بی عدالتی در سینمای ایران حل شدنی نیست/ اظهار نظر هنرمندان علیه هم به شخصیتشان بر می‌گردد نه فضای مجازی
فرشید زارعی فر بازیگر سینما و تلویزیون در گفت و گو با خبرنگار گروه فرهنگی درباره دلایل بیکاری خود و بسیاری از پیشکسوتان گفت: دلیل بسیار بسیار عمده آن این است که به یکباره تعداد کارهای خوب کم شد یعنی در واقع می توان گفت یک سری آثار صرفا تکراری و یک سری آثار نیز صرفا برای سرگرمی باب شد.
وی در همین راستا افزود: همچنین تعداد آثار فاخری که تولید می شد به مرور زمان کم و کمتر شد و برای کسانی که قصد انتخاب داشتند فرصت زیادی ایجاد نمی شد.
این بازیگر درباره شرایط انتخاب نقش و حضورش در آثار نمایشی اظهار کرد: به طور طبیعی اگر می خواستم تا حدودی به سیاق گذشته انتخابم را در آثار خوب و گزیده انجام دهم مجبور بودم مدتی بیکاری را تحمل کنم و این موضوع درباره همه همکاران من عمومیت دارد. از طرفی دانشکده های مرتبط با بازیگری و حرفه ما سالیانه تعدادی دانشجو تربیت می کنند و قرار است آنها را به دنیای حرفه ای تحویل بدهند در نتیجه تعدادی از آنها وارد دنیای حرفه ای می شوند و بقیه نیز دنبال کارهای دیگر می روند. در هر صورت این تعدادی که وارد دنیای حرفه ای بازیگری می شوند کار می خواهند و بنابه دلایلی که مشخص است چون تازه کارند بسیار کم توقع هستند و می توان گفت برای برخی تهیه کنندگان از نظر اقتصادی موردهای بهتری به نظر می آیند.
زارعی فرد ادامه داد: برخی ها هم واقعا بازیگران حرفه ای هستند و حق دارند در این حرفه جایگاه خود را بیابند اما وقتی بخش خصوصی استقبال نمی کند و بخش دولتی هم آنگونه که ضرورت دارد سرمایه گذاری نمی کند، سرمایه گذاری در این قلمرو کم می شود؛ اینها دلایلی است که تهیه کننده سراغ کسانی می رود که توقع مالی کمتری داشته باشند و ارزان تر همکاری کنند.
وی به نقش اتخاب و ریسک در مسیر بازیگری یک هنرمند اشاره و بیان کرد: بازیگران نابلد، کم توقع و ارزان تر باعث می شود فرصت و انتخاب برای ما محدودتر شود به همین دلیل هنرمند منتظر می ماند که شاید پیشنهاد همکاری بعدی بهتر باشد مثلا 10 پیشنهاد همکاری در سال به 6 پیشنهاد کاهش می یابد. در این شرایط مثلا کار اول چنگی به دل نمی زند؛ کار دوم، سوم و بعدی هیچ کدام هنرمند را راضی به شروع همکاری با عوامل آن اثر نمی کند. در پایان سال هنرمند بیکار فکر می کند که ای کاش همان پیشنهاد دوم یا سومی را می پذیرفتم.
بازیگر سریال "رنج پنهان" ادامه داد: وقتی این شکل انتخاب طولانی مدت می شود دو حالت اتفاق می افتد یکی اینکه چون بازیگر مدتی در قالب تلویزیون و اکران حضور نداشته، به تدریج از یادها دور می شود و از خاطر کارگردان ها و تهیه کنندگان دور می شود، دوم اینکه هنرمند خودش به سمت تنبلی و عادت کردن به کار نکردن سوق می یابد. البته شاید این موارد دلایل اصلی باشند و در زندگی هنرمندان دلایل شخصی هم وجود دارد که متاسفانه دامنگیر می شوند و دست به دست هم می دهند که شرایط کنونی را به وجود آورده است.
