آیا دولتمردان موفق به جلب اعتماد شورای نگهبان جهت برگزاری انتخابات الکترونیک می‌شوند؟

-گروه سیاسی: برگزاری انتخابات دهمین دوره مجلس شورای اسلامی که با انتخابات پنجمین دوره مجلس خبرگان، همزمان شده است، نخستین آزمون دولت یازدهم در حوزه سیاست داخلی محسوب می‌شود؛ از این رو کارگزاران این دولت بویژه مسئولان وزارت کشور، تمام هم‌ وغم و تلاش خود را متمرکز بر برگزاری مطلوب این دو انتخابات کرده‌اند.

مقامات دولتی و مسئولان وزارت کشور که به موجب قانون متولی و متصدی برگزاری انتخابات هستند، از ماه‌ها قبل برنامه‌های ویژه‌ای را برای برگزاری هرچه مطلوب‌تر دو انتخابات مهم اسفند 94 تدارک دیده‌اند.یکی از تدارکات ویژه دولتی‌ها برای برگزاری هرچه مطلوب‌تر انتخابات اسفندماه، الکترونیکی برگزار کردن انتخابات است.

از اوایل سال جاری بود که زمزمه‌هایی مبنی بر برگزاری انتخابات اسفندماه به صورت الکترونیک در محافل سیاسی و رسانه‌ای مطرح شد؛ دولت در ابتدا قصد داشت فرآیند الکترونیکی برگزارکردن انتخابات را در تمام مراکز استان‌ها و کلانشهرها به مرحله اجرا درآورد، اما آنگونه که سخنگوی وزارت کشور می‌گوید این امر مستلزم تخصیص 400 میلیارد تومان اعتبار است که با توجه به ردیف بودجه تعیین شده برای برگزاری انتخابات، تامین این مقدار اعتبار مقدور نمی‌باشد؛ از این‌رو دولتمردان و مسئولان وزارت کشور تصمیم گرفتند که برگزاری انتخابات الکترونیک را منحصر به 9 کلانشهر کنند و برای این منظور، 170 میلیارد تومان اعتبار مالی کنار گذاشتند.

برگزاری انتخابات به صورت الکترونیکی، اگرچه در انتخابات قبلی به صورت پایلوت در برخی مناطق با موفقیت و ضریب ایمنی بالا برگزار شد، اما انتخابات دهمین دوره مجلس نخستین انتخاباتی است که قرار است در گستره وسیع به صورت الکترونیکی برگزار شود؛ از این‌رو طبیعی است که متولیان امر برگزاری انتخابات و همچنین نهادهای ناظر، نگرانی‌ها و دغدغه‌هایی را پیرامون آن داشته باشند.

شورای نگهبان به عنوان نهاد عالی نظارت بر انتخابات، از همان ابتدای مطرح شدن بحث برگزاری انتخابات الکترونیک، بر ضرورت شفافیت موضوع و حصول اطمینان از ضریب ایمنی و امنیت برگزاری انتخابات به صورت الکترونیک، تاکید کرد.

24 خرداد سال جاری بود که نامه‌ای با امضای وزیر کشور به دبیرخانه شورای نگهبان واصل شد در این نامه مقدمه‌ای درباره تاریخچه برگزاری انتخابات و مزایای برگزاری انتخابات الکترونیکی مطرح شده بود و در اثنای آن چنین آمده بود که  «با عنایت به تمهیدات صورت گرفته جهت برگزاری انتخابات دهمین دوره مجلس شورای اسلامی و پنجمین دوره انتخابات خبرگان رهبری و با توجه به هماهنگی و همکاری بین وزارت کشور و شورای نگهبان و همچنین مصوبه هیئت وزیران مبنی بر تأمین اعتبار برگزاری مکانیزه 30 درصد شعب اخذ رای (9 کلان‌شهر) لطفاً دستور فرمایید با توجه به ضیق وقت نظریه شورای نگهبان اعلام شود». 

اما از آنجاییکه در نامه 24 خرداد وزارت کشور به شورای نگهبان، صرفا به ذکر کلیات بسنده شده بود، آیت‌الله جنتی دبیر شورای نگهبان طی نامه‌ای به وزارت کشور، اعلام کرد که «جزئیات برگزاری انتخابات الکترونیکی باید به این شورا اعلام شود».

همچنین در بخشی از نامه شورای نگهبان به وزارت کشور چنین آمده بود:« با توجه به محدودیت زمانی تا انتخابات هفتم اسفندماه لازم است جزئیات طرح برگزاری انتخابات الکترونیکی یعنی حوزه‌های انتخابیه موردنظر، تعداد صندوق‌های رأی، امنیت نرم‌افزار و سخت‌افزار، شبکه و زیرساخت‌ها و ... با توجه به امکانات واقعی و مشکلات دوره گذشته و شرایط جدید به‌صورت رسمی در اختیار این شورا قرار داده شود تا پس از بررسی جوانب مختلف طرح، نسبت به برگزاری انتخابات الکترونیکی و کیفیت آن اظهار نظر لازم صورت گیرد».

پس از این نامه شورای نگهبان بود که وزارت کشوری‌ها سطح تعامل و همکاری خود را با این شورا افزایش دادند و وزیر کشور نیز در یکی از جلسات شورای نگهبان حاضر شد و با اعضای شورا پیرامون موضوع انتخابات الکترونیک به بحث و تبادل نظر پرداخت؛ همچنین جلساتی میان کارشناسان وزارت کشور و کارشناسان شورای نگهبان پیرامون بررسی سطوح مختلف و ضریب ایمنی انتخابات الکترونیک برگزار شد.

