چرا فارابی فیلم معمولی مردم پسند نمیسازد؟
طنز همواره مخاطب خود را دارد
در نشست گپ و گفت این فیلمها علاوه بر محسن یزدی فعال رسانه ای و محمدامین نوروزی منتقد سینما، امیرمهدی پوروزیری و محمد شفاه کارگردان و تهیه کننده "روبه قبله" هم حضور داشتند. در ابتدای نشست یزدی از عوامل فیلم خواست درباره دلایل رفتن به سراغ سوژه ماهواره حرف بزنند. محمد شفاه تهیه کننده با بیان اینکه یکی از مشکلات اصلی جامعه ما این است که از صحبت درباره برخی موضوعات واهمه داریم اظهار داشت:«مهمترین مشکل ما این است که سعی میکنیم از اظهارنظر درباره مشکلات پرهیز کنیم. ماهواره هم از جمله سوژه هایی است که همواره سعی شده بی تفاوت از کنار آن عبور شود و برای همین اینکه ما سراغ چنین سوژه ای برویم به اندازه کافی حرف و حدیث ایجاد کرد. در کنار آن نظرمان این بود که اگر چنین سوژه ای را با زبان طنز بیان کنیم اثرگذاری آن بیشتر میشود چراکه تجربه نشان داده است که ژانر طنز همواره مخاطب خود را داشته است.»
مدتها قبل از شهادت این خودیها بودند که مرتضی آوینی را شهید کردند
به گزارش روابط عمومی «سینماروایت» در ادامه نشست امیرمهدی پوروزیری درباره زبان طنز فیلمش گفت:«ماهواره بخودی خود یک طنز تلخ درون خود دارد چون همه از آن استفاده میکنند و اغلب هم توصیه میکنند به نداشتن آن! شخصا درباره ماهواره فکر میکنم وسیله خوبی است اگر ما نیز قدرتمندانه در آن حضور داشته باشیم.»
وی درباره چرایی اینکه در فیلمش به سراغ روحانیون رفته افزود:«تاثیرگذار اصلی فرهنگ ما روحانیون هستند و سعیم بر این بود در این فیلم درباره روحانی خاصی حرف بزنم که آبرویش را کف دست گرفته و با عنوان صوری نصاب ماهواره وارد خانه یک مرد معتقد شده تا درباره این پدیده برای او روشنگری کند.»
پوروزیری سپس با اشاره به زندگی شهیدآوینی ادامه داد:«مدتها قبل از شهادت این خودیها بودند که مرتضی آوینی را شهید کردند. دلیل اش هم این بود که خالصانه کار میکرد. در جامعه اغلب آنها که خالصانه کار میکنند ضربه میخورند. با کار ما هم مخالفت زیاد شد و بیشتر مخالفان هم میگفتند دنیای فیلم واقعی نیست اما حتی یک نفر نبود که به تمثیلی بودن ماجراها اشاره کند. من نمیخواستم مستند واقع نگارانه بسازم بلکه دنبال تمثیل سازی بودم تا مخاطب را همراه خود کنم.»
اینکه مرتب بگوییم ماهواره بد است مشکلی را حل نمیکند
محمدامین نوروزی در ادامه بحث با مقایسه دو فیلم گفت:«فیلم اول "دایره..." بلحاظ تحلیل اثرگذاری بیشتری را برای مخاطب بجای میگذارد اما فیلم دوم "روبه قبله" در ارائه هدف خود باورپذیر عمل نکرده است و بنظرم تاثیرپذیری لازم را ندارد. وقتی بناست به سراغ ماهواره برویم باید دقیقتر حرف بزنیم. اینکه مرتب بگوییم ماهواره بد است مشکلی را حل نمیکند بلکه باید در دیدگاهی جامع به آن بنگریم.»
وی ادامه داد:«حرف زدن به صورت طنز هم ایرادی ندارد اما باید روشی را برای بیان طنز به کار برد که اثرگذاری حرف جدی مان که در قالب طنز بیان شده بیشتر شود.»
مردم پیچ تلویزیون را برای تجدید بیعت با انقلاب باز نمیکنند
شفاه تهیه کننده کار به دنبال صحبتهای نوروزی درباره کار خود چنین گفت:«بیشتر به دنبال این بودیم که در این کار تستی بزنیم درباره اینکه اگر قرار باشد براساس سوژه ماهواره یک کار 90 شبی طنز بسازیم تا چه حد قابلیت مانور داریم. خوشبختانه تستمان نتیجه بدی نداشت.»
وی در ادامه اظهار داشت:«اساسا باید دید انتظارمان از هنر داستانی چیست و بعد از مشخص کردن انتظارات است که میتوان حرکت را آغاز کرد. »
پوروزیری کارگردان کار با اشاره به تقسیم بندیهایی که در جامعه هنری میان اثر بفروش و اثر هنری شکل گرفته است گفت:«مسئولین فرهنگی ما در برهه ای به دنبال سینمای متعالی بودند و همین باعث شد که جنبه های سرگرم کننده اثر را فراموش کنند و رفته رفته شرایط به جایی رسید که همه بودجه ها در خدمت نگاهی متعالی قرار گرفت. این روش باعث دوری مخاطب از سینما شد و نتیجه اش را این روزها می بینیم. اینکه ما در "روبه قبله" سعی کردیم با زبان طنز داستان خود را روایت کنیم ارتباط داشت به اینکه میخواستم فیلممان مخاطب داشته باشد.»
