آداب و رسوم آذربایجانی‌ها برای عید نوروز

به گزارش گروه فضای مجازی ، استان آذربایجان شرقی یکی از استان‌های کشور است که دارای آداب و رسوم ویژه به خصوص در مناطق روستایی، غذا‌های مخصوص خود و همچنین سوغاتی‌های خاص بوده و همین امر سبب شده است این استان دارای فرهنگ کهن و تاریخی باشد.

 

مردم این استان همواره به مهمان نوازی و مهمان دوستی شهره بوده که این امر بیشتر خود را در ایام عید و در استقبال از میهمانان نوروزی نشان می‌دهد.

از شال اندازی پسران تا آماده شدن خوانچه‌های عیدانه و آب چهل یاسین

از اوایل اسفند خانه‌تکانى آغاز مى‌شود، گذشته از خانه‌تکانى مى‌توان به سمنوپزی، چیدن سفره هفت‌سین، آب چهل یاسین، دید و بازدید و سیزده‌به در اشاره کرد.

مفصل‌ترین مراسم، متعلق به آخرین چهارشنبه سال است که در آن شب، برنج سفید پخته و به همراه آجیل و شیرینی بر سفره می‌گذارند. پسران جوان یا نوجوان شالی برداشته و از سوراخ بالای بام خانه شال خود را پایین و به خانه همسایه می‌اندازند.

صاحبخانه نیز به فراخور حال خود، مقداری آجیل، شیرینی یا تخم مرغ در گوشه شال می‌بندد تا پسر آن را بالا بکشد. چنانچه پسر، خواهان دختر خانواده باشد، شال را بالا نمی‌کشد و در این میان چنانچه خانواده دختر راضی باشد، نشانه‌ای از دختر را به شال می‌بندند.

رسم شال اندازی در بیشتر نقاط آذربایجان رایج بوده و هنوز هم در بعضی از روستا‌ها انجام می‌شود.

چند روز قبل از عید خوانچه‌هاى عیدانه آماده مى‌شود که هر خوانچه شامل پارچه، کفش، جوراب، شیرینی، برنج خام و چیز‌های دیگر است که براى عروس یا دختر خانواده که تازه ازدواج کرده مى‌فرستند.

در سفره نوروز به‌ویژه در گذشته خوراکى‌هائى، چون ماست دست نزده، برنج سفید پخته یا خام، گوشت و غذاهائى که اصولا نشانه برکت و محصول خوب باشد، مى‌گذاشتند و از سوی دیگر نمادهائى مانند آینه، تخم‌مرغ، سمنو، سبزه، شیرینی، آب چهل یاسین نیز در کنار آن قرار مى‌دهند که ترکیبى از برکت و بارورى است.

در گذشته‌های نه چندان دور و در برخى مناطق آذربایجان شرقی، مردم کوزه یا کاسه‌اى آب را نزد روحانى محل مى‌برند و روحانى بر آن چهل‌بار سوره یاسین خوانده و فوت مى کرد، سپس این آب تبرک را بر گوشه و کنار خانه به‌ویژه بر دام‌ها و محصولات ریخته و به کودکان مى‌دادند تا هم برکت و بارورى را زیاد کند و هم شفا بخشد.

پس از تحویل سال نیز مردم نخست به گورستان‌ها رفته و سپس به دیدن بازماندگانى که تازه عزیزى را از دست داده‌اند.

در دید و بازدید‌ها ابتدا کوچکتر‌ها به دیدن بزرگتر‌ها مى‌روند که این دیدار‌ها تا سیزده فروردین ادامه مى‌یابد و در روز سیزده همه به صحرا مى‌روند و سبزه‌ها را به آب مى‌اندازند و به جشن و شادى مى‌پردازند و دختر‌ها با آرزوى ازدواج، سبزه گره مى‌زنند.

سفره‌های رنگین غذایی آذربایجان شرقی

سفره‌های آذربایجان شرقی سفره‌ای رنگین است که فرهنگ غذایی این سرزمین را همپای تاریخ برآمده از محیط طبیعی منطقه غنی کرده است.

انواع کباب، کوفته، دلمه، آبگوشت، خورشت، آش و سوپ، پلو و کوکو بخشی از غذا‌های متنوع و خوش طعم آذربایجان شرقی را تشکیل می‌دهند.

علاوه بر غذا‌های اصلی، نان مناطق مختلف استان مانند نان اسکو، خیتاب، شیرمال، اهری، روغنی، کماج، نان شیرینی و زنجبیلی و همچنین میان وعده‌های محلی نیز از شهرت ویژه‌ای برخوردارند.

شربت و نوشیدنی‌های گیاهی و کوهی، دوغ محلی، چای گیاهی، انواع ترشیجات، مرباها، حلوا‌های متنوع و بومی، شیرینی‌های محلی و صادراتی مانند نوقا، ریس، تسبیحی و قرابیه از دیگر دسر‌ها و محصولات محلی خوراکی این استان محسوب می‌شوند.

آذربایجان شرقی قطب تولید آجیل، شکلات و خشکبار

سوغاتی‌های خاص استان به دو نوع خوراکی و غیر خوراکی تقسیم می‌شوند که هر کدام برای خود تنوع خوبی دارند.

در میان سوغاتی‌های خوراکی استان می‌توان به قرابیه تبریز، لبنیات آذربایجان بویژه لبنیات دره لیقوان، باسلیق مراغه، میان پر گلابی عجب شیر ومراغه، نوقا، اریس، شیرینی کنجدی، میان پر انجیر کردشت و روستا‌های حاشیه رودخانه ارس، حلوا گردویی اسکو، شکلات تسبیحی، سوجوق مراغه، میان پر زردآلو مراغه و عجب شیر، دوشاب (شیره انگور) اسکو، گل سرخ تبریز و روستا‌های دامنه سهند، مربای گل (گل محمدی) تبریز، ترشی ذغال اخته شهرستان کلیبر، برگه زردآلو و آلبالو شهرستان مرند، سیب زنوز و عسل طبیعی کوهستان سهند اشاره کرد.