زارعی فرد درباره رابطه، مهمانی ها و فروش نقش در بازیگری توضیح داد: در روابط اجتماعی که با مسائل اقتصادی مرتبط است مبحثی به نام "مدیریت بازاریابی" داریم. این مدیریت در یکی از شاخه ها که بسیار تخصصی تر و نازکتر می شود به سه عنوان یاد می شود. یکی "روابط عمومی" و اسم بسیار خوب رابطه است، دوم "لابی کردن" اسم متوسط و سوم "پارتی بازی" به عوان اسم زشت موضوع است. به هر حال در مدیریت اقتصاد این قلمروی بازاریابی به یک شکلی جا افتاده و اجتناب ناپذیر است. بستگی دارد خود شخص از کدام یک از موارد استفاده کند.
وی درادامه تصریح کرد: به عقیده من همه باید به یک شکلی روابط عمومی داشته باشند و به خودی خود فاکتور بسیار خوبی است. لابی کردن در مملکت ما به علت اینکه لغت بیگانه به کار برده می شود شاید جلوه خوبی نداشته باشد و ما با بار منفی از آن یاد می کنیم ولی متاسفم از پارتی بازی که شکل بد این موضوع است و وقتی اتفاق بیفتد همه چیز را لکه دار می کند و در اصل زشت است، نه فقط در این حرفه بلکه در تمام حرفه ها همینگونه است.
بازیگر "کارگاه شمسی و دستیارش مادام" به پارتی بازی اشاره کرد و افزود: پارتی بازی برای خود یک سری ابزار کار دارد که مهمانی ها می تواند جزء ابزار این کار به حساب بیاید. من تصور می کنم کسانی که می خواهند کار خوب داشته باشند و انجام دهند سعی می کنند دنبال کسانی بروند که نیازی به پارتی بازی نداشته باشند و در پارتی بازی ها نشود آنها را پیدا کرد. همه این موارد برمی گردد به اینکه کسی که قصد انجام کار فرهنگی دارد از جنس فرهنگ است یا نه. اگر از جنس فرهنگ باشد رفتارش هم یک رفتار فرهنگی است.من بسیاری از همکاران خوبم را می شناسم که از جنس فرهنگ هستند، خودشان دنبال مسائل فرهنگی هستند و کار غیرفرهنگی از جمله رفتار کثیف پارتی بازی در این قلمرو نمی کنند.
زارعی فرد درباره پرداخت دستمزد بالای یک بازیگر توسط تهیه کننده و پرداخت کم دستمزد به بازیگری دیگر اظهار کرد: این موضوع در قلمروی سینما اجتناب ناپذیر است. چه بخواهیم چه نخواهیم سینما هنر، صنعت و تجارت است و یکی از ابعاد آن، که قرار است تجارت باشد، با گیشه ارتباط پیدا می کند و گیشه هم شرایط خود را دارد؛ تردیدی هم در ستاره پسند بودن گیشه نیست. معمولا در سینما کسی که سوپراستار می شود امکان انتخاب دارد، در واقع تقاضا برای او وجود دارد، وقتی تقاضا وجود دارد می تواند احتمالا در جایگاهی قرار بگیرد که دستمزد بالاتری را بخواهد.
وی ادامه داد: متاسفم یا شاید هم جای تاسف نداشته باشد اما ساز و کار ساده تری برای این قلمرو وجود ندارد، در واقع همان قضیه عرضه و تقاضاست. چه بخواهیم چه نخواهیم این عامل باعث چهره شدن می شود و وقتی به وجود آمده باید با آن نیز کنار آمد. در مملکت ما این قضیه رخ نداده است که بتوانند آدم ها را آنقدر با انرژی فرهنگی اثر درگیر کنند که حاضر شود انرژی فرهنگی اثر را با آینده حرفه ای اش عوض کند. شاید علت هم داشته باشد. ممکن است این بازیگر از خود بپرسد از کجا معلوم فردا همین موقعیت و کسب درآمد امروز را داشته باشم؟! در نتیجه به دستمزدی بالا روی آورده و نه نمی گوید. به هرحال من تصور می کنم گرچه این قضیه هم تیغ دو دم است یعنی هم متاسفم و هم خوشحالم که می توان چشم اندازی ایجاد کرد که به آدم های بااستعداد پشت نکنند.
