عدالت؛ اقداماتی که جمهوری اسلامی ایران انجام داده است
گروه سیاسی ؛ یکی از دستاوردهای ارزنده انقلاب اسلامی، مقوله عدالتورزی است. ایجاد و بسط عدالت در تمام امور و شئون را باید یکی از مبانی اصلی انقلاب اسلامی و سنگ بنای نظام برآمده از آن یعنی نظام جمهوری اسلامی دانست.
انقلاب اسلامی مردم ایران به رهبری حضرت امام خمینی (ره) از این حیث متمایز از سایر انقلابهای دنیاست که دو رکن رکین «عدالت» و «معنویت» را توامان دارا بود و در طول چهل سال این دو رکن را حفظ و تقویت کرد.
در دوران رژیم ستمشاهی، عدالت برای مردم ایران معنایی نداشت؛ انحصارها و امتیازات ویژه اقتصادی و اجتماعی مخصوص دربار و وابستگان دربار بود. خبری از بهداشت و آموزش عمومی نبود. شکاف طبقاتی بیداد میکرد؛ اقلیت کوچکی در چگونگی ولخرجی درمانده بودند و اکثریت بزرگی در نان شب!
بیشتر بخوانید: عدالت، قبل از انقلاب جایگاهی نداشت
فقر و قدرت خرید پایین مردم ایران در عصر طاغوت
با وجود درآمدهای سرشار نفتی، فقر و فلاکت مردم ایران در دوران طاغوت روز به روز بیشتر میشد؛ درآمد نفتی ایران از سه میلیارد دلار در سال ۱۳۳۲ به ۵۳ میلیارد دلار در سال ۱۳۵۶ رسیده بود، اما با این وجود، قدرت خرید قاطبه مردم کاهش یافته بود. بگونهای که در اواخر دهه ۴۰، درآمد ماهانه یک کارمند، ۵۰۰ تومان و قیمت اتومبیل پیکان در همان مقطع، ۲۸ هزار تومان بود. در واقع در سال ۱۳۴۸، قیمت یک اتوموبیل معمولی ۵۶ برابر بیشتر از سقف درآمد ماهانه یک کارمند بود.
حقوق نجومی مستشاران آمریکایی
در همان مقطع مورد اشاره یعنی در اواخر دهه ۴۰ که درآمد ماهانه کارمندان ایرانی نهایتا به ۵۰۰ تومان میرسید، بنا به گفته «عبدالله آذربرزین» جانشین فرماندهی نیروی هوایی ارتش رژیم ستمشاهی، مستشاران بیکیفیت آمریکایی ماهانه تا ۷ هزار تومان از بودجه کشور حقوق دریافت میکردند.
فقر مطلق نیمی از مردم در دوران پهلوی
بنا به گزارش بانک جهانی، در سال ۱۳۵۶ که درآمد نفتی ایران ۵۳ میلیارد دلار بود، ۴۶ درصد مردم ایران در فقر مطلق به سر میبردند. یعنی در سیوششمین سال حکومت منحوس محمدرضا پهلوی در ایران، نیمی از مردم کشور در فقر مطلق به سر میبردند و در نیازهای اولیه زندگی خود درمانده بودند.
ضریب جینی، شاخصی اقتصادی برای محاسبه توزیع ثروت در میان مردم یک کشور است. بالا بودن این ضریب در یک کشور به عنوان شاخصی از بالا بودن اختلاف طبقاتی و نابرابری درآمدی در این کشور در نظر گرفته میشود. بانک جهانی در همان سال ۱۳۵۶، ضریب جینی در ایران را ۵۰ اعلام کرد؛ این شاخص در سال ۱۳۹۴ به عدد ۳۸ رسید.
اما درآمد چشمگیر ۵۳ میلیارد دلاری کشور در سال ۱۳۵۶ در شرایطی بود که در همان مقطع زمانی، روستاهای دارای برق کشور به یک درصد هم نمیرسید و تعداد روستاهای دارای جاده آسفالته از تعداد انگشتان دست بیشتر نبود و کمتر از ۵ روستا دارای آب لولهکشی بودند.
