"بر دامان بهشت"، دیوار پرحاشیه این روز‌های میدان ولیعصر

 به گزارش خبرنگار گروه فرهنگی میزان، تردد روزانۀ انسان‌ها از گوشه گوشۀ این شهر و نگاه‌هایی که به در و دیوار‌های این شهر انداخته می‌شود فرصت‌های تبلیغاتی گران بهایی را فراهم کرده که دست اندرکاران مدیریت شهری و ارگان‌های فرهنگی و هنری نباید از آن غافل شوند. این بستر تبلیغاتی بزرگ و پر مخاطب شهری در روزگاری که اینترنت و سایر رسانه‌ها زندگی ما را تسخیر کردند، می‌تواند با نقش و نگار خود و معانی مد نظر تولید کنندگان آن، چنان در پس ذهن مخاطب تأثیر بگذارد که شاید از کمتر رسانه‌ای بتوان انتظار داشت.

شالودۀ شخصیتی انسان از مادر است

در میان دیوار‌های سطح شهر، دیوار میدان ولیعصر (عج) همیشه از جمله خبرساز‌هایی است که هر چند وقت یکبار و با آثاری جدید بر سر زبان‌ها افتاده است. دیواری که تقریباً به آثاری از خانه طراحان انقلاب اسلامی و سازمان رسانه‌ای اوج اختصاص دارد و از جمله مهمترین آثار ارائه شده در آن می‌توان به نصب پرچم آمریکا بر خون شهدا، من نگهبان ایرانم، با هم قهرمانیم؛ یک ملت یک ضربان و ... اشاره کرد. اما جدیدترین پوستر نصب شده در این میدان که تازگی و توسط سازمان رسانه‌ای اوج نصب شده، پوستری تحت عنوان "بر دامان بهشت" است که انتقاد‌هایی را توسط جریانی به ظاهر روشنفکر داشت که این پوستر آن طور که باید، نمایشگر جایگاه والا و مسئولیت‌های خطیر زن در جامعه نیست.

اما سؤالی که پیش می‌آید این که در تصویری که مادر را در کنار سه فرزند خود و در محیط گرم خانه که اولین نهاد اجتماع و شالوده شکل گیری شخصیت انسان است، نمایش می‌دهد چه اشکالی دارد. مگر نه این است که انسان از اولین نهادی که بر می‌خیزد همین خانه است و اگر هم طبق نظر منتقدان جایگاه والای زن در این پوستر نادیده گرفته شده است که این طور هم نیست چه اشکالی دارد که نقش تعلیم و تربیت که بزرگترین نقش هر انسانی می‌تواند باشد را بر عهده مادر که بهشت زیر پای او است، قرار دهیم.

زن‌ها به عنوان نیمی از پیکرۀ اجتماع، همیشه نقش تعیین کننده‌ای را در برهه‌های حساس جامعه داشتند به طوریکه همراه با حضور آرامش بخش خود در خانواده، سعی کردند تا در تخصصی‌ترین و سخت‌ترین رویداد‌های علمی، ورزشی، سیاسی و. حضور کامل و جامعی داشته باشند. پایاپایی این حضور که پا به پای مردان و در فراز و نشیب‌های زندگی وجود داشته، باعث شده تا همواره از آن‌ها نقشی فراتر از یک مادر و همسر را متصور شویم.

 یادآوری ارزش مادران با تابلوی بر بهشت مادر

محسن یکی از هزاران افرادی است که روزانه دو نوبت از میدان ولیعصر تردد دارد. نظرش را در مورد نقشی که از زن در این تابلو ارائه شده، پرسیدم و در جوابم گفت: جایگاه والای مادر و وظیفۀ تربیتی او بر هیچ کسی پوشیده نیست و مطمئناً با توجه به احساس و لطافت آن‌ها و تدبیری که در مدیریت خانه دارند می‌توانند بسیار موفق‌تر از آقایان از پس آن بر آیند.