اما در این میان آنچه بیشتر از همه به عنوان برند تبریز و دیگر شهرستان‌های استان محسوب می‌شود، آجیل، شکلات و همچنین انواع خشکبار این استان است.

آجیل مخصوص تبریز از دیرباز مرغوبیت جهانی داشته و از بهترین محصولات ایران محسوب می‌شود و از طرفی دیگر وجود کارخانجات معروفی همچون آیدین، آناتا و شیرین عسل در این استان سبب شده است تا شکلات‌های این استان که دارای تنوع بسیار بالایی می‌باشند در سراسر کشور شناخته شده باشند.

اما تولید انواع خشکبار از قبیل: برگه هلو، زردآلو و آلو خشک در شهرستان‌های جنوبی به خصوص در مراغه طرفداران بی شماری دارد.

صنایع دستی و تابلو فرش‌های تبریز سوغاتی ویژه آذربایجان شرقی

اما در میان سوغاتی‌های غیرخوراکی این استان می‌توان به صنایع دستی ویژه آن که در جای خود منحصر به فرد است، اشاره کرد.

 

در این استان انواع فرش، قالیچه، جاجیم، خورجین، گلیم، شال، گلیمچه، ظروف سفالی و سرامیک، اقسام سبد حصیری، پارچه‌های پشمی و ابریشمی، سوزن دوزی، چاپ‌های سنتی، شیشه گری، سفال گری، فلزکاری نقره سازی، قلاب بافی، هنر‌های چوبی (خاتم، معرق، منبت و سبد و حصیر بافی)، حوله و پتوبافی، مفرش بافی، نمدمالی، کتاب آرایی (مینیاتور، تذهیب)، کفاشی موارد عمده صنایع دستی را تشکیل می‌دهند.

در میان تعداد زیاد صنایع دستی این استان، تابلو فرش‌های دستباف تبریز دارای جایگاه ویژه‌ای هستند و کمتر کسی است که به تبریز و آذربایجان شرقی سفر کند و سراغ بازار فرش فروشان را در بازار جهانی تبریز نگیرد.

نقره کاری و نقره کوبی از دیگر صنایع دستی ویژه آذربایجان شرقی است که بسیار در این استان رواج دارد که طی آن، نقره با انجام سوراخ کاری بر روی چوب و هسته میوه‌های مختلف در نقطه مورد نظر جاگذاری شده و سپس پرداخت زده می‌شود.

نقره سازی نیز از دیگر صنایع دستی وابسته به نقره است که ساخت زیورآلات، ظروف کاربردی و تزیینی، آینه و شمعدان و قاب عکس از جمله آثار تولیدی در این شاخه است.

سفالگری با خاک سفید بومی منطقه با تاریخ سفالگری در زنوز پیوندی تنگاتنگ دارد چرا که حدود ۶۰ سال پیش استاد عباس و مرحوم استاد احمد قابچی از زنوز به تبریز آمده و با تاسیس کارگاه سفالگری در محله درب سرخاب تبریز این روش تولید را آغاز و تا به امروز پی گرفته اند.

در این شیوه کلیه مراحل ساخت سفال به شیوه کاملا سنتی انجام می‌گردد و عمدتا شامل ظروف کاربردی همچون فنجان، پارچ آب، قوری، نعلبکی، بشقاب، کاسه و قندان می‌شود.

چاپ کلاقه‌ای اسکو یا باتیک یکی از روش‌های چاپ روی پارچه است که محصولات آن شامل انواع روسری، لباس، رومیزی، شال گردن و تابلو‌های دیواری بوده که اخیرا نیز مورد توجه دوستداران مد و طراحی داخلی منازل قرار گرفته است.

ورنی‌های پشمی، پشمی ابریشمی، کف ابریشم و ورنی ابریشم خالص انواعی از ورنی هستند که هرکدام بر حسب جنس خود طرح و بافت خاصی را دنبال می‌کند.

محصولات چرمین تبریز نیز از صنایع دستی این خطه است که از دیرباز شهره عام و خاص بوده و اکنون نیز مورد علاقه شیک پوشان است؛ کیف، کفش، پوشاک و برخی اقلام خانگی محصولاتی است که از چرم تبریز دوخته می‌شود و به دلیل کیفیت عالی آن همواره به کشور‌های اروپایی صادر شده است.

سوزن دوزی نیز یکی از ارزنده ترین صنعت دستی استان در شهرستان ممقان در ۴۲ کیلومتری شهرستان تبریز است.

این هنرصنعت که تولیدش در انحصار زنان و دختران خانه دار است و‌مواد اولیه‌ی مورد نیازش را فقط نخ ابریشم رنگین و پارچه‌ی دبیت و متقال تشکیل‌می دهد، در ممقان سابقه چندان طولانی ندارد و در گذشته تولیدات دست اندرکاران را بیشتر نوعی کلاه که دارای مصرف محلی بود تشکیل می‌داد.

ولی در حال حاضر از این هنر‌علاوه بر کلاه برای تهیه‌ی زیر لیوانی، کمربند، کفش، جلیقه و سالفت که نوعی رومیزی باابعاد متفاوتی است که معمولا در وسط میز‌های بزرگ گسترده می‌شود، استفاده به عمل می‌آید.

 

 

: انتشار مطالب و اخبار تحلیلی سایر رسانه های داخلی و خارجی لزوماً به معنای تایید محتوای آن نیست و صرفاً جهت اطلاع کاربران از فضای رسانه ای منتشر می شود.