جدال بر سر آب در آینده‌ای نزدیک/ایران سه برابر ظرفیت، از منابع زمینی استفاده می‌کند‌

: ایران از سه برابر ظرفیت زیستی خود استفاده می‌کند، این در حالی است که ظرفیت زیست محیطی از حالت شکنندگی گذر کرده و در موقعیت فروپاشی قرار گرفته است.

به گزارش خبرنگار میزان، ایران یکی از کشورهایی به شمار می رود که 85 درصد آن خشک و فراخشک است، این در حالی است که طبق آمار استخراج شده جمعیت ایران در سال 2008 حدود 72 میلیون نفر بوده و سرانه مصرف هر شخص از کره زمین 2.66 درصد است. در صورتی که ظرفیت زیستی ایران 0.84 درصد براورد می شود، یعنی مصرف ایران سه برابر ظرفیت موجود است در حالی که مصرف سرانه در کل دنیا رقمی معادل 1.5 برابر منابع زیستی است، به عبارتی می توان گفت ایران از سه برابر ظرفیت زیستی خود استفاده می‌کند، بنابراین با ادامه چنین روندی بی‌شک ایران به بیابانی لم یزرع تبدیل خواهد شد. تا به آنجا که معصومه ابتکار، در کسوت رئیس سازمان حفاظت محیط زیست نیز با بیان اینکه 3.5 برابر بیش از ظرفیت زیست محیطی کشور منابع مصرف می شود، هشدار می دهد، ظرفیت زیست محیطی از حالت شکنندگی گذر کرده و در موقعیت فروپاشی قرار گرفته است، بنابراین باید هرگونه فعالیت آمایشی تنها با در نظر گرفتن ظرفیت زیستی انجام شود.

این در حالی است که عضو جامعه مهندسان مشاور ایران درباره استفاده از ظرفیت‌های زیستی، بیان می کند که طبق آمار استخراج شده در سال 1961، آمریکای شمالی بیش از حد مجاز مصرف کرده است و اتحادیه اروپا در مرز خط مصرفی قرار دارد و آسیا نیز فاصله زیادی از خط مرزی دارد و هنوز اقدامی انجام نداده است و ایران نیز در خط زرد و مرزی قرار دارد.
به گفته، غفاری شیروان از سال 1961 تا 2008 آمریکای شمالی در وضعیت نامناسبی قرار دارد، اما استفاده بی‌رویه از ظرفیت های زیستی را حفظ کرده و طی این مدت آسیا هم به خط مرزی نزدیک شده است.
وی با بیان این پرسش که چرا باید مراقب محیط زیست باشیم، اضافه می کند: این امر دلایل مختلفی دارد، زیرا دارایی سلامتی و رفاه ما به خدمات زیستی اکوسیستم وابسته است و از سوی دیگر دارایی طبیعی چرخه زیستی اکوسیستم ها و خدمات زیستی باید حفظ و بازسازی شود.

از نظر عضو جامعه مهندسان مشاور ایران در حال حاضر باید توجه ما معطوف به این باشد که چگونه مدیریت حکمرانی و شراکت در سرمایه طبیعی را در محدودیت های اکولوژیکی زمین سازماندهی کنیم.
این در حالی است که در خصوص منابع مردم از اکوسیستم ها از جمله غذا و انرژی زیستی نیز باید گفت، خدمات، تنظیمی دارد که در طبیعت در خدمت انسان است مانند آب که به صورت طبیعی فیلتر می شود ولی انسان ها به حدی آلودگی ایجاد می کنند که امر از بین می رود. از سوی دیگر گرده افشانی ها در چرخه زیستی خیلی به ما کمک می کنند و نباید نادیده گرفته شوند. چنین مواردی بسیار زیاد هستند اما باید به آن توجه داشته باشیم.

