در ۲۰ سال گذشته جمعیت تمساح مردابی ثابت است
مدیر کل دفتر حیات وحش و آبزیان آب‌های داخلی سازمان حفاظت محیط زیست با اشاره به نتایج آخرین سرشماری گونه تمساح مردابی گفت: مرور وضعیت جمعیتی تمساح مردابی (گاندو یا تمساح پوزه کوتاه) در ۲۰ سال گذشته نشان می‌دهد که جمعیت این گونه با رشد بسیار کمی نسبتا ثابت بوده اس.
به گزارش گروه جامعه ، سید مجید خرازیان مقدم گفت: با توجه به اینکه تمساح مردابی، گونه شاخص خزندگان کشور است، اجرای این طرح سرشماری از اهمیت بسیاری برخوردار است.
وی، دستیابی به آمار حداقل جمعیت موجود گونه در مناطق تحت مدیریت سازمان، آگاهی از نحوه پراکنش گونه، آگاهی از وضعیت زیستگاه‌ها و کمبود‌ها و نارسایی ها، شناسایی عوامل تهدید گونه در منطقه و تاثیر تغییرات ایجاد شده بر روی جمعیت‌ها و سرانجام تجزیه و تحلیل داده‌ها و ارائه راهکار‌های بهبود مدیریت با توجه به نتایج به دست آمده را از جمله اهداف این طرح دانست.
خرازیان مقدم با بیان اینکه در این عملیات چهار تیم سرشماری با استفاده از ابزار‌های دقیق مانند تلسکوپ، جی پی اس و دوربین عکاسی مدرن به مناطق از پیش تعیین شده عزیمت کردند و سرشماری صورت گرفت، اظهار کرد: مناطق شمالی و شمال غرب منطقه حفاظت شده گاندو در اولویت قرار گرفته و ابتدا مورد پایش قرار گرفتند.
مدیر کل دفتر حیات وحش و آبزیان آب‌های داخلی سازمان حفاظت محیط زیست افزود: سپس تیم‌ها عازم مناطق جنوب و جنوب شرقی منطقه شده و تمام برکه‌ها و مسیر رودخانه‌ها مورد بررسی و آماربرداری به روش مشاهده مستقیم قرار گرفتند.
این مقام مسئول ادامه داد: در این ماموریت دریاچه‌های سد‌های زیردان و پیشین با قایق موتوری مورد پایش قرار گرفتند. همچنین در دریاچه سد پیشین هنگام شب نیز سرشماری انجام شد. برای اطمینان از صحت آماربرداری تمساح‌ها در دریاچه سد پیشین از ضلع شمالی و جنوبی بطور همزمان با دو تیم، بازشماری صورت پذیرفت تا خطای مشاهدات به حداقل برسد.
خرازیان مقدم با اشاره به اینکه در سال جاری در مجموع تعداد ۵۶ برکه و هوتک (استخر‌های دست ساخت که از آب باران تغذیه می‌شود) مورد بررسی واقع شده و این در حالی است که طی سال‌های گذشته تعداد ۷۵ برکه و هوتک شناسایی و ثبت مختصات و شناسنامه دار گردیده اند، گفت: موقعیت این برکه‌ها با توجه به پراکنش تمساح ها، بیشتر در شمال و شمال غربی منطقه حفاظت شده گاندو قرار دارد و وابستگی شدید تمساح به آب را نشان می‌دهد. از آنجا که گاهی تعدادی از این برکه‌ها با فاصله چند متری نسبت به یکدیگر قرار دارند، در عملیات سرشماری این برکه‌ها با یک نام و یکجا سرشماری شدند چرا که در نقشه‌ها بدلیل فاصله کم، نقاط هم پوشانی دارند.
مدیر کل دفتر حیات وحش و آبزیان آب‌های داخلی سازمان حفاظت محیط زیست ادامه داد: با توجه به اطلاعات موجود برکه‌ها از سال‌های گذشته و شرایط زیستگاهی مناطق و خشکسالی چند ساله اخیر، تعداد زیادی از هوتک‌ها و برکه‌های پائین دست رودخانه‌های کاجو، باهوکلات و سرباز خشک شده و یا بسیار کم آب بودند که این عامل باعث کوچ اجباری تمساح پوزه کوتاه مردابی شده است لذا برخی از هوتک‌هایی که در سرشماری سال‌های قبل دارای تمساح بودند در زمان سرشماری سال جاری هیچ آثاری از وجود تمساح در آن‌ها مشاهده نشد.