بازیگر "دردسر والدین" به بی عدالتی در دستمزدها اشاره و بیان کرد: اگر فقط یک مورد مسئله بی عدالتی اتفاق بیفتد می شود خارج از سیستم های اقتصادی به شکل ایزوله و منفردا آن را حل کرد اما وقتی بی عدالتی درمورد کل مدیوم و شرایط حاکم سینما اتفاق می افتد به طور مجزا حل نمی شود. مسئله بی عدالتی باید فاعل و مفعول داشته باشد اما در این عرصه حداقل فاعل گنگ و ناپیدا است و پیچیده تر از آن است که بتوان سراغ آن رفت و گوشش را پیچید. وقتی چنین شرایطی وجود دارد باید سراغ زیرساخت های فرهنگی ای که مغفول مانده و ما آن را به وجود نیاوردیم رفت.
زارعی فرد در ادامه تصریح کرد: آن زیرساخت های فرهنگی ای که پا به پای عملیاتی کردن فرهنگمان باید تئوری های قابل قبولی ایجاد و کار تحقیقاتی و زیرساختی می کردیم نکردیم، آن باوری که باید در آحاد افراد ستادی و اجرایی ایجاد می کردیم نکردیم. ما باید به یک باور می رسیدیم که تفاوت هایی بین حرفه های فرهنگی و کاسبکاری وجود دارد؛ قصدم بی حرمتی به حرفه شریف کاسبکاری نیست اما باید به تک تک آدم های فرهنگی مان می فهماندیم که هنر قلمروی کاسبکاری نیست، نباید به آن به شکل یک کاسبکاری نگاه می کردیم. ما هم مانند بسیاری از جوامع دیگر نتوانستیم این زیرساخت ها را فراهم و این باور را به هنرمندان منتقل کنیم.
وی درباره فضای مجازی و اظهار نظر هنرمندان که این روزها در این فضا به شدت گسترش یافته اظهار کرد: فضای مجازی دستاورد تکنولوژی است که مهمترین ابزار دنیای اطلاعاتی امروز به حساب می آید. یعنی اگر می گوییم امروز دنیا، دنیای اطلاعات است بازوی توانمند این دنیا فضای مجازی است. این فضا نیز مانند هر تکنولوژی دیگری تیغ دو دم است. از انرژی هسته ای نیز می توان هم در جهت صلح و هم در جهت جنگ استفاده کرد. از فضای مجازی به مثابه یک تکنولوژی هم می توان برای ساختن و هم برای خراب شدن استفاده کرد.در واقع پیشرفت های علمی بشری خارج از توان آدم های امثال من است. یعنی من چه بخواهم چه نخواهم این پیشرفت های تکنولوژی و علمی در دنیا اتفاق خواهد افتاد.
بازیگر "دوران سرکشی" ادامه داد: اگر من بخواهم در مقابل تکنولوژی سینه سپر کنم اول اینکه رفتارم متحجرانه خواهد بود و دوم اینکه خودم را خسته می کنم چون به هر حال تکنولوژی راه خود را طی می کند و مردم هم از آن استفاده می کنند. در نتیجه بستگی دارد ما تا چه اندازه هوشمندانه با این قلمرو برخورد کنیم و چه کار کنیم که ابعاد بد آن دامنگیر ما نباشد. من فکر می کنم در این زمینه هم عوامل موثر در زمینه های سودمند، دستگاه های هماهنگ کننده اجرایی یا بهتر بگویم دستگاه های دولتی هستند که می توانند فضا و فرهنگ استفاده از این بازوی اجرایی تکنولوژی معاصر را فراهم کنند و امیدوارم کسانی که قرار است مصدر این امور باشند متوجه اهمیت وظیفه شان باشند و درست رفتار کنند. فضای مجازی فرقی با انرژی هسته ای ندارد انرژی هسته ای جنگ سخت است و فضای مجازی هم می تواند جنگ نرم به حساب بیاید.
زارعی فرد اظهار نظر کردن و در مقابل هم قرار گرفتن هنرمندان در فضای مجازی را مانند اظهار نظر کردن در رسانه های مکتوب و کلاسیک دانست و افزود: دلیل اینکه چند شخص در مقابل یکدیگر قرار می گیرند را نمی توان فضای مجازی دانست. می توان گفت در گذشته این اتفاق کمتر میفتاد اما حالا تعدادش بیشتر شده است. من مسئولیت این موضوع را فضای مجازی نمی دانم بلکه به شخصیت اشخاص برمی گردد.
