قرارداد‌های آتی بورس زعفرانی می‌شود

به گزارش خبرنگار گروه اقتصاد ، «زعفران یا همان طلای سرخ»؛ محصولی که هر آنقدر برای کشاورزان زحمت کاشت، داشت و برداشت را دارد، در عوض با ارزش است و گرانبها. البته در بیشتر مواقع سود حاصل از کاشت و فروش طلای سرخ به طور کامل به جیب کشاورزان نمی‌رود و مانند بیشتر بازار‌ها این دلال‌ها هستند که با انجام امور واسطه گری از این رهگذر سود قابل توجهی را نصیب خود می‌کنند. این سود تا جایی برای دلال‌ها قابل توجه است که گفته می‌شود زعفران را کیلویی سه تا چهار میلیون تومان از کشاورزان میخرند و در کشور‌های دیگر مانند دوبی و امارات متحده عربی، دلال‌ها طلای سرخ ایران را کیلویی ١٣ میلیون تومان میفروشند.

البته این موضوع تنها بخش قصه پرغصه کاشت، داشت، برداشت و فروش زعفران در کشور نیست؛ چرا که هر چند ایران بزرگترین تولیدکننده زعفران در جهان است، اما به دلایل مختلف جایگاه شایسته و درخور این عنوان در بازار‌های جهانی ندارد. چند سالی می‌شود که کشور افغانستان به کمک آمریکا، کشت زعفران را راه انداخته است و تولید انبوه زعفران در کشور چین هم زنگ خطری دیگری را برای زعفران ایرانی به عنوان یکی از مهمترین محصولات صادراتی کشور به صدا درآورده است. در میان این مشکلات کشوری مانند اسپانیا هم که تولیدی در زمینه محصول زعفران ندارد، تعیین کننده قیمت زعفران در بازار‌های جهانی شده است و محصول فله‌ای زعفران ایران را به نام خود بسته بندی و به سایر کشور‌ها صادر می‌کند.

به همین دلیل تا دیرتر نشده باید اقدام سریع و حساب شد‌های برای بهبود حال زعفران ایرانی در همه زمینه‌ها انجام داد. بر این اساس یکی دو سالی است که سازوکار عرضه زعفران در بورس کالا به عنوان یکی از راه‌های درمان و حل این مشکلات تدبیر و موجب شده تا از بهمن ماه سال گذشته عرضه زعفران در این بورس کلید بخورد.

در این زمینه بورس همزمان با فصل برداشت این محصول اقدام به آموزش کشاورزان کرده تا با برنامه ریزی‌ها و سازوکار‌های در نظر گرفته شده، دست دلال‌ها از بازار این محصول کوتاه شود و با سروسامان گرفتن بازار زعفران، حاصل دسترنج کشاورزان به دست خودشان برسد. از سوی دیگر با این اقدام تلاش میشود تا مشکل چندین ساله یکپارچه نبودن محصولات قابل عرضه و صادرات فله‌ای زعفران هم حل شده و زعفران ایران جایگاه واقعی خود را در بازار جهانی پیدا و تثبیت کند.

یکی دیگر مشکلات کشاورزان این است که دلال‌ها از ناآگاهی زعفرانکاران در خصوص قیمت واقعی زعفران سوءاستفاده کرده و محصول آن‌ها را پایین‌تر از قیمت واقعی اش میخریدند؛ اما حالا زعفرانکاران قبل از فروش محصول خود، قیمت‌ها را از چند جا پرسوجو می‌کنند و توسعه وسایل ارتباطجمعی و اینترنت در روستا‌ها هم موجب شده تا کشاورزان از قیمت‌های روز مطلع باشند و این ترفند دلال‌ها تا اندازه زیادی ناکارآمد شود.

همچنین نکته مهم در این زمینه این است که با رونق معاملات نقدی و آتی زعفران در بورس  دیگر نگرانی بابت ارزان فروشی زعفران معنی نخواهد داشت؛ چرا که جایگزینی مکانیسم عرضه و تقاضا سبب میشود تا کشاورزان، زعفران خود را به قیمت واقعی به فروش برسانند.

با توجه به مزیت‌هایی که عرضه کالا و محصولات در بورس دارد، بدون شک عرضه زعفران در بورس کالا علاوه بر اینکه می‌تواند بستری امن را برای عرضه این محصول به صورت شفاف در سطح داخلی و بین المللی فراهم کند، به نوعی کوتاه شدن دست دلالان از روند تعیین قیمت طلای سرخ را نیز به همراه دارد. ضمن اینکه با سروسامان دادن به وضعیت دادوستد زعفران می‌توان با استفاده از ابزار‌های مختلف در بورس زمینه را برای جهانی ماندن زعفران ایرانی فراهم کند.

به همین دلیل برخی کارشناسان معتقدند تداوم عرضه و رونق معاملات این محصول در بورس  می‌تواند به شناخته شدن برند زعفران ایران در جهان کمک کند.

همچنین از آنجا که استاندارد‌های بورس می‌تواند خیال خریداران خارجی را از بابت کیفیت محصول زعفران راحت کند و مشتریان خارجی طلای سرخ ایران به جای مراجعه به دلالان می‌توانند مستقیما از بورس کالای ایران خرید کنند، این اتفاق علاوه بر تعمیق بازار سرمایه و کوتاه شدن دست دلالان و ایجاد انگیزه میان کشاورزان، میتواند به مرور موجب شود تا زعفران ایرانی در جهان شناختهتر شده و جایگاه کشور در سطح جهانی محفوظ بماند.