استفاده بیش از حد از آب و خاک
خدمات پشتیبانی به بحث خاک هم موضوع دیگری است که نمی توان به سادگی از کنار ان گذشت، به عبارتی حفظ مغذی بودن خاک باید مورد توجه قرار گیرد که البته اکنون این چرخه را برهم زده ایم، خاک، پشتیبانی برای کشاورزی است و به ما خدمت می دهد. ضمن اینکه از آب های زیرزمینی و اقیانوس ها در حال بهره برداری بیش از حد هستیم. موضوعی که عضو جامعه مهندسان مشاور ایران هم به آن اشاره می کند.
دیگر اینکه با افزایش آلودگی هوا و کره زمین به واسطه مصرف سوخت‌های فسیلی به طور قطع شاهد تغییرات اقلیمی و گرم تر شدن کره زمین خواهیم بود.

باید راندمان و تکنولوژی ارتقا یابد
اما اینکه چگونه می توان از افزایش تغییرات اقلیمی و گرم شدن کره زمین جلوگیری کرد؟ پرسشی است که شیروان به آن اینگونه پاسخ می دهد، اینکه راندمان باید از نظر زیستی بالا رود، به دنبال آن تکنولوژی به خدمت گرفته شود، همچنین در کنار آن مدیریت جدی و قوی به کار گرفته شود و مدیریت کلان، سیاست گزاری و اجرا باید به بالا رفتن راندمان منجر شود. البته به عقیده عضو جامعه مهندسان مشاور ایران باید به مدیریت منابع در این زمینه توجه داشته باشیم و مصرف این مایع حیایت را پایین آورده و اضافه برداشت ها را کم کنیم تا پایداری نسبی در طبیعت رخ دهد.

سازمان ها و شهروندان در مصرف انرژی دقت داشته باشند
اگر ایران خواهان مصرف منطقی و صحیح انرژی است باید سازمان ها و شهروندان در مصرفشان مدیریت و دقت جدی تری داشته باشند. موضوعی که وی به آن تاکید دارد. هر چند که برخی از افراد بر این باورند که افزایش جمعیت هم می تواند در این زمینه نقش موثری داشته باش اما واقعیت این است که منابع زیستی برای حد معینی از جمعیت مطرح است و اگر جمعیت از یک حدی بیشتر شود مدیریت امکان پذیر نخواهد بود.
به گفته عضو جامعه مهندسان مشاور ایران سازمان اداری کشور که در سه حوزه اقتصادی، سیاسی و زیست محیطی در زمینه تصمیم سازی که منجر به برنامه ریزی برای توسعه پایدار می‌شود با هم همگام نیستندو به دنبال آن در به هم پیوستگی تصمیم سازی حوزه های یاد شده و برای ایجاد تفکر برنامه ریزی بین بخشی، نهادهای غیردولتی موثر دخالت داده نمی شود.

به گزارش خبرنگار میزان، وی با اشاره به اینکه بوروکراسی و سازمان‌های موجود قادر به ارائه راهکار مناسبی برای عملیاتی کردن توسعه پایدار نیستند، تاکید می کند که مسیر صحیح، توجه به مشارکت نهادهای غیردولتی زیست محیطی در افزایش آگاهی های عمومی و اجماع عملیاتی جامعه است که موجب برنامه ریزی آمایشی پایدار می شود.

بوروکراسی برای کشور و مردم هزینه دارد
بوروکراسی برای کشور و مردم هزینه دارد و در جهت توسعه پایدار نیست و اگر بخواهیم از توسعه پایدار جلوگیری کنیم با دولت بزرگ‌تر، فقط موانع در کارها ایجاد می‌کنیم که همین امر هم اتفاق افتاده است.
زیرا همانطور که عضو جامعه مهندسان مشاور ایران توضیح می دهد، برنامه ریزی ما باید نیازهای اقتصادی و اجتماعی حال و آینده را با مراقبت از منابع طبیعی و حفظ آنها برای آیندگان برآورده کند و در فرآیند برنامه ریزی باید عموم مردم از جنبه تامین منافع اجتماعی مشارکت داده شوند که این امر محقق می شود.