وی اظهار کرد: از طرفی با برنامه‌های زنده گیری و انتقال تمساح توسط ادارات شهرستان‌های نیکشهر، سرباز و چابهار این امر بیشتر مشهود بود. جمعیت تمساح در سال جاری را با توجه به مشاهده مستقیم و خطای ۲۰ درصد می‌توان ۵۰۳ سر تخمین زد که بزرگترین تجمع آن در منطقه حوزه سد پیشین و بند آبی شیرگواز قرار دارد.
خرازیان مقدم خاطرنشان کرد: با مروری بر وضعیت جمعیتی تمساح مردابی در ۲۰ سال گذشته در می‌یابیم که جمعیت تمساح مردابی با رشد بسیار کمی نسبتا ثابت بوده است و شاید بتوان گفت: ظرفیت زیستگاه بیش از این نیست هرچند تصرفات و تخریب برکه‌ها و برداشت آب باعث شده تجمع جمعیتی را شاهد باشیم، اما از نظر تعداد چندان تغییر قابل ملاحظه‌ای نداشته است از طرفی آمار تخمینی تلفات جاده‌ای یا خشکسالی در حد ۱۰ تا ۱۵ سر در این چند سال نبوده است.
وی با تاکید بر اینکه کنترل جمعیت نیاز به برنامه ریزی و اجرای پایش مداوم هرساله دارد و مطالعه ناشناخته‌ها از قبیل: تهاجم، بیماری و نحوه بقاء گونه الزامی است، تصریح کرد: به همین منظور بخش خزندگان و دوزیستان دفتر حیات وحش و آبزیان آب‌های داخلی سازمان حفاظت محیط زیست در سال‌های اخیر با تهیه و تدوین و اجرای برنامه عمل (Action Plan) حفاظت و مدیریت تمساح مردابی (که انجام سرشماری سالیانه گونه بخش مهمی از آن محسوب می‌شود)، علی رغم تمامی مشکلات و کمبود‌های موجود بویژه از لحاظ اعتبارات، اقدام به تکمیل اطلاعات سالیانه در راستای حفاظت و مدیریت بهینه در خصوص این گونه ارزشمند ملی شده است.
مدیر کل دفتر حیات وحش و آبزیان آب‌های داخلی سازمان حفاظت محیط زیست افزود: البته با توجه به فرهنگ اهالی بومی این مناطق که وجود این زیستمند را مایه برکت می‌دانند، حمایت آن‌ها در حفاظت و بقا این گونه نقش بسیار مهمی دارد چرا که بلوچ‌ها معتقدند هر جا آب هست، تمساح هم هست. این‌دو در نگاه مردم بلوچ لازم و ملزوم یکدیگرند که اگر یکی برود دیگری هم به قهر، سرزمین را ترک می‌کند.
خرازیان مقدم گفت: با توجه به وسعت زیاد منطقه حفاظت شده گاندو و پراکنش تمساح در خارج از آن و کمبود پرسنل اجرایی سازمان، حفاظت کامل از این گونه غیر ممکن بوده و لذا سهیم کردن مردم بومی در امور حفاظتی اجتناب ناپذیر است. انجام آموزش‌های لازم و مداوم و توانمند سازی جوامع محلی در این رابطه می‌تواند تهدیدات را به حداقل خود برساند.
گفتنی است، تمساح مردابی یا پوزه کوتاه (Crocodylus palustris) با نام انگلیسی"Mugger" به عنوان یک گونه در شبه قاره هند شناخته شده و حوزه پراکنش آن در ایران غربی‌ترین نقطه پراکنش جهانی این گونه به حساب می‌آید.