افزون بر این، در حالی ایران بزرگترین تولیدکننده زعفران در جهان است که خریداران خارجی کمتر زعفران را با نام ایران میشناسند. به همین دلیل با انجام معاملات زعفران در بستر بورس علاوه بر اینکه میتوان کیفیت و شفافیت قیمت زعفران را تضمین کرد، به نوعی اعتبار زعفران ایرانی را با استفاده از سازوکار بورس کالای ایران افزایش می‌دهد؛ چرا که بورس محصول معامله شده را از هر لحاظ تضمین میکند و به این ترتیب دغدغه خریدار خارجی رفع خواهد شد.

بر این اساس نمونه بارز این اعتباربخشی را میتوان اینگونه ابراز داشت که در حال حاضر بسیاری از کارخانه‌های معتبر صنعتی محصولات خود را در بورس فلزات لندن (LME) عرضه می‌کنند تا از برند این بورس برای اعتباربخشی به کالای خود بهره‌مند شوند؛ بنابراین بسیاری از برند‌های دیگر دنیا تمایل به عرضه محصولات خود در این بورس دارند تا از مزایای عرضه در آن استفاده کنند.

با توجه به مزایای حضور و تداوم دادوستد زعفران در بورس، رونق معاملات طلای سرخ در بورس شرایطی دارد که باید با برنامه ریزی مناسب به آن دست یافت. بر این اساس علاوه بر انجام معاملات این محصول در بازار فیزیکی، سال گذشته معاملات گواهی سپرده زعفران در بورس نیز راه اندازی شد و نخستین انبار نگهداری زعفران در مشهد مقدس از سوی بورس پذیرش شد و معاملات آن در حال حاضر جریان دارد. از سوی دیگر، در تیرماه امسال نیز دومین انبار برای معاملات گواهی سپرده زعفران در شهر تربت حیدریه آغاز به کار کرد که از آنجایی که این شهر یکی از مراکز اصلی تولید زعفران در کشور است، این امر می‌تواند نقش موثری در گسترش بازار گواهی سپرده کالایی ایفا کند. ضمن اینکه به باور کارشناسان با افزایش تعداد انبار‌های پذیرش شده در بورس، معاملات آن آسانتر شده و توسعه بیشتری نیز خواهد یافت.

علاوه بر این یکی دیگر از ابزار‌هایی که می‌تواند به توسعه معاملات زعفران کمک شایانی داشته باشد، راه اندازی صندوق زعفران است که با توجه به برنامه ریزی‌های صورت گرفته با راه اندازی نخستین صندوق زعفران در آینده نزدیک، قرار است در این صندوق وجوهی از طریق پذیره نویسی از سرمایه گذاران جمع آوری شود و از این طریق معامله گران با خرید و فروش واحد‌های این صندوق به معامله زعفران پرداخته و از این رهگذر صاحب سود و منفعت شوند. همچنین با توجه به استراتژی در نظر گرفته، بخش عمده منابع صندوق، صرف خرید گواهی سپرده کالایی زعفران شده و این موضوع موجب می‌شود نقدینگی مناسبی نیز از طریق بازار سرمایه وارد بازار زعفران شود.

از سوی دیگر، راه اندازی بازار آتی زعفران هم یکی دیگر از موضوعاتی است که می‌تواند سبد ابزار معاملاتی این کالا را تکمیل کند و به عنوان یکی از الزامات تکمیل زنجیره بازار هر کالایی به شمار می‌رود.

بر این اساس با عرضه فیزیکی، گواهی سپرده کالایی و راه اندازی معاملات آتی و صندوق کالایی زعفران، زنجیره ابزار‌های این محصول تکمیل خواهد شد. به این ترتیب آن طور که مدیرعامل بورس کالای ایران اعلام کرده است، به زودی قرارداد آتی زعفران راه اندازی می‌شود و کارشناسان این بورس نیز آموزش فشرده به کشاورزان در استان‌های مختلف را آغاز کرده اند. همچنین به منظور سهولت در آموزش معاملات، دو امکان دیگر برای علاقمندان وجود دارد.

 

نخست اینکه از دیروز یکشنبه ۱۶ اردیبهشت ماه، دوره‌های آموزشی آنلاین بورس کالای ایران با موضوع آموزش معاملات آتی زعفران به صورت رایگان و همه روزه ساعت ۱۵ آغاز شده و امکان دوم نیز تمرین فعالان بازار به انجام معاملات آتی در سامانه مجازی بازار مشتقه بورس است. به این ترتیب علاقمندان می‌توانند با مراجعه به آدرس http://lms.ime.co.ir:۸۰۸۰/r۵wbssyeznd/ در سراسر کشور در دوره آموزشی آنلاین آتی زعفران شرکت کنند. همچنین فعالان بازار زعفران و علاقمندان نیز می‌توانند از طریق سامانه بازار مجازی معاملات مشتقه به نشانی http://vdex.ime.co.ir به معامله قرارداد‌های آتی زعفران که نماد‌های معاملاتی آن به صورت آزمایشی در این سامانه راه‌اندازی شده است اقدام نمایند.

 

در مجموع باید گفت: در حال حاضر ایران به عنوان یکی از بزرگترین تولیدکنندگان زعفران در جهان تاثیر چندانی در تعیین قیمت این محصول ندارد و اگر قرار باشد کماکان دست روی دست بگذاریم، در آینده نزدیک همه رکورد‌های که طی سالیان گذشته به سختی در این زمینه کسب شده است، به راحتی از دست خواهد رفت. بدین منظور با عرضه این محصول در بورس میتوان علاوه بر جهانی کردن برند‌های زعفران ایرانی در جهان، حمایت‌های داخلی را برای تولید و حمایت از کشاورزان به عمل آورد و به آینده و آتیه زعفران ایرانی در جهان امیدوار بود.