وی در پاسخ به این سؤال که نمایش تصاویری توأم با پیام‌های اجتماعی را چقدر در مکان‌های پرتجمع مفید می‌داند، این طور بیان داشت: نمایش تابلو‌هایی که هر از چندگاهی شاهد نمایش آن در میادین بزرگ شهر از جمله همین میدان ولیعصر (عج) هستیم، باعث می‌شود تا موضوعاتی که به نوعی از سبد خانوار حذف و یا کم رنگ شده است را دوباره با مردم به اشترام بگذارد و یادآوری کند که از چه ارزش‌های غافل شدیم. این فرصت همگانی، تلنگری است تا نسبت به ارزش‌هایی که فراموششان کردیم، تمرکز کنیم و قدر آن‌ها را بدانیم. فکر می‌کنم جایگاه والای مادر، موضوعی نیست که بخواهیم فراموش کنیم، اما با دیدن این تابلو شاید تلنگری دوباره باشد تا اگر هم دچار فراموشی شدیم قدری بیشتر حواسمان به مادرانمان باشد.

 امیدوارم تابلوی بعدی فقط به توانمندی زنان بپردازد

در مقابل، اما برخی معتقدند که این تابلو تصویر درستی از زنان را ارائه نمی‌دهد، هدی علیپور فعال رسانه‌ای در مواجهه با این پوستر گفت: فکر می‌کنم با نمایش این تصاویر حتی اگر هم فقط اشاره‌ای به یک نقش زن در جامعه باشد باز این موضوع را در اذهان تداعی می‌کند که زنان نباید پا را فراتر از منزل بگذارند. نمی‌دانم چرا کمتر مواردی پیش می‌آید که تصویر درستی در دیوار نگاری‌ها و رسانه‌ها از زنان جامعه مان ارائه می‌شود. به واقع ما خیلی از زنانی را داریم که از نظر تخصص در رشته‌های حساس جامعه از مردان جلو هستند، ولی چون که نمایشی درست از آن‌ها ارائه نشده است، مردم نسبت به آن آگاه نیستند.

وی در اعتراض به کم رنگ نشان دادن نقش زنان در بعضی پوستر‌های میدان ولیعصر (عج) گفت: فکر می‌کنم این کار‌ها که تاکنون چند بار هم تکرار شده است و آخرین نمونۀ آن حذف زنان از تابلوی حمایت از تیم ملی فوتبال با عنوان با هم قهرمانیم یک ملت یک ضربان بود، غرض ورزی‌هایی نهفته است که سعی دارند تا زنان را خارج از نقش‌های اجتماعی خود نشان دهند و با یک تفکر بسته بفهمانند که جایگاه آن‌ها فقط باید در خانه تفسیر شود.

وی در پاسخ به این سؤال که اگر قرار باشد نمایی از زنان را در این مکان به تصویر بکشد، سراغ چه چیزی می‌رود، این طور جواب داد: ما زنان رانندۀ ماشین‌های سنگین، جراحان متخصص و چیره دست، استادانی با درجۀ علمی بالا، مهندسانی در مردانه‌ترین رشته‌ها و ... داریم که می‌توانند با یک نمایش صحیح از مشاغل زنان، تصویر بهتری را از آن‌ها ارائه کرد.

 مدعیانی که در مقابل تصاویر ابزاری زن در تبلیغات لال هستند

انتقاد‌های پس از نصب تابلو که به اینستاگرام و توئیتر کشیده شد را باید در قالب مدعیانی دانست که سعی دارند تا با چهره‌ای روشنفکرانه بگویند که آن‌ها نقش و جایگاه والای زن را می‌فهمند و برای آن ارزش قائل هستند ولی دیگران نه و سعی دارند تا از زن، نقشی فقط محصور در خانه را بسازند!

اما این سؤال اینجاست که این دوستان در مواجهه با استفاده ابزاری از نقش زن در تبلیغات سطح شهر که سعی دارند تا از او به عنوان وسیله‌ای در جهت تغییر سبک زندگی مردم و فروش بیشتر کالا که جزئی از خواسته‌های سرمایه داران است، استفاده کنند، چقدر معترض هستند!

