کتاب سازی چیزی جز سرقت ادبی نیست

: اگر مولف در اثرش به منابع دیگر ارجاع دهد کار ترجمه صورت داده و اما اگر بدون ارجاع به تولید کتاب دست بزند، وارد حیطه سرقت محتوا و کار غیراخلاق حرفه‌ای در نشر می‌شود.

: در سالهای اخیر کتابهای بسیاری را دیده ایم که به صورت گردآوری و با جمع کردن مطالبی از دیگر منابع منتشر شده اند. این روند کتابسازی که البته برخی ارگانها و سازمانهای دولتی نیز دستی در آن دارند سبب ساز آن شده است که بسیاری از آنها که کتباهایشان به عنوان منبعی برای کتاب سازی به کار رفته و اما هزینه این استفاده به آنها پرداخت نشده گلایه های خود را از مدیران ارشاد بیان کنند.

محمد عشقی، دانشیار دانشگاه شهید بهشتی در گفتگو با "ایبنا" کتابسازی را نوعی سرقت علمی (ادبی) می‌داند و معتقد است که اطلاق واژه کتابساز به تولیدکنندگان مصادیق کتابسازی، نوعی تخفیف دادن به این افراد است.

وی درباره پدیده کتابسازی اظهار کرد: اگر مولف در اثرش به منابع دیگر ارجاع دهد کار ترجمه صورت داده و اما اگر بدون ارجاع به تولید کتاب دست بزند، وارد حیطه سرقت محتوا و کار غیراخلاق حرفه‌ای در نشر می‌شود. بنابراین کتابسازی می‌تواند شامل دو معنا باشد که یکی از آنها ترجمه منابع ضعیف با ارجاع یا تولید کتاب بدون اشاره به منابع استفاده شده است.

وی دزدی محتوایی آثار را بحث روز و بااهمیتی دانست و افزود: گاهی حتی دانشجو یا مولف از چنین سرقتی که انجام می‌دهد، بی‌خبر است.

فردی که اهلیت گفتمان پیدا نکرده کتابسازی می‌کند
این مدرس دانشگاه گفت: کتابسازی می‌تواند از سوی فردی که اهلیت گفتمان پیدا نکرده و شروع به گفتمان می‌کند، صورت گیرد. به‌عبارتی درباره شخصی صدق می‌کند که هنوز اطلاعات و دانش کافی کسب نکرده و دست به تولید کتاب می‌زند. در مواجه با این اثر، نقش مخاطب اهمیت پیدا می‌کند؛ همان‌طور که در ارتباطات شفاهی وقتی مطلبی با محتوای پایین مطرح می‌شود، می‌گوییم شنونده باید عاقل باشد.

عشقی ادامه داد: کتابسازی از سوی افراد با بضاعت علمی کم صورت می‌گیرد و نتیجه تولید این افراد، چیزی جز توضیح واضحات نیست؛ به عبارتی به این آثار می‌توان گفت حیف از کاغذ. کتاب‌های اینچنینی بهتر است در محدوده فضای مجازی منتشر شوند تا از صرف هزینه‌های سنگین اقتصادی و تخریب محیط زیست پیشگیری شود.

کتابسازی با هدف کسب شهرت یا ارتقاء درجه علمی
وی درباره دلایل بروز پدیده کتابسازی توضیح داد: اگر کتابسازی را معادل سرقت علمی یا ادبی قرار دهیم، ریشه‌های آن به کسب و سود برمی‌گردد. به نظر می‌رسد، کتابسازی با هدف به‌دست آوردن شهرت صورت می‌گیرد، البته ارتقاء درجه علمی و دانشگاهی نیز می‌تواند به‌عنوان یکی از دلایل کتابسازی مطرح باشد. برای مقابله با این پدیده، داوران علمی باید نسبت به این موضوع با دقت‌نظر بیشتری عمل کنند. باید این پرسش مطرح شود که آیا اثر، ارزش چاپ کاغذی دارد؟ به واقع آثاری هستند که ارزش چاپ ندارند. داوران باید به «چه کسی نوشته؟» و «چه چیزی نوشته» توجه بیشتری داشته باشند. البته باید توجه داشت که نباید مانعی برای عرضه حرف‌ها و دانسته‌ها ایجاد کرد. کتابی با محتوای پایین علمی هم می‌تواند منتشر شود، اما نه به‌عنوان یک اثر دانشگاهی.

کتاب‌دزدی، برای کتابسازی معادل بهتری است
دانشیار دانشگاه شهید بهشتی در ادامه اظهار کرد: اصطلاح کتابسازی اگر معادل سرقت علمی (ادبی) قرار گیرد، می‌توان گفت اصطلاح ساده‌ای است. فردی که دست به قلم می‌شود، باید به قوانین جهان و دنیای نویسندگی آشنا باشد. کتاب‌دزدی، برای کتابسازی معادل بهتری است.


باید کتابخوان تربیت کنیم
وی گفت: اطلاق لقب کتابساز به فردی که سرقت علمی (ادبی) انجام می‌دهد، به نوعی تخفیف دادن به اوست. سرقت بار معنایی بسیار سنگین‌تری دارد. وقتی به یک سارق علمی (ادبی) می‌گوییم کتابساز، مانند این است که خطای بزرگش را به یک شیطنت کوچک تنزل داده‌ایم.

مدرس دانشگاه شهید بهشتی درباره چگونگی کاهش مصادیق کتابسازی توضیح داد: هرچه میزان مطالعه در کشور رشد کند، به همان میزان از تولید مصادیق کتابسازی کاسته خواهد شد. به‌عبارتی دیگر مخاطب با مطالعه می‌تواند قدرت تمیز خود را افزایش دهد؛ بنابراین باید کتابخوان‌ تربیت کنیم.
پایان مطلب/