بیش از دومیلیون نفر در سال ۹۷ برای انتقال خون مراجعه کردند/ایران جزو بیست کشوری است که به عضویت انجمن بین المللی خون‌های نادر در آمده است
بشیرحاجی بیگی در گفت و گوی تفضیلی با خبرنگار گروه جامعه از وضعیت انتقال خون در ایران همچنین فرآورده‌های به دست آمده از خون‌های اهدایی ووضعیت خون‌های نادر در کشور گفت.
وضعیت اهدای خون در کشور در سال ۹۷ به چه گونه بوده؟
در نه ماهه سال ۹۷ حدود دومیلیون نفر از هم وطنان عزیزمان متقاضی اهدای خون در سراسر کشور بودند که با همت این عزیزان ما تا کنون سه میلیون وششصد هزار واحد خون و فرآورده‌های خونی به بیمارستان‌ها داده ایم.
بیشتر مردم چه استان‌هایی برای اهدای خون مراجعه کرده بودند؟
در یک سال گذشته مردم استان‌های تهران، فارس، خراسان رضوی و مازندران بیشترین میزان اهدای خون را در کشور داشته اند؛ و استان‌های خراسان شمالی، خراسان رضوی و کردستان دارای بیشترین میزان رشد اهدای خون از ابتدای سال به مدت مشابه سال گذشته اعلام کرد. شاید ذکر این موضوع جالب باشد که از ابتدای سال ۹۷ تا پایان آبان ماه، بانوان استان‌های لرستان، خراسان جنوبی و کردستان و مرکزی در صدر اهداکنندگان خانم در کشور بوده اند. همچنین در این بازه زمانی، استان‌های تهران، فارس و خراسان رضوی در صدر اهداکنندگان خون در کشور بوده اند و ۳۰ درصد از خون مورد نیاز کشور از این سه استان تامین شده است.
چند مرکز اهدای خون در کشور وجود دارد که مردم می‌توانند به این مراکز مراجعه و اهدای خون انجام بدهند؟
۲۰۰ مرکز اهدای خون و پایگاه‌های اقماری در ۳۱ استان کشور وجود دارد که همه روزه مشغول کار هستند.
آیا آماری از وضعیت اهدای خون در پایتخت وجود دارد؟
روزانه دراستان تهران نزدیک به سه هزار و ۵۰۰ واحد خون و فرآورده‌های خونی از سازمان انتقال خون درخواست می‌شود.
این مقداری که اعلام کردید شامل چه فرآورده‌هایی می‌شود؟
از این مقدار ۱۲۰۰ تا ۱۳۰۰ گلبول قرمز فشرده، ۷۰۰ تا ۸۰۰ واحد پلاسما و نزدیک به ۱۴۰۰ پلاکت را به خود اختصاص داده‌اند. به این آمار نیز باید توجه داشت که ۲۰ درصد خون کشور در تهران اهدا می‌شود و آماری بین ۲۰ تا ۲۵ درصد اهدای خون کشور نیز در تهران مصرف می‌شود.
درسال گذشته سازمان انتقال خون کشور چه کار‌هایی را دنبال کرد؟
در سالی که پشت سر گذاشتیم، گسترش صنعت ملی انتقال خون، سلامت هرچه بیشتر خون و اهداکننده آن، مدیریت خون بیمار، همووژلانس (نظام مراقبت و نظارت بر مصرف خون و فرآورده ها) و واکسیناسیون اهداکنندگان مستمر خون از برنامه‌هایی بود که در همین راستا دنبال شد. افتتاح چهار مرکز جامع انتقال خون در سطح استان تهران در راستای افزایش کیفیت محیط و استاندارد سازی خدمات ارائه شده به اهداکنندگان و از طرح‌های اجرا شده در سال ۹۷ بود و اکنون افتخار داریم که در این مراکز محیط و خدمات در شءن اهدا کنندگان ارائه می‌شود. این مراکز جامع می‌توانند پذیرای اهداکنندگان خون، پلاکت و پلاسما باشند و ظرفیت جذب اهداکنندگان بیشتری دارند.
چندی پیش مدیرعامل سازمان انتقال خون از طرح طرح هموویژلانس خبر داد؟ درباره این طرح توضیح می‌دهید؟
گسترش طرح هموویژلانس نیز در راستای بهینه سازی مصرف خون و فرآورده‌های آن مراحل تکمیلی خود را پشت سر می‌گذارد و امسال نیز، چون سال گذشته بیمارستان‌های بیشتری به این طرح پیوستند و به زودی همه مراکز درمانی کشور در این طرح وارد می‌شوند.چرخه انتقال خون در ایران سال‌ها چرخه معیوبی بود که سبب می‌شد وضعیت خون اهدایی بعد از خروج از سازمان انتقال خون ایران پایش نشود و از نحوه تزریق آن به بیمار و اثرات پس از تزریق بی خبر بمانیم، اما با برقراری سیستم هموویژلانس پایش سلامت خون به چرخه‌ای کامل بدل شد که همه ساله بیمارستان‌های بیشتری به این طرح می‌پیوندند. این پایش سبب کاهش فزاینده خطا‌های حین انتقال خون شده است و با جمع آوری بازخورد‌ها و آموزش‌های لازم این عوارض به حداقل نزدیک می‌شود.
از سلامت اهداکنندگان هم برایمان بگویید؟ در این خصوص چه کار‌هایی و نظارت‌هایی را انجام داده اید؟
علاوه برسلامت مصرف کننده خون، سلامت اهداکننده خون نیز از اولویت‌های سازمان است که در سال ۹۷ با طرح واکسیناسیون هپاتیت برای اهداکنندگان مستمر به اجرا در آمد.مدیریت خون بیمار طرح گسترده دیگری بود که با توجه به هزینه‌های عوارض انتقال خون و اهمیت انتقال خون محافظه کارانه در پی دستور العمل‌های سازمان جهانی بهداشت برای کمک به اقتصاد سلامت به همراه آموزش‌های گسترده در بیمارستان‌ها اجرا شد، در این طرح کادر درمانی بیمارستان‌ها آموزش می‌بینند که چگونه با روش‌های پیشگیرانه قبل از عمل، حین عمل و پس از آن مصرف بی دلیل و قابل پیشگیری خون و فرآورده‌های آن را کاهش دهند.برای به صفر رساندن خطر انتقال خون باید جمعیت اهداکننده سالم باشد. به همین دلیل برای کاهش انتقال عفونت‌ها از طریق خون واکسن هپاتیت B. به اهدا کنندگان مستمر تزریق شد و طرح غربالگری اهداکنندگان از نظر ابتلا به بیماری‌های هپاتیت B. و C. و HIV در دستور کار قرار گرفت. گسترش صنعت پلاسما با هدف تولید دارو از پلاسمای ایرانی میزان ابتلا به بیماری‌های ناشی از تغییر جغرافیا و دارو‌های تولید شده با پلاسمای بیگانه را کاهش می‌دهد و این مهم نیز همچون گذشته در سال ۹۷ با قدرت دنبال شد.همچنین با تاسیس کارخانه تولید کیسه خون، با انتقال تکنولوژی زمینه افزایش حجم سرمایه‌گذاری خارجی در ایران افزایش یافت و امکان به دست آوردن بازار کیسه خون کشور‌های منطقه فراهم شد.سازمان انتقال خون امروز به کیفیت و بهینه سازی مصرف خون و کمک به چرخه اقتصاد سلامت می‌اندیشد و با تلاش کارکنان و متخصصان و همت اهداکنندگان، خطر صفر انتقال خون و مصرف بهینه آن را در چشم انداز خود دارد.
از این فرآورده‌ها درچه زمینه‌هایی استفاده می‌شود؟
واحد خون و فرآورده‌های آن شامل گلبول قرمز فشرده، پلاکت و پلاسما در بیمارستان‌ها و مراکز درمانی کشور توزیع شده است. گلبول قرمز فشرده برای درمان بیماران تالاسمی، جراحی‌های قلب باز، جراحی‌های عمومی، کم خونی‌های مزمن، حوادث و تصادفات همراه با شکستگی استخوان و پارگی عروق، به مصرف می‌رسد. پلاسما در سوختگی‌ها و درمان بیماران کبدی کاربرد دارد و ۷۰ درصد پلاکت به مصرف بیماران سرطانی می‌رسد.
به نظر شما تشخیص‌های درست پزشکی جه مقدر در مصرف خون و فرآورده‌های خونی تاثیر گذار است؟
خوشبختانه امروزه با توجه به تشخیص‌های درست پزشکی و همچنین گسترش مراکز خون وآنکولوژی در کشور مصرف خون و فرآورده‌های خونی بیشتر از قبل شده است. بگذارید مثالی بزنم با گسترش مراکز پیوند کشور نیاز به خون و فرآورده‌های خونی بسیار بالاست به صورتی که در هر پیوند کبد نزدیک به شصت واحد فرآورده خونی مصرف می‌شود. این موارد بیانگر این است که حضور مردم برای اهدای خون مسئله‌ی بسیار مهم و پراهمیتی است.
از یک واحد خونی چه فرآورده‌هایی گرفته می‌شود؟
به ازای هر یک واحد خونی سه فرآورده از آن گرفته می‌شود اضافه کرد:از یک واحد خونی پکسل یا همان گلبول قرمز فشرده گرفته می‌شود و این پسکل‌ها را در جراحی‌ها به خصوص در جراحی زنان و زایمان، شکستگی ها، تصادفات، بیماران خاص بالاخص بیماران عزیز تالاسمی اهدا می‌شود. پلاکتی که از یک واحد خون گرفته می‌شود به مریض‌های سرطانی و پلاسما نیز به مریض‌های سوختگی و یا بیماری کبدی اهدا می‌شود.
بهترین سن اهدای خون جه سنی است؟
سالانه نزدیک به دو میلیون و ۵۰۰ هزار نفر انسان که در سن اهداکنندگی یعنی بین ۱۸ تا ۶۰ هستند و به مراکز انتقال خون کشور مراجعه می‌کنند.