تصاویر شهری، فرصتی برای تفکر بیشتر به ارزش‌های زندگی

از شهرام که کسبۀ دور میدان ولیعصر است، نظرش را در مورد این که آیا نمایش غیر واقعی از زن در این پوستر ارائه شده، پرسیدم که این طور اظهار داشت: مادر، اولین شخصی است که در نبود پدر همیشه با او بودیم و از این نظر، مهر و محبتی که دارد از هیچ نظر قابل مقایسه با پدر نیست و هر چقدر هم بخواهیم با عینک روشنفکری مدعی تغییر نقش‌ها باشیم باز هم به واسطۀ انتظاراتی که از جنسیت‌ها در دوران بچگی وجود دارد نقش‌ها در ناخودآگاه ذهن مان شکل گرفته و تصور این که بخواهیم مردان تمام و کمال وظایف خانه را بر عهده بگیرند با توجه به شخصیت و فرهنگ تربیتی کمی دور از انتظار است، اما این مهم دلیلی نمی‌شود که بخواهیم خط کش بگذاریم و مردان را از انجام نقش‌های خانه مستثنی کنیم.

وی ادامه داد: به نظرم، استمرار این تصاویر که هر چند وقت یکبار به موضوع‌های مختلف اختصاص دارد، می‌تواند در روزگاری که بسیاری مسائل و مشکلات اقتصادی و اجتماعی زندگی انسان‌ها را در بر گرفته است، فرصتی را برای اندیشیدن انسان با خودش ایجاد کنیم تا ببیند که چقدر در رفتار‌های خانوادگی و به ویژه با پدر و مادرش که زندگی شان را وقف بچه‌های خود کردند، درست عمل کرده است. به واقع که این عنوان این طرح که بر دامان بهشت نامگذاری شده است، بسیار صیحیح و لایق مادران این مرز وبوم است و نهایت تقدیر را از طراح آن دارم.

وی نمایش تصاویری از سبک زندگی و آداب اجتماعی در زندگی شهری را که خیلی از آن‌ها به فراموشی سپرده است را به مدیران شهری و مسئولان این دیوار‌ها پیشنهاد داد و گفت:‌ای کاش نسبت به این دیوار‌ها در سرتاسر تهران که روح خاصی به فضای شهری می‌دهند به راحتی نگذریم و مثل بعضی میادین که سعی شده تا با نمایش موضوعاتی، جرقه‌ای را در ذهن مردم روشن کند سعی کنیم با کار کارشناسی درست از سایر اماکن شهری نیز نهایت استفاده را ببریم و موضوعاتی را که بیش از هر چیز به فرهنگ شهر نشینی و آداب رفتاری در مقابل هم نوع خودمان می‌پردازد را آموزش دهیم.

 منتقدان به نقش مادری اعتراض ندارند

در این خصوص صبا عبدالهی فعال دانشجویی علت انتقاد مخالفان این طرح را در چگونگی نمایش مادر در جامعه عنوان کرد : انتقاد این افراد شاید در ابتدا مخالفت با پذیرش نقش مادری تفسیر شده باشد، اما باید گفت: این انتقاد بیشتر به کج سلیقه گی‌ها در نمایش موقعیت خاصی از نقش مادر در خانواده است.

وی اظهار کرد: نمایش زن در محیط خانواده و در حال نگهداری بچه خردسال به همراه تصاویری از فعالیت دو بچۀ دیگر و همچین نبود المان‌های بصری که حاکی از رسیدگی و توجه مادر به خودش به عنوان عضوی از خانواده است از دیگر دلایل عمدۀ اعتراض منتقدان به این پوستر است.

عبدالهی گفت: اعتراض این افراد به تابلو بیش از این که نقش مادری را هدف قرار داده باشند به این است که چرا باید جایگاه و شخصیت مادر به مثابه یک انسان، خیلی جدی گرفته نشده است و در غیاب پدر که نقشی مکمل را در خانواده دارد تمام نقش‌های خانه باید در قالب زن خانواده تفسیر شده است و جایگاهی مستقل را برای او قائل نشویم.

دیوارهای جریان ساز

حواشی دیوارنگار میدان ولیعصر هم چنان ادامه دارد و در رقابت بین هشتگ‌ها فعلا دفاع از جایگاه مادری در صدر قرار دارد. اما فراتر از این حواشی آن چه مهم است این است که بپذیریم که هر چند وقت یکبار بعضی طرح‌هایی که در میادین مهم شهر نصب می‌شوند با چنان واکنش‌های منفی و مثبتی از طرف کاربران اجتماعی روبرو می‌شود که به ما یادآوری نمایند، که روح دمیده شده روی دیوار‌ها جریان سازند.