پراکنش این گونه در ایران محدود به قسمتی از ناحیه مکران در استان سیستان و بلوچستان در حوزه شهرستان‌های چابهار، سرباز، نیک شهر و نیز سراوان است. این جانور به عنوان تنها گونه حاضر از راسته تمساح‌ها در ایران و بزرگترین خزنده درسطح کشور محسوب می‌شود. این گونه در آخرین طبقه بندی اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت (IUCN) در سال ۲۰۱۷ جزء گروه آسیب پذیر (VU) طبقه بندی شده و عمده‌ترین عامل تهدید کننده آن خشکسالی، تخریب و تصرف زیستگاه‌ها است.
وی، دستیابی به آمار حداقل جمعیت موجود گونه در مناطق تحت مدیریت سازمان، آگاهی از نحوه پراکنش گونه، آگاهی از وضعیت زیستگاه‌ها و کمبود‌ها و نارسایی ها، شناسایی عوامل تهدید گونه در منطقه و تاثیر تغییرات ایجاد شده بر روی جمعیت‌ها و سرانجام تجزیه و تحلیل داده‌ها و ارائه راهکار‌های بهبود مدیریت با توجه به نتایج به دست آمده را از جمله اهداف این طرح دانست.
خرازیان مقدم با بیان اینکه در این عملیات چهار تیم سرشماری با استفاده از ابزار‌های دقیق مانند تلسکوپ، جی پی اس و دوربین عکاسی مدرن به مناطق از پیش تعیین شده عزیمت کردند و سرشماری صورت گرفت، اظهار کرد: مناطق شمالی و شمال غرب منطقه حفاظت شده گاندو در اولویت قرار گرفته و ابتدا مورد پایش قرار گرفتند.
مدیر کل دفتر حیات وحش و آبزیان آب‌های داخلی سازمان حفاظت محیط زیست افزود: سپس تیم‌ها عازم مناطق جنوب و جنوب شرقی منطقه شده و تمام برکه‌ها و مسیر رودخانه‌ها مورد بررسی و آماربرداری به روش مشاهده مستقیم قرار گرفتند.
این مقام مسئول ادامه داد: در این ماموریت دریاچه‌های سد‌های زیردان و پیشین با قایق موتوری مورد پایش قرار گرفتند. همچنین در دریاچه سد پیشین هنگام شب نیز سرشماری انجام شد. برای اطمینان از صحت آماربرداری تمساح‌ها در دریاچه سد پیشین از ضلع شمالی و جنوبی بطور همزمان با دو تیم، بازشماری صورت پذیرفت تا خطای مشاهدات به حداقل برسد.
خرازیان مقدم با اشاره به اینکه در سال جاری در مجموع تعداد ۵۶ برکه و هوتک (استخر‌های دست ساخت که از آب باران تغذیه می‌شود) مورد بررسی واقع شده و این در حالی است که طی سال‌های گذشته تعداد ۷۵ برکه و هوتک شناسایی و ثبت مختصات و شناسنامه دار گردیده اند، گفت: موقعیت این برکه‌ها با توجه به پراکنش تمساح ها، بیشتر در شمال و شمال غربی منطقه حفاظت شده گاندو قرار دارد و وابستگی شدید تمساح به آب را نشان می‌دهد. از آنجا که گاهی تعدادی از این برکه‌ها با فاصله چند متری نسبت به یکدیگر قرار دارند، در عملیات سرشماری این برکه‌ها با یک نام و یکجا سرشماری شدند چرا که در نقشه‌ها بدلیل فاصله کم، نقاط هم پوشانی دارند.
مدیر کل دفتر حیات وحش و آبزیان آب‌های داخلی سازمان حفاظت محیط زیست ادامه داد: با توجه به اطلاعات موجود برکه‌ها از سال‌های گذشته و شرایط زیستگاهی مناطق و خشکسالی چند ساله اخیر، تعداد زیادی از هوتک‌ها و برکه‌های پائین دست رودخانه‌های کاجو، باهوکلات و سرباز خشک شده و یا بسیار کم آب بودند که این عامل باعث کوچ اجباری تمساح پوزه کوتاه مردابی شده است لذا برخی از هوتک‌هایی که در سرشماری سال‌های قبل دارای تمساح بودند در زمان سرشماری سال جاری هیچ آثاری از وجود تمساح در آن‌ها مشاهده نشد.