البته در این را باید تفکر اکولوژیکی در برنامه ریزی آمایشی توسعه یابد، اما اگر ظرفیت های اکولوژیکی به خوبی شناسایی نشود تصمیم گیری صحیحی نمی توانیم انجام دهیم که در زاینده رود و ارومیه همین اتفاق رخ داده است و نتیجه آن خشک شدن آنها بوده است. آبی که در زاینده رود است به طور طبیعی باید تالاب گاو خونی را زنده نگه دارد در صورتی که مسئولان فکر می کنند می توانند از آب زاینده رود استفاده کنند، شیروانی بیان می کند که در سال 75 گفتم و بارها تاکید کردم که هنر ما این است که تالاب را زنده نگه داریم اما با استقرار صنایع سنگین بسیاری در اطراف آن زمینه‌ساز از بین رفتن تالاب و زاینده رود شدند.

300 دشت در کل کشور از بین رفته است
شیروان با اشاره به اینکه مردم در بهره‌وری سهیم هستند و دخالت نکردن مردم در مشارکت ها نشان دهنده نگاه از بالا است، می افزاید: در حال حاضر حدود 300 دشت در کل کشور از بین رفته است و تعداد دشت ها هر روز در حال کاهش یافتن است.

این در حالی است که مردم قصد دارند در راستای حفظ محیط زیست به دولت کمک کنند اما دولت می خواهد ضابطه بنویسد. توجه داشته باشید که حیات اقتصادی و زیستی متعلق به مردم است بنابراین برای حفظ آن باید از خود مردم کمک گرفت. به گزارش خبرنگار میزان، عضو جامعه مهندسان مشاور ایران بیان می کند در بخش های اقتصادی که اکنون همه دنبال عدد هستند تا منابع بیشتری بگیرند و از سوی دیگر اکنون شاهد ساختمان سازی و استفاده بیش از حد از ظرفیت های موجود هستیم که همین امر سبب از بین رفتن کره زمین شده است.

وی با بیان این پرسش که کاوش ردپای اکولوژیکی در کدام مکان ها است، می گوید: می توان در مراتع، اقیانوس، دریاها و زیربناها آن را یافت، تا کنون در فکر ساخت و ساز، سوداگری و سود بیشتر بوده ایم و اکنون نیز هر اقدامی کنیم باعث می شود که از منابع طبیعی استفاده کنیم، جنگل ها، اراضی کشاورزی و منابع خاک را از بین می بریم که به نوعی رد پای اکولوژیکی است. به گفته وی مصرف سرانه هر شخص در کره زمین به طور متوسط 2.7 هکتار است اما ظرفیت زیستی 1.87 هکتار است، یعنی یک و نیم برابر ظرفیت مصرف می‌کنیم.

ایران مسرف ترین کشور جهان است
ایران مسرف ترین کشور جهان است، اگر نفت تمام شود یا نتوانیم نفت صادر یا وارد کنیم، چه وضعیتی در انتظار ایران خواهد بود لذا باید به فکر باشیم و راندمان، بحث های مدیریتی، جمعیت و منابع زیستی را هدف قرار دهیم.

به گفته عضو جامعه مهندسان مشاور ایران از هم اکنون باید برنامه ریزی ها به سمت برنامه های زیستی سوق پیدا کند در صورتی که اکنون از منابع استفاده می کنیم که جایگزین هم نمی شوند و تجدیدپذیر نیستند.
توجه داشته باشید که ظرفیت زیستی ایران 0.84درصد است بنابراین باید به فکر باشیم و از استفاده سه برابری بیش از حد مجاز جلوگیری کنیم، ضمن اینکه تا کنون نتوانسته ایم با چنین وضعیتی بین عرضه و تقاضا تعادل ایجاد کنیم و هر چقدر سد و کارهای ساخت و ساز انجام داده ایم نتوانسته ایم نیازها را برآورده کنیم و در مجلس نیز به دنبال ردیف بودجه برای سدسازی و کارهای عمرانی بودیم بنابراین باید مدیریت جدی داشته باشیم.

