وقتی در تئاتر امروز آرایش جای خود را به گریم می‌دهد/عرصه نمایش تبدیل به آثار لاله زاری شده است

به گزارش خبرنگار گروه فرهنگی ، حواشی تئاتر و هنر‌های نمایشی همواره یکی از مسائل و دغدغه‌های مهم این هنر در میان منتقدان، کارشناسان و هنرمندان این عرصه بوده است.

مشکلات تئاتر طی سال‌های گذشته مشکلاتی مشابه بوده که با گذشت زمان متاسفانه هیچ راهکار درستی برای رفع و یا مقابله با آن‌ها تنظیم و تعریف نشده است. مشکلاتی که نه تنها مرتفع نشده بلکه هر سال بر تعداد و گوناگونی آن‌ها اضافه شده است.

افزایش سرسام آور هزینه‌های کرایه سالن نمایش، ورود بازیگران غیر تئاتری به این عرصه، ظهور و بروز دلالان در هنر نمایش، تابوشکنی و کنار زدن عرف و هنجار‌های جامعه، همه و همه از جمله مشکلات بزرگی هستند که هنوز راهی برای رفع آن‌ها پیدا نشده است.

مرکز هنر‌های نمایشی طی سالیان گذشته حمایت خود از تئاتر را به حداقل رسانده و با شعار خصوصی سازی همه چیز را به تهیه کنندگان و سالن‌های خصوصی سپرده و تنها به عنوان یک ناظر عمل می‌کند. البته این نظارت هم برخی مواقع کمی سهل انگارانه شده و اتفاقاتی از چشم ناظران و ارزشیابان دور می‌ماند.

***پسر یک کارخانه دار با ۳ میلیارد تومان سالن اصلی تئاتر شهر را رزرو می‌کند

امیر دژاکام مدرس، کارگردان و نویسنده تئاتر در گفت‌وگو با خبرنگار گروه فرهنگی ، درخصوص بی‌عدالتی در میان بازیگران تئاتر گفت: متاسفانه بی‌عدالتی در دستمزد‌های بازیگران تئاتر به شدت غم انگیز است. برخی مواقع دخل و خرج تئاتر جور در نمی‌آید.

وی ادامه داد: این روزها دستمزدهای نجومی به بازیگران داده می‌شود. جالب آنجاست که به طور معمول باید آن بازیگر سه برابر دستمزدش بفروشد اما به هیچ وجه این اتفاق نمی‌افتد.در کنار این نباید هزینه‌های دیگر بازیگران کل پروژه را فراموش کرد.

بازیگر فیلم آزاد به قید شرط نقش تهیه کننده را کلیدی خواند و اضافه کرد: لذا تهیه کننده خصوصی وقتی این میزان دستمزد را به یک هنرپیشه پرداخت می کند به دلیل محبتش به وی یا وابطه اش با وی نیست بلکه به این خاطر است که مردم بابت حضور آن هنرپیشه به گیشه پرداخت می کنند.

وی ادامه داد: وقتی از زاویه دیگری به موضوع بنگریم یعنی به این بازیگر 50 میلیون پرداخت شود تهیه کننده که در بخش خصوصی در حال فعالیت است معتقد است این گیشه با حضور این بازیگر 50 میلیون تومان فروش نمی کند. این بازاری است که من آن را تبیین می کنم و نمی گویم این درست یا نادرست است اما بخش زیادی از آن اینگونه است.

***

از جمله این عدم نظارت‌های صحیح می‌توان به روی صحنه رفتن متونی اشاره کرد که نه تنها غنای ادبی و نمایشی ندارند بلکه به طور بسیار واضح کاملاً بر پایه شوخی و خنده‌های هنجارشکنانه نوشته شده باعث کاهش سطح فرهنگ عمومی و توقع مخاطب از تئاتر اصیل می‌شوند.

پافشاری بر کمدی‌های رکیک در نمایش‌های سالیان اخیر باعث شده تا مخاطبان بد عادت شده و تنها به تماشای آثاری بروند که سراسر شوخی و الفاظی این چنین است. این ضربه مهلک تا آنجا پیشرفته که مخاطبان ناخواسته بی حوصله شده و اگر نمایشی به دنبال مفهوم باشد سریعاً به دلیل نبود شوخی و خنده آن را پس می‌زنند.

***تئاتر امروز تبدیل به نمایش‌های لاله زاری شده است

محمود عزیزی بازیگر و کارگردان سینما، تئاتر و تلویزیون که این روزها از فضای بازیگری فاصله گرفته در گفت‌وگو با خبرنگار گروه فرهنگی ، درخصوص پیشنهاد انتصاب وی برای یکی از پست‌های مرکز هنرهای نمایشی گفت: خوشبختانه امسال هیچ پیشنهادی از سوی مرکز هنرهای نمایشی برای پذیرفتن ریاست هیچ یک از اماکن تئاتری به من نشد.

وی در همین راستا اضافه کرد: من قبلاً سابقه حضور در تمامی جایگاه‌ها همچون ریاست تئاترشهر را داشته ام و می دانم که اداره این اماکن با توجه به وضع موجود سخت است. امسال افراد پرتوانی همچون "نادر برهانی مرند" برای ریاست جشنواره تئاتر فجر و همچنین شهرام کرمی برای ریاست مرکز هنرهای نمایشی انتخاب شده اند، اما متاسفانه این افراد در سیاست گذاری های اصلی تئاتر تعیین کننده نیستند.

بازیگر فیلم بادیگارد درباره دوری خود از عرصه کارگردانی تئاتر تاکید کرد: این روزها متر سنجش تئاتر و سینما گیشه شده است. این با تفکری که من در قبال سینما و تئاتر دارم متفاوت است. گاهی تئاتر کار می کردم اما با وضعیت تئاتر امروز که همه چیزش را گیشه تعیین می کند توان کارگردانی تئاتر ندارم.

وی مسئولین فرهنگی را ملزم به پاسخگویی به شرایط فعلی هنر خواند و اضافه کرد: از نظر من تمامی مشکلات تئاتر از زیر ساخت آن می‌آید و مسئولین باید برای حل مشکلات اقدام کنند. اهالی تئاتر و هنرمندان گاهاً مجبور به استفاده از بازیگران چهره هستند اما این تقصیر آنها نیست. به بازیگرانی که از سینما به تئاتر آمده اند نمی شود ایراد گرفت بلکه ایراد اصلی متوجه سیاست گذاران بخش فرهنگی است.

***

مشکل اصلی آنجاست که شورای ارزشیابی تئاتر به ساختار دراماتیک آثار توجه بسیار کمی می‌کند و آثار را با هر کیفیتی روی صحنه می‌برد. در این بین اجازه اجرا به آثار دست چندم خارجی نیز مشکلی بسیار بزرگ است. اتفاقی که رشد و تعالی نمایشنامه نویسان جوان ایرانی را به شدت تحت الشعاع قرار داده است.

از نگاهی دیگر و به دور از کیفیت متون نمایشی یکی دیگر از مشکلات اضافه کردن بداهه و شوخی‌هایی است که در متن هیچ اشاره‌ای به آن‌ها نشده و تنها برای سرگرم کردن مخاطب استفاده می‌شوند. لحظاتی که شاید خنده آفرین باشند، اما به طور کلی مخاطب را از پیام اصلی متن دور می‌نماید.

دیگر اتفاقی که به شدت در تئاتر امروز با آن مواجه هستیم عدم رعایت پوشش مناسب توسط بازیگران است. اتفاقی که به امری طبیعی و عادی تبدیل شده و انگار هیچ مواجهه و مقابله‌ای با آن‌ها وجود ندارد. بازیگران به بهانه حضور در اماکن خصوصی به راحتی با هر لباس، آرایش و پوششی روی صحنه میروند و هیچ هنجاری را رعایت نمی‌کنند.

هنر چهره پردازی و یا گریم یکی از شاخه‌های مهم تئاتر و سینما است، اما متاسفانه در تئاتر این هنر بیشتر به سمت آرایش رفته و به جای نزدیک کردن بازیگر به کاراکتر به زیباتر شدن وی کمک می‌کند. مشکلی که به وفور در آثار امروزی دیده می‌شود.

تئاتر همواره به عنوان یک هنر مستقل و همسو با اندیشدن و تفکر نامیده شده و در کتب آموزشی نیز این هنر جزو دسته هنرهای فاخر است اما با یک نگاه گذرا به وضعیت فعلی تئاتر به راحتی می توانیم دریابیم که تئاتر امروز ایران از راه اصلی خود به شدت دور شده و نه تنها به فرهنگسازی و تفکر کمکی نمی کند بلکه فرهنگ عمومی را نشانه گرفته است.

گزارش از علی صفری