وی درباره عید نوروز توضیح داد: خوشبخانه نوروز با لطیف ترین موقعیت طبیعت اطراف بشر مصادف شده و می توان گفت ما هوشمندانه عیدمان را انتخاب کردیم. همه در این موقعیت از محیط زیست و محیط طبیعی لذت می برند و فکر می کنم این موقعیت را با پول نمی توان فراهم کرد. من شخصا بسیار به نوروز ارادت دارم و معمولا ترجیح می دهم در ایران به مکانهایی سفر کنم که تاکنون نرفته ام.
این بازیگر درباره این که کدام مناطق را برای سفر در نوروز انتخاب می کند اظهار کرد: چون خطه جنوب فاصله بیشتری با تهران دارد و فرصت در نوروز بیشتر است من این خطه را برای مسافرت کردن انتخاب می کنم. این خطه در نوروز در مقایسه با فصول دیگر بسیار دیدنی تر می شود و تعطیلات کوتاه تر را به مکان های دیگر اختصاص می دهم.
زارعی فرد به خاطره خوبش از نوروز اشاره و بیان کرد: خاطره ای که از نوروز دارم این است که همیشه دید و بازدیدها، تخم مرغ های رنگی و آجیل هایی که توی جیبمان می ریختیم برایم جذاب بود و بسیار لذت می بردم. یک بار چون احساس می کردم خیلی باید بیشتر از چیزی که بود به من اهمیت می دادند و فقط یک شیطنت بچگانه بود؛ در یکی از نوروزها تخم مرغ رنگی های سر سفره هفت سین را پنهانی برمی داشتم و هر وقت می خواستم پنهانی آنها را می خوردم، این موضوع باعث شد برادرم متوجه موضوع شود و یک کتک جانانه بخورم! همچنین سمنو را بیشتر دوست دارم و حس مهربانی را برای من ایجاد می کند.
وی برای سفر نوروزی به مردم توصیه و اظهار کرد: در بهار اکثریت نقاط ایران زیبا و دلپذیر است و به کسانی که در نوروز دنبال طبیعت می گردند همه جای ایران می تواند زیبا به نظر آید، این فرآیند مقداری سلیقه ای است اما اگر مردم قصد سفر کردن داشته باشند از دو بعد بهتر است: در مسافرت معمولا آدم ها روحیه شان مثبت تر می شود و یک نوع تنوع کلی است. البته من سفرهای داخلی را ترجیح می دهم و بهتر است در درجه اول مملکتمان را ببینیم و جاهای بسیار بسیار زیبا و بکری دارد که می توان گفت مشابه خیلی از مکان های خارج از ایران است و حتی بعضی هایشان هم تا حدودی حرف اول را می زند. مورد بعد اینکه وقتی مسافرت های داخلی اتفاق میفتد این جابجایی اقتصادی شاید باعث نجات یافتن بعضی از جوانان ما از بیکاری شود یعنی عوض اینکه پولم را در خارج از کشور خرج کنم در یک شهرستان خرج کنم چون ممکن است چهار نفر مشغول کار شوند.
این بازیگر در آرزوی برای مردم ایران در سال97 بیان کرد: برای مردم ایران آرزو می کنم که آرامش بیشتری داشته باشند و همیشه صلح و ثبات و امنیتی که وجود دارد کماکان استمرار داشته باشد. آرزو می کنم که مسائلی که در سال 96 اتفاق افتاد دیگر تکرار نشود و جهان ما به طرف صلاح و بهبود پیش برود که ان شاءالله برای همه دنیا نیز این اتفاق بیفتد.
زارعی فرد با اشاره به هنر ایران و آرزویش برای این عرصه در سال جدید خاطرنشان کرد: فکر می کنم در حال حاضر دنیای سینما و هنرهای نمایشی خیلی مظلوم واقع می شود و در حال فراموش کردنشان هستیم و به عنوان یک چرخ پنجم به آن نگاه می کنیم. متاسفانه این نگاه باعث می شود بسیاری از فرصت هایی که می توانیم از طریق هنرهای نمایشی، تئاتر، سینما و تلویزیون کسب کنیم از دست بدهیم. بسیار بیشتر از الان می توانیم از توانایی های آموزشی، فرهنگی و تبلیغی استفاده کنیم. ما الان این را به شانس و تصادف واگذار کرده ایم ما طوری رفتار می کنیم که ممکن است در سال های آینده به یک شکلی پدیده هایی مانند فضای مجازی و کانال های تلویزیونی خارجی بر ما غلبه کنند.