8 اقدامی که باید انجام داد
چه باید کرد؟ واقعیت این است که برای مدیریت وضعیت موجود باید 8 اقدام مهم را انجام داد، انتخاب بهترین راهکار، حفاظت دارایی طبیعی، تصحیح مسیر جریان سرمایه گذاری، حکمروایی برابر منابع، تولید بهتر، مصرف عاقلانه، یکپارچکی اکوسیستم و امنیت غذایی آب و انرژی از جمله مواردی است که باید مورد توجه ویژه قرار گیرد.

عضو جامعه مهندسان مشاور ایران هم با تاکید بر اینکه دارایی های طبیعی که همین منابع زیستی است باید حفاظت شود و دامنه تخریب نیز در نظر گرفته شود، توضیح می دهد که حفاظت از دارایی طبیعی باید از دو مسیر تصحیح مسیر جریان سرمایه گذاری و حکمروایی برابر منابع را دنبال کنیم.
البته مردم باید در حکمروایی شرکت کنند و در سیاست گذاری، برنامه ریزی، اجرا، تولید و بازار نقش داشته باشند. اگر موارد ذکر شده رعایت شود و مردم و دولت در کنار هم باشند شاهد تولید بهتر و بیشتر با راندمان بالاتر و مصرف منابع زیستی کمتر خواهیم بود.

در رابطه با موارد مراقبت در ایران، هم باید گفت غذا، انرژی و آب چالش های مهمی هستند، در حال حاضر شاهد تغییرات اقلیمی شدیدی در ایران هستیم و از سوی دیگر کشور ما 85 درصد خشک و فرا خشک است بنابراین به موضوع باید نگاه جدی تری داشته باشیم.

رقابت در تخریب طبیعت
با این اوصاف اما عضو جامعه مهندسان مشاور ایران بر این باور است که اکنون شاهد رقابت در تخریب طبیعت هستیم، به عبارتی در حال حاضر معلوم نیست تقسیمات و مرزبندی سیاسی و اداری کشور بر چه اساسی صورت گرفته است، در صورتی که طبیعت می گوید باید با طبیعت هماهنگ بود اما بی توجهی به این امر سبب شده تا بیشتر ذخایر را مصرف کنیم و رقابت در تخریب رخ دهد.

این در حالی است که با توجه به اینکه 85 درصد ایران خشک و فرا خشک است در حوضه آبریز باید پایش داشته باشیم که مهم ترین آن آب است و از سوی دیگر به تقسیمات کشوری توجه داشته باشیم، نمی گویم 6 استان داشته باشیم اما باید با محیط هماهنگ باشیم.

آب های زیرزمینی شرق کشور رو به اتمام است
به گفته عضو جامعه مهندسان مشاور ایران آب های زیرزمینی در مناطق شرقی کشور رو به اتمام است، بنابراین باید راندمان را بالا ببریم و مدیریت آب داشته باشیم و این‌گونه از آب های زیرزمینی استفاده نکنیم.
شیروان درباره بررسی چالش آب و منابع طبیعی، هم توضیح داد در افق 1400 با شدت یافتن کمیابی آب جدال ها میان مصرف کنندگان آب بین مناطق کشور برای دسترسی به آب، تشدید شده و به معضلات زیست محیطی و بحران های اجتماعی دامن زده خواهد شد.
آنچه امروز در برخی مناطق شاهد آن هستیم هشداری برای گسترش بحران های آتی است. با عنایت به موارد فوق، توجه جدی سازگاری با شرایط طبیعی و اقلیم در تامین و مصرف آب و ذخایر زیستی یک راه حل عقلایی، پایدار و بلند مدت است که با مدیریت توام و پویای تقاضا و عرضه با مشارکت نهادهای دخیل(دولتی ها) و ذینغع مردم به صورت همزمان و هماهنگ امکان می یابد.

توجه داشته باشید که طبق آمار استخراج شده از سوی بانک جهانی روند رشد جمعیت ایران 1.3 درصد است، در صورتی که میانگین جهانی 1.2 درصد است. روند رشد جمعیت ایران در سال 2050 به نیم درصد می رسد در حالی که میانگین رشد جهانی 1.3 درصد خواهد بود، یعنی فاصله روند افزایشی جمعیت ایران از میانگین جهانی بیشتر خواهد شد.
به گفته شیروان اکنون آسیا 60.5 درصد جمعیت جهان را در خود جای داده است و 36 درصد آب جهان را دارد اما در ایران با وجود اینکه یک درصد جمعیت جهان را داریم تنها 0.3 درصد منابع تجدید پذیر دنیا را اختیار داریم و هر سال این درصد در حال کاهش است و تا 10 سال آینده به بحران آبی جدی می رسیم.
دیگر اینکه سرانه آب شیرین ایران از سال 1960 تا 2025 کاهش پیدا کرده که اکنون700 لیتر سرانه ما است در صورتی که میانگین و مرز تنش آبی جهان یک هزار و 700 لیتر است بنابراین ایران سال هاست که از این مرز عبور کرده است.

ایران در بحرانی ترین نقطه زمین قرار گرفته است
با این وجود عضو جامعه مهندسان مشاور ایران معتقد است که ایران در کره زمین در بحرانی ترین منطقه قرار گرفته است، اما ایران در بین دیگر کشورها از جمله عربستان در بهترین نقطه قرار دارد.
وی با اشاره به حوضه های آبریز گسترده خلیج فارس و عمان، بیان می کند که جمعیت حاشیه خلیج فارس در هر کیلومتر مربع 41 نفر است و سرانه آب آن نیز 4 هزار متر مکعب است و زمانی که به سمت چابهار می رویم منابع آب شیرین مناسبی ندارد.

شیروان با بیان اینکه قره قوم به معنای شن سیاه، بیابانی است در آسیای میانه و یکی از بزرگ‌ترین کویرهای شنی جهان که حدود ۷۰ درصد از مساحت کشور ترکمنستان را پوشانده‌ است، می افزاید: در حال حاضر 500 متر مکعب سرانه آب قره قوم سمت مشهد است و مشهد در حوزه قره قوم است بنابراین با این سرانه آب جمعیت بسیار زیادی در مشهد قرار گرفته است و این موضوع از هر نظر در پرمخاطره و چالش آفرین است.
با یان وجود مشکل کم آبی کشور همچنان پابرجاست و باید برای آن چاره ای اندیشید آب از تاجیکستان نمی توان وارد کرد اما به صورت برنامه ریزی شده و مجازی این امر امکان پذیر است. قصد بنده از گفتن مشکلات، بیان واقعیت ها برای تصمیم گیری صحیح است. در حال حاضر بیشتر منابع آب در حال استفاده است و از سوی دیگر آب و خاک برای زیستن و تولید نداریم.

جمعیت ایران 98 میلیون نفر خواهد شد
نتایج مطالعه بانک جهانی در کشور ایران نشان می دهد که تا سال 2050 با این روند، جمعیت ایران 98 میلیون نفر خواهد شد و با وجود اینکه نرخ رشد جمعیت جهان 1.3 درصد است نرخ رشد جمعیت ایران به نیم می رسد. بنابراین با رشد جمعیت شکافی از نظر منابع آب و جمعیت ایجاد خواهد شد لذا تا سال 2050 از نظر منابع آب با 50 میلیارد متر مکعب کمبود آب مواجه خواهیم شد. توضیحاتی که عضو جامعه مهندسان مشاور ایران هم بر آن تاکید دارد.

به هر حال به نظر می رشد بحران آب و کاهش شدید ذخایر زیستی پیش رو است، اما آیا کشور و نظام توانایی تحمل عوارض و آثار مخرب آن را خواهد داشت، آیا توقف روند موجود در بهره برداری از منابع آب و مناطق سرزمین امکان پذیر است، این پرسش‌ها است که جواب نیازمند مطالعه و تحقیق را می‌طلبد.
وی با اشاره به اینکه آب در عین حال که کالایی اقتصادی است کالایی اجتماعی نیز هست، تاکید می کند که اما قبل از آنکه به آب به عنوان کالای اقتصادی و اجتماعی نگاه شود باید سهم محیط زیست کنار گذاشته شود بنابراین در کنار بحث های اقتصادی و اجتماعی و تعیین ارزش اقتصادی آب باید به طور حتم ارزش زیستی آن نیز لحاظ شود.
اما آیا نیاز به تغییر نگرش و رویکرد در حوزه تصمیم گیری، تصمیم‌سازی و حوزه تفکر و اندیشه برای ساماندهی سیاست ها و قوانین و مقررات و نظام نهادی فراگیر و مشارکت جو وجود دارد؟ یا به توسعه پایدار می توان دست یافت، واقعیت این است که در حال حاضر فاصله بسیار زیادی تا دست یافتن به توسعه پایدار وجود دارد.

باید توازن و تقاضاها را مدیریت کرد
باید توازن و تقاضاها را مدیریت کرد، نکته ای که عضو جامعه مهندسان مشاور ایراندرباره ان می گوید: برنامه سازگاری با شرایط طبیعی و اقلیم با آمایش سرزمین، الزامات برپایی برنامه سازگاری با شرایط طبیعی و اقلیم با آمایش سرزمین، مدیریت بحران آب و مهار شدت آثار و ابعاد آن، جلوگیری از تخریب کیفیت منابع آب و خاک جنگل ها و پوشش گیاهی فرسایش شدید منابع خاک کشور، افزایش راندمان استفاده از منابع آب و خاک و منابع طبیعی در بخش کشاورزی، ایجاد و گسترش ظرفیت های نهادی و تقویت ساختارهای قانونی و اداری از جمله مواردی است که باید مورد توجه قرار گیرد.

به عقیده وی مدیریت یکپارچه منابع آب و خاک با تقسیم کار پیش برنده و هماهنگ میان وظایف آب و خاک و آبخیزداری و منابع طبیعی، ارزش گذاری منابع زیستی متناسب با وضعیت کمیابی و محدودیت و متناسب با ارزش افزوده آن در مصارف مختلف، اصلاح باورها و بینش ها از توجه صرف به اقدامات ساختمانی و مدیریت عرضه به مدیریت تقاضا سازگاری با شرایط طبیعی و اقلیمی، مدیریت پیش برنده مبتنی بر توازن بین عرضه و تقاضای منابع زیستی به ویژه در حوزه های دارای تقاضای بالا و توازن میان مصارف مختلف از دیگر مواردی است که در مدیریت باید به آن توجه داشت.
به عنوان مثال در حال حاضر از رودخانه کن یا رودخانه سولقان مصالح برداشت و استحصال می کنند که به نوعی در اینکار رقابتی ایجاد شده است، نباید تعادل و توازن محیط زیست را برهم بزنیم، با چنین روندی به سمت از دست دادن منابع پیش می‌رویم. در حال حاضر 609 دشت در کل کشور وجود دارد که دارد که 300 دشت در وضعیت بحرانی قرار دارد و بقیه دشت ها نیز در بحران خاموش به سر می برد.

