اخذ مالیات از درآمدی که وجود ندارد/ اصلاح قانون مالیات امروز در مجلس
: اصلاح قانون مالیاتهای مستقیم امروز در دستور کار کمیسیون اقتصادی مجلس قرار گرفته است که طبق گفته نمایندگان به روز کردن قانون مالیات، لغو معافیت های غیرضروری، جلوگیری از فرار مالیاتی و افزایش درآمدهای مالیاتی، سرعت و دقت مورد توجه است.
به گزارش خبرنگار اقتصادی میزان، مالیات به آن دسته از هزینههای اجتماعی گفته می شود که مردم باید به دلیل بهرهوری از امکانات و منابع یک کشور پرداخت کنند تا تواناییهای جایگزینی این امکانات و منابع فراهم شود.
مالیاتها در ایران به دو نوع مستقیم و غیرمستقیم طبقهبندی میشوند که در مالیات مستقیم، مبلغی از دارایی یا درآمد شهروندان وصول میشود و شامل مالیات بر درآمد و دارایی فرد است و در مالیات غیرمستقیم نیز بر قیمت کالاها و خدمات اضافه شده و به مصرف کننده تحمیل میشود.
امروز ادامه رسیدگی به گزارش کمیسیون اقتصادی در مورد لایحه اصلاح قانون مالیاتهای مستقیم و اصلاحات بعدی آن، در مجلس انجام میشود، با توجه به اینکه یکفوریت این طرح در جلسه علنی مورخ 3 آبان ماه سال 91 به تصویب رسیده بود، به نظر میرسد امسال قانون مالیاتهای مستقیم به تصویب مجلس برسد.
مالیات بر عایدی مسکن و سرمایه از جمله موارد مورد توجه قانون جدید است، به عنوان مثال در حوزه مسکن طبق گفته محمدرضا پورابراهیمی عضو کمیسیون اقتصادی مجلس ممکن است برای نخستین بار قانون مالیات بر عایدی مسکن به تصویب برسد. در این طرح درآمد ناشی از تفاوت قیمت زمان خرید و فروش محاسبه و بر این اساس مالیات اخذ میشود.
در حال حاضر نقص و نارساییهای فراوانی در قانون مالیاتی کشور وجود دارد که با تصمیمی از سوی سازمان امور مالیاتی عدهای در جامعه نسبت به آن تصمیم، معترض شدند که نمونه اخیر آن مالیات بر ارزش افزوده برای صنف طلا، مواد غذایی و آهن آلات بود که تعدادی از آهن فروشی ها نیز به دلیل اخذ مالیات چندباره و غیرمنصفانه اقدام به تعطیلی یا تغییر شغل کردند.
این در حالی است که برخی از دلالان و واسطهگران یا افراد خاص با برخورداری از رانت به راحتی قانون مالیاتی را دور میزنند، اکنون فرار مالیاتی را میتوان در جامعه به وضوح مشاهده کرد اما مالیات از سرمایهگذار، بازاری، کارمند و کارگر سریعاً اخذ میشود.
اخذ مالیات بر درآمدی که وجود ندارد
در گذشته برخی از ممیزان کارگزاری، در مراجعه به شرکت های کارگزاری، وام ها را در راستای فعالیت شرکت کارگزاری قلمداد نمیکردند. بنابراین هزینه مالی را که شرکت کارگزاری به بانکها پرداخت میکرد به عنوان هزینههای قابل قبول مالیاتی قلمداد نمیکردند و از طرفی سود یا نرخ بهرهای را که کارگزاران از مشتریان دریافت می کردند به عنوان درآمدهای شرکت قلمداد میشد.
در این صورت مالیات مضاعف از کارگزار دریافت شده و کارگزار مجبور بود بابت درآمدی که ندارد، مالیات پرداخت کند و این ریسک، فعالیت های اعتباری کارگزاران را تحت تاثیر خود قرار می داد. اما اخیراً روح الله میرصانعی دبیرکل کانون کارگزاران از رفع این مشکل خبر داده است و گویا دیگر مالیات مضاعف از کارگزاران در خصوص این اعتبارات اخذ نخواهد شد.