گسترش حلبیآبادها در حاشیه شهرها در دوران ستمشاهی
در نتیجه سیاستهای اصلاحات ارضی رژیم شاه، عده زیادی از کشاورزان روستایی بیکار شده و برای امرار معاش ناگزیر راهی شهرهای بزرگ شدند. منشی امور بینالملل فرح پهلوی در سالهای پایانی دهه ۵۰، وضعیت تهران را اینگونه توصیف میکند: «هجوم روستاییان باعث گسترش حلبیآبادهای متعدد در حاشیه شهرها شد و انبوه کارگرانی که در این مناطق فاقد کلیه امکانات، سکنی گزیدند به قدری ناراحت و بیتاب بودند که وقتی جرقه انقلاب درخشید همه به انقلاب پیوستند».
«فرد هالیدی» در کتاب «ایران: دیکتاتوری و توسعه» درباره مهاجرت از روستاها به شهرهای بزرگ و شکاف طبقاتی در جامعه ایران در عصر پهلوی نوشته است: طبق مطالعاتی که درباره شهرنشینی در تهران بر اساس تحقیقات اوایل دهه هفتاد میلادی (۵۰ شمسی) صورت گرفت به شکاف عظیم در سبک زندگی بین ساکنان شمال تهران و ساکنان جنوب شهر توجه شده است. در این مطالعه آمده که با وجود فقدان اطلاعات مربوط به درآمدها، بررسیهای پراکنده نشان میدهد که در هیچ شهر اروپایی این شکاف چنین وسیعی نیست؛ علاوه بر این، نشانههای موجود حاکی از آن است که همراه با رشد اقتصاد ایران و گسترش شهر تهران، این شکاف عملاً وسعت بیشتری پیدا میکند.
ارتقاء چشمگیر وضعیت درمان و بهداشت عمومی بعد از انقلاب اسلامی
یکی از مصادیق بارز عدالت اجتماعی، موضوع سرانه بهداشت و سلامت و درمان عمومی است؛ در دوران طاغوت فقط ۳۷ درصد شهرهای کشور دارای بیمارستان بودند، بعد از انقلاب علیرغم افزایش سه برابری تعداد شهرها، ۹۷ درصد شهرهای کشور دارای بیمارستان شدند.
در دوران رژیم ستمشاهی فقط بخش اندکی از مردم تحت پوشش بیمه درمانی قرار داشتند، اما امروز همه ساکنین روستاها و بخش قابل توجهی از شهرنشینان تحت پوشش بیمه سلامت قراردارند.
در دوران رژیم طاغوت بخشی ازمردم شهرها و فقط یک درصد از روستاها از آب شرب سالم و بهداشتی برخوردار بودند، ولی بعد از انقلاب اسلامی ۱۰۰ درصد مردم شهرها و ۹۱ درصد مردم روستاها ازاین نعمت بهرهمند شدند.
وضعیت وخیم مردم ایران به لحاظ بهداشتی در دوران ستمشاهی
«یرواند آبراهامیان» در خصوص وضعیت بهداشتی در عصر پهلوی مینویسد: چهارده سال پس از انقلاب سفید (در اوایل دهه ۵۰ شمسی)، هنوز در ایران نسبت پزشک به بیمار بسیار اندک، میزان مرگ و میر کودکان بالا و نسبت تختهای بیمارستان به جمعیت بسیار پایین بود؛ با وجودی که ایران در این دوره یکی از ثروتمندترین و پردرآمدترین کشورهای خاورمیانه بود، اما از لحاظ نسبت تخت بیمارستانی به جمعیت، از پایینترین کشورهای غرب آسیا به حساب میآمد.
در سال ۵۷، تعداد کل پزشکان دارای کارت نظام پزشکی حدود ١٧ هزار نفر بود، در حالی که طی سالهای گذشته، حدود ۱۴۰ هزار پزشک در دانشگاههای علوم پزشکی سراسر کشور تربیت شدهاند.
قبل از پیروزی انقلاب حدود ٧ دانشکده پزشکی در دانشگاهها ایجاد شده بود، اما در حال حاضر حدود ٤٠ دانشگاه علوم پزشکی در سراسر کشور به فعالیت میپردازد.
به طور کلی، افزایش ١٠٠ برابری سرمایهگذاری در بخش بهداشت و درمان بعد از انقلاب اسلامی منجر به رشد ٤٠٠ درصدی شاخصهای بهداشتی و درمانی طی سالهای پس از پیروزی انقلاب شده است که شاخص «امید به زندگی» نیز در مقایسه با قبل از انقلاب از ٥٠ به ٧٥ سال رسید.