وی اظهار کرد: از طرفی با برنامه‌های زنده گیری و انتقال تمساح توسط ادارات شهرستان‌های نیکشهر، سرباز و چابهار این امر بیشتر مشهود بود. جمعیت تمساح در سال جاری را با توجه به مشاهده مستقیم و خطای ۲۰ درصد می‌توان ۵۰۳ سر تخمین زد که بزرگترین تجمع آن در منطقه حوزه سد پیشین و بند آبی شیرگواز قرار دارد.
خرازیان مقدم خاطرنشان کرد: با مروری بر وضعیت جمعیتی تمساح مردابی در ۲۰ سال گذشته در می‌یابیم که جمعیت تمساح مردابی با رشد بسیار کمی نسبتا ثابت بوده است و شاید بتوان گفت: ظرفیت زیستگاه بیش از این نیست هرچند تصرفات و تخریب برکه‌ها و برداشت آب باعث شده تجمع جمعیتی را شاهد باشیم، اما از نظر تعداد چندان تغییر قابل ملاحظه‌ای نداشته است از طرفی آمار تخمینی تلفات جاده‌ای یا خشکسالی در حد ۱۰ تا ۱۵ سر در این چند سال نبوده است.
وی با تاکید بر اینکه کنترل جمعیت نیاز به برنامه ریزی و اجرای پایش مداوم هرساله دارد و مطالعه ناشناخته‌ها از قبیل: تهاجم، بیماری و نحوه بقاء گونه الزامی است، تصریح کرد: به همین منظور بخش خزندگان و دوزیستان دفتر حیات وحش و آبزیان آب‌های داخلی سازمان حفاظت محیط زیست در سال‌های اخیر با تهیه و تدوین و اجرای برنامه عمل (Action Plan) حفاظت و مدیریت تمساح مردابی (که انجام سرشماری سالیانه گونه بخش مهمی از آن محسوب می‌شود)، علی رغم تمامی مشکلات و کمبود‌های موجود بویژه از لحاظ اعتبارات، اقدام به تکمیل اطلاعات سالیانه در راستای حفاظت و مدیریت بهینه در خصوص این گونه ارزشمند ملی شده است.
مدیر کل دفتر حیات وحش و آبزیان آب‌های داخلی سازمان حفاظت محیط زیست افزود: البته با توجه به فرهنگ اهالی بومی این مناطق که وجود این زیستمند را مایه برکت می‌دانند، حمایت آن‌ها در حفاظت و بقا این گونه نقش بسیار مهمی دارد چرا که بلوچ‌ها معتقدند هر جا آب هست، تمساح هم هست. این‌دو در نگاه مردم بلوچ لازم و ملزوم یکدیگرند که اگر یکی برود دیگری هم به قهر، سرزمین را ترک می‌کند.
خرازیان مقدم گفت: با توجه به وسعت زیاد منطقه حفاظت شده گاندو و پراکنش تمساح در خارج از آن و کمبود پرسنل اجرایی سازمان، حفاظت کامل از این گونه غیر ممکن بوده و لذا سهیم کردن مردم بومی در امور حفاظتی اجتناب ناپذیر است. انجام آموزش‌های لازم و مداوم و توانمند سازی جوامع محلی در این رابطه می‌تواند تهدیدات را به حداقل خود برساند.
گفتنی است، تمساح مردابی یا پوزه کوتاه (Crocodylus palustris) با نام انگلیسی"Mugger" به عنوان یک گونه در شبه قاره هند شناخته شده و حوزه پراکنش آن در ایران غربی‌ترین نقطه پراکنش جهانی این گونه به حساب می‌آید.
پراکنش این گونه در ایران محدود به قسمتی از ناحیه مکران در استان سیستان و بلوچستان در حوزه شهرستان‌های چابهار، سرباز، نیک شهر و نیز سراوان است. این جانور به عنوان تنها گونه حاضر از راسته تمساح‌ها در ایران و بزرگترین خزنده درسطح کشور محسوب می‌شود. این گونه در آخرین طبقه بندی اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت (IUCN) در سال ۲۰۱۷ جزء گروه آسیب پذیر (VU) طبقه بندی شده و عمده‌ترین عامل تهدید کننده آن خشکسالی، تخریب و تصرف زیستگاه‌ها است.
ارسال دیدگاه
دیدگاهتان را بنویسید
نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *
