الگوی غلط مدیریت آب عامل تشدید ریزگردها در خوزستان/پر آب‌ترین استان در کشور تشنه است

11:38 - 02 شهريور 1393
کد خبر: ۳۱۷۷
دسته بندی: جامعه ، عمومی
خبرگزاری میزان: مدیر کل محیط زیست استان خوزستان گفت: الگوی غلط مدیریت آب در کشور پدیده ریزگرد را در استان خوزستان تشدید کرده است.

: مدیر کل محیط زیست استان خوزستان گفت: الگوی غلط مدیریت آب در کشور پدیده ریزگرد را در این استان تشدید کرده است، همچنین خوزستان با مشکلاتی چون خشک شدن جنگل ها، تشدید آتش سوزی در آنها و نیز نابودی تالاب ها دست و پنجه نرم می کند. اما هنوز دیر نیست، می توان با اصلاح دیدگاه های محیط زیستی وزارت نیرو خوزستان را نجات داد.

احمد رضا لاهیجان‌زاده در گفت‌وگو با خبرنگار اجتماعی میزان درباره تاثیر سد سازی های چند سال گذشته بر اکوسیستم خوزستان اظهار کرد: سدسازی در یک منطقه باید بر اساس ظرفیت زیست محیطی باشد. بدین منظور تمام ملاحظات زیست محیطی به مجری؛ که در ایران وزارت نیرو است، اعلام می شود، اما حداقل تاکنون این الزامات رعایت نشده است.

مدیر کل محیط زیست خوزستان درادامه افزود: سدسازی در تمام دنیا رایج است، کمتر کشوری در دنیا وجود دارد که به دلیل مزایای بسیار زیادی که سد در تولید انرژی، توسعه اقتصادی و تامین آب صنعت و شرب دارد، سد نداشته باشد. اما هر اقدام در صورتی که بیش از ظرفیت و توان محیط انجام شود، نتیجه معکوس دارد.
لاهیجان زاده ادامه داد: احداث یک سد علاوه بر ویژگی های مثبت آن می تواند بر اقتصاد، اجتماع و محیط زیست منطقه اثر منفی داشته باشد. به عنوان نمونه با زیر آب رفتن اراضی و مراتع روستاهای که پشت دریاچه سد قرار دارند و مهاجرت روستاهایی که در آن مکان زندگی می کنند، مشکلات عدیده ای ایجاد می شود. بسیاری از این روستائیان در مناطق دیگری ساکن می شوند و به علت اینکه روستای جدید روستای نیاکان آنها نیست به بهره برداری بی رویه از محیط دست می زنند. به عنوان نمونه قطع بی رویه درختان یا استفاده بی رویه از مراتع برای چرای دام انجام می شود.


وی عنوان کرد: اتفاق دیگری که ممکن است با سدسازی برای روستائیان رخ دهد مهاجرت آنها به شهر های دیگر و حاشیه نشینی در آن شهرها است. نمونه موردی این آسیب ساخت سد کارون 3 است که 100 روستا را دچار مشکل کرده است. این روستائیان ناچار شدند شغل نیاکان خود را که کشاورزی و دامداری بود رها کنند و به جای فعالیت بر اراضی آبا و اجدادی خود در شهر ایذه حاشیه نشین شوند. بدیهی است حاشیه نشینی جدای از مشکلات اجتماعی مشکلات زیست محیطی بسیاری را نیز ایجاد می کند.

 جنگل های خوزستان در معرض نابودی قرار دارند
لاهیجان زاده در بخش دیگری از سخنان خود درباره تاثیر سدسازی های اخیر بر نابودی جنگل های خوزستان گفت: سد سازها مکلف هستند در قبال آنچه که از دست می رود جبرانی را در منطقه ایجاد کنند. به عنوان نمونه اگر دهها هزار اصله بلوط و درخت های جنگلی را در ساخت کارون 3  یا گتوند علیا  یا کارون 4 زیر آب می رود باید به موازات نسبت به جنگل کاری در سایر محدوده ها اقدام شود اما این اقدام صورت نگرفت.

مدیرکل محیط زیست خوزستان همچنین درباره جنگل هایی که در حاشیه رودخانه های کارون، دِز و کرخه وجود دارد، خاطرنشان کرد: این جنگل ها از جنگل های گرمسیری به جا مانده از منطقه بین النهرین است که هر سال 2 تا سه مرتبه با طغیان رودخانه آبیاری می شد. اما 10 سال گذشته تاکنون به دلیل کنترل آب، سیلابی وجود نداشته است تا جنگل ها آبیاری شوند. متاسفانه این جنگل ها در حال خشک شدن هستند و این روند خشکیدگی آتش سوزی ها را نیز تشدید کرده است.

احداث سد، حجم بالایی از آب را با تبخیر می‌کند
این مقام مسئول ادامه داد: همچنین برای جلوگیر ی از رسوب و فرسایش خاک و خشک شدن دریاچه سد و در نتیجه افزایش عمر آن باید از فرسایش در حوزه آبریز با اجرای پروژه هایی موازی جلوگیری کرد. جزئی از هزینه پروژه کلی باید برای جلوگیری از فرسایش هزینه شود. متاسفانه به ندرت دیده شده که این اقدام به موازات صورت گیرد در نتیجه با فرسایش، عمر سد کاهش می یابد.