یکی دیگر از مصادیق بارز مقوله بسط عدالت، موضوع آموزش عمومی است. بعد از پیروزی انقلاب اسلامی نسبت به آموزش و پرورش همگانی اهتمامی جدی به عمل آمد.
تاکید موکد قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران بر آموزش و پرورش رایگان برای همه
بند ۳ اصل سوم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، بر «آموزش و پرورش و تربیت بدنی رایگان برای همه، در تمام سطوح و تسهیل و تعمیم آموزش عالی»، صراحت دارد. قانونگذار به این میزان نیز بسنده نکرده و در اصل ۳۰ قانون اساسی نیز تاکید کرده «دولت موظف است وسایل آموزش و پروش رایگان را برای همه ملت تا پایان دوره متوسطه فراهم آورد و وسایل تحصیلات عالی را تا سرحد خود کفایی کشور به طور رایگان گسترش دهد».
افزایش دهها برابری محصلان و دانشجویان پس از پیروزی انقلاب اسلامی
امروز حدود ۱۰۰ هزار واحد مدرسه در کشور به ارائه خدمات آموزشی به آینده سازان ایران اسلامی مشغولاند. همچنین تا سال ۵۷ تعداد کل دانشجویان کشور ۱۷۵ هزار و ۶۷۵ نفر بود که این تعداد امروز بالغ بر ۵ میلیون نفر دانشجو و بیش از ۸۰ هزار استاد فرهیخته و عضو هیئتهای علمی دانشگاهی است.
تا سال ۵۷ تعداد دانشجویان در مقطع کارشناسی ۹۸ هزار و ۹۱۷ نفر بود و این تعداد در حال حاضر به بیش از ۳ میلیون نفر رسیده است. همچنین تا سال ۵۷ تعداد دانشجویان در مقطع کارشناسی ارشد ۶ هزار و ۳۴۰ نفر بود که این تعداد هم اکنون به حدود ۷۰۰ هزار نفر رسیده است.
علاوه بر این، بر اساس آخرین آمار منتشر شده در نظام آموزش عالی، تا سال ۵۷، تعداد دانشجویان در مقطع دکتری حرفهای ۱۰ هزار و ۲۹۲ نفر بوده که این تعداد هم اکنون به ۱۰۰ هزار نفر رسیده است. همچنین تا سال ۵۷ تعداد دانشجویان در مقطع دکتری تخصصی یک هزار و ۲۵۵ نفر بوده که این تعداد در ابتدای نیمه دوم دهه ۹۰ به ۸۰ هزار نفر رسید.
بر اساس آمار اعلام شده در آموزش عالی، تا سال ۵۷ تعداد ۳۹۶ رشته تحصیلی در دانشگاههای کشور دایر بود که این تعداد هم اکنون به بیش از سه هزار رشته رسیده است.
در باب عدالت کارهای بسیار زیادی انجام گرفته منتها این، آن عدالتی که ما دنبالش هستیم نیست
مقام معظم رهبری، در تاریخ اول فروردین ۱۳۹۷، در اجتماع زائران و مجاوران حرم مطهر رضوی، در بخشی از بیاناتشان، فرمودند: بنده در چند هفتهی قبل گفتم در بحث عدالت عقبیم؛ عقیدهی من همین است، منتها دیگران -بدخواهان- جور دیگری استفاده کردند؛ معنای این حرف را این قرار دادند که کشور در باب عدالت، هیچ حرکتی انجام نداده است؛ این خلاف واقع است. در باب عدالت کارهای بسیار زیادی انجام گرفته، کارهای بسیار خوبی انجام گرفته است، منتها این، آن عدالتی که ما دنبالش هستیم و آرزوی ملّت مسلمان است نیست، با آن فاصله دارد؛ وَالّا اگر شما مقایسه کنید کشور ما را با دوران قبل از انقلاب یا با بسیاری از کشورهای دیگر، میبینید در اینجا فاصلهی طبقاتی کمتر است، تواناییهای قشر ضعیف بیشتر است، عمومیّت آموزشوپرورش و بهداشت و دیگر چیزها حتماً از بسیاری کشورهای دیگر بیشتر است.