آیا امکان دارد از افرادی خون دریافت نشود؟
بله، نزدیک به دو میلیون ۱۰۰ هزار واحد خون از این افراد اخذ می‌شود و البته برخی ازاهدا کنندگان به دلایلی همچون وزن پایین، غلظت بالای خون خونی دریافت نمی‌شود. به طور مثال در ۸ ماه اول سال ۹۷ یک میلیون و ۷۸۷ هزار نفر جهت اهدای خون به مراکز انتقال خون در سراسر کشور مراجعه کرده اند که از این تعداد، یک میلیون و ۴۰۵ هزار نفر موفق به اهدای خون شدند. باید از مردم تشکر و قدردانی کنیم که این سنت حسنه را در دستور کار خود قرار داده و به همنوعان خود کمک می‌کنند.
اهداکننده مستمر به چه فردی گفته می‌شود؟
اهداکننده مستمر، شخصی است که در سال حداقل دو بار موفق به اهدای خون شده است.
در سال گذشته بیشتر چه استان‌هایی نیازمند خون بودند؟مردم ایران همواره به سنت حسنه اهدای خون توجه ویژه‌ای داشته اند، اما در سال گذشته در استان‌های تهران، گیلان، مازندران، سیستان و بلوچستان و خراسان رضوی، نیاز به اهدای خون مردم است.
درخصوص وضعیت تهران بیشتر توضیح می‌دهید؟
شهر تهران با داشتن حدود ۱۷۰ بیمارستان و مرکز درمانی، بیشترین نیاز به خون و فرآورده‌های آن را در کشور دارد البته در شهر‌هایی که بیماران خاص به ویژه بیماران مبتلا به تالاسمی در آن‌ها زندگی می‌کنند مانند شهر‌های استان‌های گیلان، مازندران و تهران، به اهدای خون نیاز است.
سازمان انتقال خون کشور مسئول تامین خون وفرآورده‌های چن مرکز درمانی و بیمارستان است؟
سازمان انتقال خون ایران مسئول تامین خون و فرآورده‌های آن در بیش از ۸۵۰ بیمارستان و مرکز درمانی در کشور است.
آیا آماری از انواع گروه‌های خونی مردم کشور دارید؟
نیاز به خون و فرآورده‌های آن به صورت روزانه و این نیاز همیشگی است. ۹۰ درصد از مردم ایران دارای گروه‌های خونی مثبت و ۱۰ درصد دارای گروه‌های خونی منفی هستند، اما در حال حاضر به همه گروه‌های خونی نیاز است البته در استان گیلان به گروه خونی A. مثبت و O. منفی نیاز زیادی وجود دارد.
گروه خونی O. همیشه قابل توجه بوده؟ چه مقدار از این گروه خونی در کشور وجود دارد؟
۳۴ درصد اهداکنندگان خون در کشور دارای گروه خونی O. مثبت بوده اند که بیشترین میزان اهداکنندگان را شامل می‌شود.
وضعیت ایران در حوزه خون‌های نادر چیست؟
یکی از افتخارات سازمان انتقال خون کشور که اتفاقا افتخار برزگی به شمار می‌آید جزو بیست کشوری است که به عضویت انجمن بین المللی خون‌های نادر در آمده اند. این درحالی است که در بین کشور‌های اسلامی تنها کشوری است که در این انجمن عضویت دارد. ما در این انجمن سخنگو و استادانی داریم که در همه سمینار‌ها وجلسات شرکت می‌کنند، در این میان باید به این نکته نیز اشاره کنیم که سازمان انتقال خون ایران همکار سازمان بهداشت جهانی در امور آموزش است.
آیا همکاری سازمان انتقال خون کشور با سازمان بهداشت جهانی ادامه دارد؟
یک دوره چهارساله با سازمان بهداشت جهانی همکاری داشتیم و خوشبختانه به دلیل اقداماتی که صورت گرفت و موفقیت‌هایی که داشتیم این همکاری به چهار سال دوم نیز ادامه پیدا کرد.
تا به امروز چه تعداد خون نادر در کشور ما شناسایی شده است؟
سخنگوی سازمان انتقال خون کشور افزود: درحال حاضرحدود ۳۰۰ خون نادردرکشور شناسایی شده است.
اگر کشور دیگری به این خون‌های نادر احتیاج داشته باشد ایران در این زمینه کمک می‌کند؟
بله، در برخی از موارد وقتی در هرکجای دنیا و داخل کشور به یکی از انواع خون‌ها احتیاج باشد اهدا می‌کنیم همانطور که چندی پیش در جریان کمپینی که برای دختر جوانی راه افتاده بود ایران نیز دراین کمپین شرکت کرد.
از شرایط نگهداری خون‌های نادر بگویید؟ آیا برای نگهداری این نوع خون‌ها به شرایط خاصی احتیاج است؟
بله حتما همینطور هست، شرایط نگهداری از خون‌های نادر بسیار خاص است، خوشبختان بانکی از این خون‌های نادر در سازمان انتقال خون کشور وجود دارد.