براین اساس ارائه تصویری برای روشن شدن وضعیت و شرایط طبیعی و اقلیمی از حوضه های آبریز کشور با تاکید بر چگونگی و روند تناوب وقوع دوره های خشک، لازم و ضروری است. به دنبال این امر پیش بینی آن با بالاترین ضریب اطمینان در یک دوره بلند مدت و برآورد ذخیره های زیستی و منابع آب تجدید پذیر سالانه در محدوده حوضه آبریز و مدیریت کارآمد عرضه و تقاضای آب و ذخیره های زیستی با تاکید بر ایجاد تعادل و بهره برداری با بالاترین کارایی ممکن برای جلوگیری و کاهش تنش ها و خسارات در سطح ملی و منطقه ای امکان پذیر خواهد بود.
از نظر عضو جامعه مهندسان مشاور ایران سازگاری و انطباق اهداف و محتوای برنامه های بخش های اقتصادی و اجتماعی منطبق بر شرایطی طبیعی و ویژگی های اقلیمی و خشک و نیمه خشک مناطق مختلف کشور و حصول به تعادل میان منابع و مصارف ذخیره های زیستی در هر یک از حوضه های آبریز با رعایت حقوق تمام ذینفعان نیز باید مورد توجه قرار گیرد.

به عبارتی انتظار می رود این برنامه بتواند ضمن ترسیم چالش های ناشی از عدم تعادل بین منابع و مصارف ذخیره های زیستی و آب در داخل هر حوضه آبریز برای موارد کلیدی عمل مناسب ارائه دهد. مدیریت تقاضا، سیاست ها، قوانین، منابع مالی، نهادها و ابزار مدیریت، مدیریت عرضه، مواد قانونی مرتبط با مدیریت منابع آب و سیاست های کلی نظام از جمله موارد کلیدی است.

عضو جامعه مهندسان مشاور ایران هم با بیان اینکه در دراز مدت می توان بین عرضه و تقاضا یک توازن ایجاد کرد، می افزاید: ایجاد نظام جامع مدیریت در کل چرخه ی آب بر اساس اصول توسعه پایدار و آمایش سرزمین در حوضه های آبریز کشور از سال 79 تا کنون از جمله مواردی است که به عنوان بندی برای حفظ منابع تدوین شده که اگر تا کنون نتوانسته ایم اقدامی در این جهت انجام دهیم به دلیل بی توجهی به این بند بوده است.
در سال 82 حدود 18 بند تصویب شد که اگر اجرایی می شد اکنون وضعیت مناسب تری داشتیم. این بندها در ماده 140 قانون برنامه پنجم توسعه، ماده 141 و ماده 191 قانون برنامه پنجم اشاره شده است.
به گفته شیروان در آستانه تدوین برنامه ششم توسعه و ابلاغ سیاست های اقتصاد مقاومتی، لازم است قوانین دائمی و برنامه پنجم توسعه در حوزه آب مورد بررسی و تنقیح قرار گرفته و احکام متناسب با هدف توسعه کشور در حوزه آب تدوین و درلایحه دولت مورد توجه قرار گیرد.
عضو جامعه مهندسان مشاور ایران امیدوار است در برنامه ششم نگاه ها به هم پیوسته و منابع طبیعی و زیستی مورد توجه قرار گیرد، البته باید نقش نهادهای مردمی را در برنامه ریزی ها در نظر گرفت که چنین اقدامی سخت است اما در جهان، انجام شده و خروجی خوبی نیز حاصل شده است.

نکته دیگر اینکه امکان تولید آب وجود ندارد زیرا ابری از روی استان ها عبور نمی کند که بخواهیم آن را بارور کنیم. مگر اینکه از اقیانوس ها آب منتقل کنیم. به نظر می رسد, بهره برداری و حفاظت با نقش مردم اهمیت پیدا می کند اما چون حوصله و وقتی برای این‌کار نداریم، ارتباطات خوبی برقرار نشده است لذا با چنین وضعیتی بر نقش مردم زیاد نمی توان حساب کرد. ناگفته نماند نقش مردم با سازماندهی اتفاق می افتد نه اینکه سازمانی تشکیل دهیم.