تهران و مسکو در حال عبور از شرایط سخت دارای منافع هستند

- با ترسیم نمودار تحول نگرش روسیۀ پساشوروی به ایران، جابه جایی‌هایی با شدت نوسان گسترده قابل مشاهده است که در یک سوی آن، ایران به مثابه «متحدی مطمئن و قابل اتکا در منطقه و جهان» و «متحدی در برابر دشمان مشترک» و در سوی دیگر به عنوان «تهدید جنوبی و به منزله ابزاری برای تنظیم روابط با غرب» مورد شناسایی قرار گرفته است.

یکی از جلوه‌های عملی این نوسان، در ارائه دو رای متفاوت و مهم در شورای امنیت سازمان ملل متحد در قبال ایران مشاهده می‌شود، مخالفت و وتوی قطعنامه ضد ایرانی شورای امنیت در ۲۶ فوریه ۲۰۱۸ و موافقت و رای به قطعنامه ضد ایرانی ۱۹۲۹ در ۹ ژوئن ۲۰۱۰ است.

«ایران در هندسه سیاست خارجی روسیه» عنوان کتابی به قلم محمد شاد است که وی در این اثر کوشیده است تصویری منطبق با واقعیت، از نحوه سیاستگذاری خارجی روسیه در مقابل ایران و عناصر دخیل در شکل‌گیری این سیاست‌ها ارائه دهد. در نظر دارد هر روز برشی از این کتاب را با خوانندگان خود به اشتراک بگذارد.

لوکیانوف، رئیس مؤسسه «اقتصاد جهانی و روابط بین‌املل» در روسیه، در مقاله دیگری عنوان می‌کند که روابط ایران و آمریکا علی‌رغم تغییر محیط سیاست داخلی ایران به تفع تعامل با غرب همچنان تنش آلود است؛ اما روسیه باید این روابط را رصد کند انقلاب ایران با سرنگونی محمدرضاشاه پهلوی، به رژیم متحد آمریکا در ایران پایان داد و نظام شیعی را برپا کرد.

 

این امر به تغییر هندسه قدرت مورد نظر آمریکا در منطقه منتهی شد. آمریکا در مقابل، در کشور‌های عرب سنی حوزه خلیج‌فارس در رویارویی با ایران سرمایه‌گذاری کرد و در دوره‌ای به صدام حسین نیز متوسل شد؛ اما حضور تروریست‌هایی از عربستان سعودی و دیگر کشور‌های عرب حوزه خلیج فارس در حمله ۱۱ سپتامبر، این اهرم را از دست ایالات متحده خارج کرد.

 

در شرایط کنونی نیز جهان اسلام سنی به سمت اسلام‌گرایی افراطی گرایش پیدا کرده است. طبیعی است که ماهیت این حرکت، ضدشیعی است و شیعیان برای حفظ موجودیت خود نباید در شرایط کنونی بی‌دفاع بمانند. واشینگتن به اعتراف تحلیلگران آمریکایی، هیچ جایگزینی برای تجدید رابطه با ایران ندارد.

او سپس جایگاه روسیه را در این روابط توضیح می‌دهد. از نظر لوکیانوف، روابط روسیه با ایران هیچ‌وقت در اوج نبوده و سوءظن‌ها میان تهران-مسکو همیشه وجود داشته است. با این حال، مسکو همیشه در کنار ایران در شرایط سخت باقی مانده و از ظرفیت و قدرت خود برای جلوگیری از وخامت اوضاع در پرونده‌هایی که ایران در آن‌ها یک طرف مسئله بوده استفاده کرده است.

 

ذوب یخ حاکم بر روابط تهران و واشینگتن می‌تواند منجر به محرومیت روسیه از بازار ایران شود. تا به امروز تحریم‌ها مانع از آن می‌شد که روسیه رقیبی جدی در بازار ایران بیاید؛ اما لغو تحریم‌ها این محدودیت را از میان برمی‌دارد. در شرایط فعلی، روسیه آماده نیست در عرصه تجارت با ایران به جنگ مستقیم با ایالات متحده برود.

 

ایران در هر حال به عنوان بازیگر مستقل و بانفوذ در خاورمیانه باقی می‌ماند. تهران و مسکو در شرایط کنونی در عبور از شرایط سخت دارای منافع هستند و می‌توانند بر تعمیق روابط بر اساس تجارب مشترک همکاری کنند.

لوکیانوف در این مقاله به سیاست‌گذاران روسیه گوشزد می‌کند که مسکو بر سر بازار‌های ایران ناچار به رقابت با دیگر بازیگران است. او این امر را دوره اعتدال که خواهان گشایش در روابط با جهان است بیش از هر زمان دیگر متحمل می‌داند و توصیه می‌کند که مسکو و تهران که تا به امروز شرایط و موانع سختی را در روابطشان پشت‌سر گذاشته‌اند. برای دوره جدید، بر اساس تجارب مثبت پیشین، به سمت تحکیم روابط و همکاری مشتری پیش بروند.

او در مقاله دیگری نیز ورود عامل آمریکا را در روابط ایران و روسیه بررسی کرده است. لوکیانوف در این مقاله تصریح می‌کند برقراری روابط میان ایران و آمریکا می‌تواند کل موازنه خاورمیانه را دستخوش تغییر کند، حال این سوال مطرح می‌شود که آیا روسیه باید به بازی ایران و آمریکا کمک می‌کند و اینکه آیا این روابط موجب از دست رفتن بازار ایران نخواهد شد.

 

در شرایط کنونی، حتی اگر بپذیریم که ایران و روسیه منافع نزدیک به هم در سوریه دارند. در آینده ممکن است منطقه، زمینی برای بازی ایرانی آمرکایی باشد.

 

انتهای پیام/