در 27 مرداد سال جاری، در جریان بازدید وزیر کشور از سازمان ثبت احوال از نمونه دستگاه‌ها و صندوق‌های الکترونیکی رونمایی شد و به این ترتیب یک گام جدی برای تحقق وعده دولت مبنی بر برگزاری انتخابات الکترونیک در 9 کلانشهر برداشته شد؛ بنا به گفته وزیر کشور دستگاه‌ها و صندوق‌های رونمایی شده با قابلیت اتصال آنلاین به ستاد انتخابات کشور و سازمان ثبت احوال، موجبات شناسایی هویت رای دهندگان را فراهم می‌کنند و از این طریق امکان تخلفات و سوء‌استفاده‌های انتخاباتی را به حداقل می‌رسانند.  
 
«چنانچه زیرساخت‌های لازم برای انتخابات الکترونیک تا آذرماه فراهم شود، فرصت برای آموزش کارشناسان شورای نگهبان وجود دارد و اگر این مسئله به بعد از این تاریخ موکول شود، شورای نگهبان وقت را برای این امر کافی نمی داند»؛ این بخشی از اظهارات ابراهیمیان سخنگوی شورای نگهبان در مصاحبه با یکی از خبرگزاری هاست؛ اظهاراتی که برخی آن را به منزله ضرب الاجلی برای وزارت کشور جهت تعیین تکلیف بحث انتخابات الکترونیک دانستند. هنوز چند روزی از این اظهارات نگذشته بود که حسینعلی امیری در حاشیه مراسم تشییع پیکر آیت‌الله خزعلی، با اعلام خبر تحويل سيستم الكترونيكی انتخابات  به شورای نگهبان گفت: كاركرد يك دستگاه نمونه الكترونيك در جلسه اخير ستاد انتخابات کشور مورد ارزيابی و تست قرار گرفت تا اين دستگاه به شورای نگهبان ارسال شود و كاركرد آن مورد بررسی قرار بگيرد.

کارشناسان معتقدند برگزاری انتخابات به صورت الکترونیکی دارای مزایای خاصی است که از جمله آن‌ها می‌توان به قابل رویت بودن فرایند انتخابات به صورت آنلاین و همچنین تجمیع آسان آراء اشاره کرد؛ اما با این وجود، برگزاری انتخابات به این شیوه، آسیب‌ها و خطراتی نیز بدنبال دارد که با تدارک تمهیدات و تدابیر لازم می‌توان زمینه بروز آن‌ها را به حداقل رساند.

با توجه به گزاره فوق‌الذکر،بدیهی‌ است که متولیان امر برگزاری انتخابات و بویژه ناظران انتخاباتی، نگرانی‌هایی را بابت برگزاری انتخابات به صورت الکترونیک داشته باشند، نگرانی‌هایی که به تصریح امیری سخنگوی وزارت کشور به حق و بجاست.  

 در چند وقت اخیر صریح‌ترین اظهار نگرانی‌ پیرامون برگزاری انتخابات الکترونیک از سوی آیت‌الله یزدی صورت گرفت؛ وی که در سمت نایب رئیسی هیئت مرکزی نظارت بر انتخابات قرار دارد، در مراسم افتتاحیه هجدهمین اجلاسیه مجلس خبرگان رهبری، گفت: تا زمانی که اطمینان شورای نگهبان ازدستگاه‌های سخت‌افزاری و نرم‌افزاری انتخابات الکترونیک حاصل نشده  دولت نمی‌تواند اعلام کند که می‌خواهد در کلانشهرها انتخابات را به صورت الکترونیکی برگزار کند.

چندی پس از این اظهارات صریح و قاطع رئیس مجلس خبرگان، امیری سخنگوی وزارت کشور در حاشیه همایش سراسری استانداران در پاسخ به اظهارات رئیس مجلس خبرگان درباره صندوق‌های الکترونیکی گفت: من به آیت‌الله یزدی علاقه دارم و به ایشان دسترسی دارم و نمی‌خواهم از طریق رسانه‌ها با وی صحبت کنم به برخی از اعضای شورای نگهبان نیز این را گفته‌ام که گزارشی که به وی داده شده مبنی بر اینکه دستگاه‌های ما چینی و کره‌ای است درست نیست و توضیحات لازم را ارائه دادیم.

سخنگوی وزارت کشور همچنین تصریح کرد: آیت‌الله یزدی در دوره قبل هم از مدافعان برگزاری انتخابات الکترونیک بود بنابراین هیچ اختلاف‌نظری نداریم و آنچه دغدغه به حق شورای نگهبان است آن است که انتخابات به نحوی باشد که نظارت شورای نگهبان از ابتدا تا انتها محقق شود. 

در پایان شاید ذکر این نکته خالی از لطف نباشد که برگزاری انتخابات به صورت الکترونیکی با توجه به مزایا و محاسنی که دارد مورد اجماع تمام مقامات و مسئولان نظام است؛ اما نکته‌ای که اهمیت آن بیش از برگزاری الكترونيك انتخابات در اسفندماه امسال است، آن است که امكان نظارت صد درصدی شورای نگهبان در كليه مراحل انتخابات فراهم شود و بدین ترتیب ضریب ایمنی و امنیت انتخابات ارتقاء یابد، تا‌ اين شيوه رای‌گيری در انتخابات آينده تثبیت شود و موجبات تسهیل و تسریع در فرآیند انتخابات چه در مرحله رای‌گیری و چه در مرحله شمارش آراء فراهم شود.