این کارگردان جوان ادامه داد:«مدتهاست که جنبه رسانه ای سینما را کنار گذاشته ایم و فقط چسبیده ایم به جنبه هنری اش بدون توجه به اینکه مردم اول از همه سرگرمی میخواهند و بعد پندآموزی. مردم پیچ تلویزیون را برای تجدید بیعت با انقلاب باز نمیکنند بلکه برای لذت بردن به سراغ تلویزیون می آیند. این مساله درباره سینما هم صادق است. ما حتی اگر میخواهیم مردم را با دستاوردهای انقلاب آشنا کنیم اول باید او را سرگرم کنیم.»
وی سپس با انتقاد از نگاه شبه روشنفکران به سینما افزود:«سینمای شبه روشنفکران هم دردی از ما دوا نمیکند. سینمایی که حکومت میخواهد آن را به مردم حقنه کند هم طرفی نمی بندد. برای بازگشت به اصالت سینما باید مردم را داشته باشیم.»
چرا فارابی فیلم معمولی مردم پسند نمیسازد
شفاه در ادامه بحث از نیاز به نوعی از سینمای تجاری که اهداف انقلاب را هم پوشش دهد حرف زد و گفت:«چرا نباید سینمای بدنه ای داشته باشیم که در فضای فکری انقلاب مسائل خود را طرح کند؟ چرا نهادهای ذینفع در تولید آثار سینمایی هیچ گاه نگاهشان به سینمای بدنه نیست؟ چرا بنیاد سینمایی فارابی فیلم معمولی مردم پسند نمیسازد و بجایش مرتب بودجه هایش را هزینه فیلمهای نفروش فاخر میکند؟ ما نیاز داریم به فیلمهایی که حرف مردم را بزند و البته جذابیتهای سینمایی هم داشته باشد.»
پوروزیری با تایید صحبتهای شفاه از مشکلات آکادمیک هنر سینمای ما چنین گفت:«متاسفانه در اغلب دانشکده های سینمایی ما نوعی جریان سینمایی ضدمخاطب تدریس میشود اما در نهایت مخاطبان میروند فیلمهایی را می بینند که در نقطه مقابل این جریانات قرار دارد.»
وی با اشاره به فیلمی مانند "ترمیناتور" ادامه داد:«قسمت دوم "ترمیناتور" از جمله فیلمهایی است که مخاطبان عام سینما به شدت به آن علاقه دارند اما اگر همین الان بخواهی درباره مقالاتی که پیرامون این فیلم در رسانه های ما منتشر شده آمار کمی بگیری می فهمی دستت حسابی بسته است. در مقابل برای جریاناتی مانند دگما95 و مانند آن تا دلتان بخواهد مطلب پیدا میکنید. این در حالی است که باز هم مخاطب به سراغ فیلمی میرود که از آن لذت ببرد و به تعداد بالای مقاله و مطلب آکادمیک درباره دگما کاری ندارد.»
باید حد وسط را گرفت و پیش رفت
محمدامین نوروزی منتقد میهمان با اشاره به اینکه بهتر است در تقسیم بندیهای سینمایی جانب اعتدال را رعایت کنیم گفت:«اگر بخواهیم مطلقا دنبال سلیقه عام باشیم به جایی نمیرسیم همان طور که اگر بخواهیم مستقیما به وجوه شبه روشنفکرانه بپردازیم هم به جایی نمیرسیم. باید حد وسط را گرفته و پیش رفت. درباره ماهواره هم استناد می کنیم به سخنان آوینی که سالها پیش گفت بروید به سراغ ماهواره. این حرف هنوز هم کاربرد دارد.»
همین که مردم به جای "حریم سلطان" به تماشای "ستایش" می نشینند خوب است
در ادامه بحث شفاه درباره سختیهای کار با سوژه ماهواره گفت:«اینکه فقط از یک جنبه به ماهواره نگاه میشود به این دلیل است که اگر به سراغ جنبه های دیگر آن برویم ممکن است اصلا نتوانیم کاری بسازیم. از آن طرف این را هم درنظر بگیرید که خیلی از سینماگران به دلایل مختلف سراغ کار با چنین سوژه ای نمیروند.» وی با اشاره به یک ایراد مدیریت فرهنگی ادامه داد:«مدیران فرهنگی اغلب میخواهند با یک اثر بسیاری از کارهای نشده را ممکن کنند. مدیران فرهنگی این قدر حرف برای گفتن دارند که نتیجه اش میشود فیلم نساختن چون انتظاراتشان خیلی زیاد است.»
پوروزیری نیز با امتداد صحبتهای شفاه گفت:«مدیران فرهنگی میخواهند تمامی مسئولیتهای مغفول مانده خویش را با ساخت یک اثر تمام کنند و نتیجه اش میشود اینکه به هیچ جایی نمیرسند. از آن طرف برخی نگاه از بالا به مخاطبان دارند و همین نگاه باعث میشود اثرشان به محصولی مطلوب مخاطب بدل نشود.»
وی با انتقاد از آنها که سلیقه مخاطبان را سردستی میدانند خاطرنشان ساخت:«اگر عینک شبه روشنفکری را برداریم حتما خواهیم دید که اتفاقا مردم خیلی خوب انتخابهایشان را انجام میدهند. مردم گرایشات خوب بسیاری دارند که آن را در دوره های مختلف نشان داده اند. اینکه مرتب بر پایین بودن کیفی خواسته های مردم تاکید میشود فقط برای توجیه کم کاریهاست. همه از اینکه "ستایش" مخاطب دارد می نالند اما هیچ کس به اثرات مثبت همین مخاطب دار بودن یک سریال اشاره نمیکند. یادمان نرود همین که مردم به جای "حریم سلطان" به تماشای "ستایش" می نشینند خوب است.»