البته چنین معضلی در بخش های مختلف از جمله صنعت و تولید وجود دارد که سبب فرار سرمایه گذاران یا سوق تولیدکنندگان به دلالی و شغل های کاذب شده است. اخذ چندین باره مالیات به دلیل ضعف در قانون مالیاتهای مستقیم یا هر معضل دیگر پیامدهای جدی برای اقتصاد کشور به دنبال خواهد داشت. از یک سو اخذ مالیات به حق و جلوگیری از فرار مالیاتی و از سوی دیگر ارائه خدمات متناسب با مالیات اخذ شده به دغدغه مهم تبدیل شده است.
دقت، سرعت و لغو معافیت در قانون جدید مالیاتی
عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس در گفت وگو با میزان با اشاره به قانون جدید مالیاتی و بررسی آن در مجلس گفت: به طور کلی میزان دریافتی مالیات در ایران در مقایسه با دیگر کشورها بسیار اندک است و ایران جزو کشورهایی است که کمترین مالیات را دریافت می کند.
موسی الرضا ثروتی افزود: اگر کل منابع مالی کشور را در سال 750 هزار میلیارد تومان در نظر بگیریم، یعنی چیزی حدود 27 تا 30 درصد آن از مالیات ها است، چنین رقمی بسیار اندک و کم است.
وی ادامه داد: این در حالی است که در کشورهای پیشرفته بیش از 90 درصد درآمدهای دولت از مالیاتهای آنها محقق می شود.
عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس با انتقاد به اینکه در حال حاضر ایران دارای یک سیستم کارآمد و توانمند دریافت مالیات نیست، اضافه کرد: تلاش مجلس بر این است که در این راستا قانون جدید و جامع را تهیه کند تا شاهد افزایش درآمدهای مالیاتی باشیم.
ثروتی گفت: اکنون مجلس در حال بررسی بخش امور مالیاتی لایحه دولت است، امیدواریم سیستم مالیاتی قوی و منسجمی در کشور برقرار شود، البته در این راه باید از نظر کارشناسان و متخصصان خارجی استفاده کنیم.
وی ادامه داد: به عنوان مثال مالیات بر ارزش افزوده در ایران چندسالی است اخذ می شود در صورتی که در کشورهای خارجی مالیات بر ارزش افزوده حدود 50 سال گذشته وجود داشته است، لذا ایران باید از تجربیات این کشورها استفاده کند تا دیگر شاهد شرایط آزمون و خطا و تکرار اشتباهات نباشیم.
عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس افزود: در قانون جدید بسیاری از معافیتهای غیرضروری حذف شده است و همچنین ساده و سریع تر شدن نیز مد نظر بوده است.
جلوگیری از فرار مالیاتی با طرح مالیات مجموع درآمد
یک کارشناس اقتصادی در گفتوگو با میزان با بیان اینکه هنوز بانک اطلاعاتی جامع در ایران وجود ندارد، افزود: تنها راه ممکن برای شناسایی صحیح درآمد و دارایی شهروندان، مالیات مجموع درآمد است، دولت برای اجرایی کردن آن باید بسیاری از اقدامات و فاکتورهای لازم را رعایت کند.
جمشید پژویان، با اشاره به اینکه این طرح در حال حاضر در بسیاری از کشورهای پیشرفته اجرایی شده است، اضافه کرد: در این طرح، درصد بالایی از ریز درآمد افراد جامعه وجود دارد.
وی تصریح کرد: مالیات هر فرد در هر سال بر اساس فرم و اظهار نامه ای که توسط شهروند و انواع درآمدهای حاصله از هر محلی، محاسبه می شود.
این کارشناس اقتصادی ادامه داد: بنابراین از طریق مالیات مجموع درآمدها می توان به راحتی متوجه شد که مجموع درآمدهای فرد از چه مسیرهایی به دست آمده است لذا به راحتی می توان افراد ثروتمند را از فقیر شناسایی کرد. اما به دلیل اینکه چنین امری در ایران اجرایی نشده است امکان شناسایی افراد ثروتمند واقعی در جامعه وجود ندارد.
وی گفت: بارها تاکید کرده ام ابزاری که دولت برای شناسایی افراد ثروتمند و مرفه در اختیار دارد، کارآمد نیست، درصد خطا در شناسایی افراد ثروتمند با استفاده از چک و بررسی کردن حساب های بانکی بسیار بالا است.