مدیرکل محیط زیست خوزستان خاطرنشان کرد: یکی از مشکلات دیگر این است که سد احداث می شود تا شبکه آبیاری و زه کشی پایین دست؛ یعنی آب شبکه ها را تامین کند. اما اکنون سدهای بزرگی همانند کارون 3 یا کرخه که بزرگترین سد کشور است با دریاچه های چند صد کیلومتر مربعی احداث می شود، ولی شبکه های آب زه کشی آنها ایجاد نمی شود. در نتیجه با احداث سد حجم بالایی از آب را با تبخیر از دست می دهیم.

سد کرخه شبکه های آب زه کشی ندارد

وی ادامه داد: تبخیر آب سد در حالی اتفاق می افتد که در پایین دست نیز کشاورزی انجام نمی شود. 10 سال از افتتاح سد کرخه می گذرد اما شبکه های آب زه کشی آن ایجاد نشده است. در واقع 10 سال از عمر سد را از دست داده ایم بدون این که بهره برداری اصلی که توسعه کشاورزی در جنوب بود را دنبال کنیم.


لاهیجان زاده با گلایه از این که بجای ایجاد شبکه های آب زه کشی است در بالا دست سد کرخه چهار سد دیگر احداث شده است، زمانی که به وزارت نیرو می گوییم چرا شبکه زه کشی که ماهیت اصلی احداث سد کرخه است، اجرا نمی شود می گویند اعتبار تامین نشده است. اگر بودجه تامین نشده است چرا چهار سد دیگر ساخته شده است؟

خشکسالی هفت ساله

وی عنوان کرد: چرا باید بر رودخانه کرخه که در بهترین شرایط تامین آب مشروط بر این که استان های لرستان، کرمانشاه، همدان و ایلام هچ برداشتی از آب رودخانه نداشته باشند و بارندگی نیز در حد مطلوب باشد چیزی حدود پنج میلیارد متر مکعب است احداث می شود؟ در حالی که تمام استان های نام برده از این رودخانه برداشت می کنند. ضمن این که در 10 ساله گذشته هفت سال با خشکسالی روبرو بوده ایم.

 

2.5برابر ظرفیت روان آب‌ها در کشور سد سازی شده‌است

مدیر کل محیط زیست خوزستان با بیان این که بنابر اعلام وزارت نیرو 2.5 برابر ظرفیت روان آب ها در کشور سد سازی شده یا در حال ساخت است، گفت: سال گذشته میزان آب موجود در کرخه در بهترین شرایط 900 میلیارد متر مکعب بود امسال نیز حدود 2 میلیارد متر مکعب است. چرا باید بر رودخانه ای که می دانیم آورد آن برای ورو به خوزستان از عدد 2 میلیارد بالاتر نیست چرا چهار سد دیگر احداث می شود؟ این در حالی است که در صورت آبگیری سد سیمره سد کرخه به طور کامل از محور خاج شود.

بی توجهی به حقابه تالاب ها
لاهیجان زاده در بخش دیگری از صحبت های خود خاطر نشان کرد: مشاوران در سد سازی حقابه کشاورزی، صنعت و شُرب را در نظر گرفته اند اما حقابه تالاب ها به طور کامل نادیده گرفته شده است. به تالاب های حورالعظیم و شادگان که از بزگترین تالاب های کشور و مهم ترین تالاب های دنیا هستند از زمانی که سد مارون و کرخه احداث شده ، هچ آبی وارد نشده  یا این که به ندرت وارد شده است. در نتیجه این 2 تالاب بزرگ بین المللی خشک شده اند. خشک شدن تالاب ها نیز می تواند براقتصاد، اجتماع و اقلیم و تشدید پدیده ریزگرد موثر باشد.


وی با بیان این که در چند سال گذشته بیش از 100 سد ساخته شده است، اظهار کرد: شاهد ادعای ما این است که تالابی در کشو وجود ندارد که خشک نشده باشد علاوه بر این بسیاری از استان ها نیز یا کم آب شده اند و یا رو به خشکی رفته اند.این امر را نمی توان به خشکسالی مربوط دانست زیرا استان خوزستان در گذشته نیز با این مشکل روبرو بوده است. واقعیت امر این است که خشکی تالاب ها و سایر مشکلات موجود به نحوه مدیریت آب در کشور مربوط است.


پر آب ترین استان در کشور تشنه است

مدیر کل محیط زیست خوزستان افزود: رودخانه کارون در گذشته قابلیت کشتیرانی داشته است اما در حال حاضر به دشواری قابلیت قایقرانی دارد. همچنین رودخانه کرخه، دِز، جراحی و مارون دچار مشکل کم آبی هستند در حالی که خوزستان پر آب ترین استان در کشو بود. اگر این سد ها نجات دهنده بودند چرا در حال حاضر خوزستان با این مشکلات روبرو است؟.


هنوز برای نجات خوزستان دیر نشده است

این مقام مسئول با بیان این که تجربه ثابت کرده است باید دیدگاه های کارشناسی محیط زیستی در اجرای پروژه ها در نظر گرفته شود، گفت: در صورتی که وزارت نیرو کمی نگاه گذشته خود را اصلاح کند و به حوزه محیط زیست توجه بیشتر داشته باشد،هنوز برای نجات خوزستان دیر نشده است. تنها با کمی تغییر در مواردی چون اصلاح الگوی کشت، سهمیه مزارع کشاورزی و تامین آب صنعت و شرب می توان آب را مدیریت کرد.


ارسال دیدگاه
دیدگاهتان را بنویسید
نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *