰ وام ۴۰ میلیونی از ما گرفته اند و در وضعیت خوبی هستند و داریم این کار را توسعه می‌دهیم. در شیوه بنگاه محور از هر شرکتی که دانش بنیان باشد و از فرایند تحقیقاتی گذشته باشد و به مرحله تولید آزمایشی می‌خواهد وارد شود با اولویت وارد همکاری می‌شویم و این فعالیت کمک به این شرکت‌ها در مرحله مطالعاتی است. بعد از اینکه تحقیقات به سرانجام رسید برای تامین سرمایه در گردش وام به آن‌ها می‌دهیم.

: راه ارتباط این شرکت‌های دانش بنیان با بنیاد برکت چیست؟

عسکری آزاد: این شرکت‌ها با بنیاد مستقیم وارد مذاکره نمی‌شوند و به وسیله پارک‌های علم و فناوری استانی قراداد می‌بنیم و با سه استان تاکنون قرارداد بسته ایم و فعالیت را شروع کرده و هدف گذاری کردیم که به سایر استان‌ها هم وارد شویم. بنیاد با این شرکت‌ها مستقیم وارد مذاکره نمی‌شود و با این پارک‌ها قراداد می‌بندیم که این پارک‌ها به ما معرفی می‌کنند و ما فرآیند تسهیل گری را فراهم می‌کنیم.

: سرمایه در گردش شرکت‌هایی که بنیاد به آن‌ها ورود پیدا کرده است به چه میزان است؟

عسکری آزاد: سرمایه گذاری در این شرکت‌ها سه منبع آورده شریک، آورده بانک و آورده بنیاد است که این سه ضلع فعالیت را شکل می‌دهند. شرکت جدید حداقل ۵۱ درصد برای بخش خصوصی و ۴۹ درصد متعلق به بنیاد برکت است و این شرکت‌ها از بانک وام می‌گیرند. این سه سهمی مشابهه به هم دارند. مجموع فعالیت ۳ هزار میلیارد از ابتدای فعالیت تاکنون است.

موسسه دانش بنیان داریم که مستقل از بنیاد برکت است و حمایت از شرکت‌های استارتاپی را انجام می‌دهد و زیر نظر ستاد اجرایی فرمان امام است. مثال موسسه سلام فروش محصولات روستائیان را انجام می‌دهد.

: طرح‌های اشتغالزایی بنیاد با مطالعه در حوزه بین الملل بوده است؟

رئیس هیات مدیره بنیاد برکت: در کشور‌های پیشرفته از ۷ تا ۸ دهه قبل توسعه خود را پایه گذاری کرده اند که کشور‌هایی هستند که بازار‌های جهانی را گرفته اند و اشتغال کاملی دارند و ترخ بیکاری آن‌ها ۳ درصد است که یعنی صفر، چون وقتی فردی کارش را عوض می‌کند و به دنبال کار جدیدی است وی را به عنوان بیکار ثبت می‌کنند، ولی مشکل بیکاری ندارد این کشور‌ها در عرصه بین الملل به نام هستند؛ و دسته دوم کشور‌های در حال توسعه هستند که در ۳ تا ۴ دهه اخیر وارد کار شده اند که به نسبت گروه اول به اشتغال کامل نرسیده اند، ولی در بخش صنعتی و کشاورزی رشد خوبه داشته اند.

این کشور‌ها برای اینکه در حوزه اشتغال و مهاجرت روستا به شهر به مشکل برخورد نکنند تجربه اشتغال حمایت شده را فراهم کردند و در کشور‌هایی مثل چین اندونزی مالزی هندوستان ژاپن هستند که به این نتیجه رسیده اند که نمی‌توانند همه نیاز اشتغال را در شهر‌های پر جمعیت و از طریق صنعت و خدمات حل کنند به همین دلیل یک سری فعالیت‌های اشتغال زایی حمایتی را تعریف کرده اند و در نقاطی که مردم زندگی می‌کنند زمینه تولید را مثل روستا‌ها فراهم کرده اند.

تمام این کشور‌ها را به روش‌های مختلف تجربیات آن‌ها را گرفته ایم مثل چین که خیلی موفق است چین ۷۵ درصد جمعیت روستا‌یی هستند و توانسته اند صنایع کوچک را به داخل روستا‌ها ببرند یا در در تایلند طرح یک روستا و یک تولید پایه گذری شده که مزیت‌های یک روستا را درآورده و روی آن تولید و سرمایه گذاری کرده و آن را توسعه داده است. در این طرح‌های بنیاد برکت نیز همه چیز از جمله مبانی علمی و نظری آن نیز بررسی شده است.

مبنای طرح آسمان آیین نامه سرمایه گذاری مردمی است و خواستیم مردم را توسعه و رشد دهیم و به همین دلیل گروه‌های توسعه روستایی و صندوق توسعه روستایی را ایجاد کردیم و ... بعد از طرح آسمان در طرح سحاب راه کسب و کار را به آن‌ها آموزش می‌دهیم تا ظرفیت‌های محلی انسانی را شناسایی کنند که پایداری داشته باشد. بعد آن‌ها را به سیستم بانکی معرفی می‌کنیم که وام قرض الحسنه به آن‌ها بدهیم و منابع آن را نیز خودمان به آن‌ها می‌دهیم و خودمان در تامین نهاده‌ها نیز به آن‌ها کمک می‌کنیم.

پشتیبان برای آن‌ها تهیه می‌کنیم تا این مسائل را برای آن‌ها فراهم کند. تا اینکه‌ای شغل مستقر شود و طرح که مستقر شد شروع به ارتقای آن می‌کنیم. به عنوان مثال کسی سرمایه گذاری می‌کند برای خرید ۲۰ راس دام و سپس آن را توسعه می‌دهد.

: اقدامات بنیاد برکت در حوزه محرومیت زدایی چیست؟

محمود عسکری آزاد گفت: بنیاد برکت به عنوان یک سازمان توسعه‌ای تشکیل شده است که بتواند در مناطق محروم ورود پیدا کند و به توسعه این مناطق کمک کند در این راستا نیاز‌های افرادی را که به یک سری کمک‌های فنی و مالی و ... دارند تامین می‌شود و سپس افرادی که شروع به فعالیت می‌کنند به مناطق محروم سوق داده می‌شوند و از جهات مختلف آن‌ها را حمایت کنیم؛ این اولین قدم شروع فعالیت‌های بنیاد برای محرومیت زدایی است.

وی در ادامه گفت: ولی بعد از شروع فعالیت با کمبود زیر ساخت‌ها در برخی مناطق محروم رو به رو شدیم به همین دلیل بود که در فاز دوم اقدامات مقداری هم در این زمینه ورود پیدا کردیم و مجری فعالیت‌ها در مناطق محروم شدیم، زیرا فعالیت‌های اقتصادی در مناطق محروم باز موکول به این نمی‌شود که سرمایه گذاری در کوچک‌ترین منطقه کشور که روستا‌ها است اتفاق بیفتد.

عسکری آزاد در ادامه گفت: فاز سوم فعالیت بنیاد برکت نیز ایجاد مشاغل اجتماع محور بود که در منطقه زندگی افرادی که در روستا مستقر هستند این فعالیت‌ها را گسترش می‌دهیم و هر سه این مراحل برای پاسخ به دستور رهبری برای توسعه و رشد مناطق محروم بوده است.

رئیس هیات مدیره بنیاد برکت: در روستا عموما زیر ساخت‌ها نسبت به فعالیت‌های اشتغال زایی خیلی جلوتر است، ولی جمعیت رو به کاهش است و خیلی از این روستا‌های مناطق محروم خالی از سکنه شدند و علت آن این است که زمینه اشتغال در این مکان‌ها ایجاد نشده است.

عسکری آزاد : توصیه ما به تسهیل گران اقتصادی اجتماعی بنیاد برکت این است که استان‌هایی که از نظر زیر ساخت در وضعیت مطلوب هستند در انتخاب روستا‌های هدف در اولویت قرار بگیرند به این دلیل که هدف ما این نیست که روستایی که امکانات ندارد را فقط با برگرداندن جمعیت آباد کنیم.

: پیش شرط شروع به فعالیت بنیاد برکت در روستاها چیست؟

وی در ادامه افزود: باید هم زیر ساخت فراهم باشد و هم فعالیت‌های تولیدی و اشتغال زایی فراهم باشد به همین جهت در سال ۹۸ شاخص‌هایی را به عنوان اولویت اعلام کردیم که اولا باید روستایی که انتخاب می‌شوند بالای ۵۰ خانوار جمعیت داشته باشد یعنی حدودا ۲۵۰ نفر جمعیت داشته باشد و امتیاز بندی شوند و روستایی که زیر ساخت مدرسه و راه و شبکه بهداشت دارند برای اجرای طرح‌های اشتغال زایی در اولویت قرار بگیرند و همچنین اعلام کرده ایم که می‌توانند ۲۰ درصد از نقاط هدف خود را از مراکز دارای زیر ۵۰ خانوار جمعیت انتخاب کنند که از نظر زیر ساختی‌ها هم در محرومیت باشند.

وی در ادامه بیان کرد: در راستای محرومیت زدایی باید جایی سرمایه گذاری کنیم که پتانسیل توسعه داشته باشند، چون چارچوب طرح ما بر اساس ۵ مولفه است: سرمایه انسانی، سرمایه طبیعی (زمین آب هوا و امکانات)، ظرفیت اجتماعی (توان تجمع انسان‌ها برای حل مشکلات)، سرمایه فیزیکی (آب برق و راه و مدرسه باید داشته باشند)، سرمایه مالی (کمک قرض الحسنه به مردم) این ۵ سرمایه که با هم تجمیع شوند زمینه ساز توسعه می‌شود.

: پایداری شغل های ایجاد شده توسط بنیاد برکت به چه میزان است؟

عسکری آزاد: توسعه پایدار توجه به این ۵ نکته است. پایداری شغل‌های ایجاد شده توسط بنیاد برکت موکول به این شرایط است اگر این شرایط را داشته باشیم و اشتغال مبتنی بر این مولفه‌ها باشد به احتمال بسیار بالا شغل‌ها پایدار خواهند بود. برای پایداری این شغل‌ها تسهیل گران را موظف کردیم هر طرح را حداقل ۳ سال پیگیری کنند تا جایی که امکان بازپرداخت اقساط فراهم شود و در مراحل بعدی رشد پیدا کنند. برای اطمینان از این مورد ۳۰ تا ۴۰ درصد از حقوق تسهیل گر را منوط به موفقیت پروژه می‌کنیم.

: اهداف بنیاد برکت ممکن است تغییر کند؟

رئیس هیات مدیره بنیاد برکت: هدف بنیاد برکت محرومیت زدایی منطقه‌ای و فقر زدایی خانوادگی است و هر اقدامی که منتج به رسیدن به این دو هدف شود را انجام می‌دهیم.

: فعالیت‌های بنیاد برکت با هدف بهره برداری مالی و سود دهی نیست

عسکری آزاد : فعالیت‌های ما با هدف بهره برداری مالی و سود دهی نیست هر چند باید اقتصادی نیز باشد که سود دهی نیز داشته باشد. وقتی شروع به فعالیت در منطقه‌ای می‌کنیم نگاه می‌کنیم که ببینیم چه فعالیت‌هایی برای محرومیت زدایی و فقر زدایی و افزایش درآمد در منطقه سودمند است و اهداف ستاد اجرایی فرمان حضرت امام (ره) ممکن است از این فراتر باشد.