ایران به دنبال ایجاد شرکت‌های کلان صادراتی / از شرکت‌های پیشتاز حمایت می‌کنیم

به گزارش گروه اقتصاد ، ولی‌ا... افخمی‌راد این مطلب را در سیزدهمین جلسه شورای مشورتی این سازمان گفت و افزود: شکی نیست که رقابتی شدن صادرات منوط به حضور مقیاس بزرگ‌ها در عرصه تجاری کشور است اما برای رسیدن به این هدف باید از شرکت‌های موجود حمایت‌های لازم را به عمل آوریم و مسیر رشد آنها را بیش از پیش هموارکنیم تا بتوانند در مقیاس بزرگ‌تر فعالیت کنند.

افخمی‌راد در این نشست سخنان خود را با موضوع آسیب‌شناسی صادرات به روسیه آغاز کرد و گفت: در بررسی میزان صادرات ما به روسیه چندین مسئله وجود دارد که باید به آنها توجه کرد، اینکه چرا با وجود اعطای تسهیلات به صادرکنندگان از قبیل کاهش تعرفه‌های گمرکی، ایجاد کریدور سبز گمرکی با روسیه، ایجاد پرواز مستقیم آستاراخان، اعتبارسنجی برخی شرکت‌های روسی از سوی صندوق ضمانت صادرات و ... تا کنون صادرات به روسیه روند مثبت چشمگیری نداشته است؟ آیا این موضوع با نبود شرکت‌های بزرگ صادراتی مربوط می‌شود یا مشکلات دیگری در این مسیر وجود دارد؟

وی در پاسخ به این سوالات دو تحلیل را مطرح و خاطرنشان کرد: یکی از این تحلیل‌ها عواملی مانند نوسانات قیمت روبل، عدم وجود ارتباطات بانکی، بالا بودن قیمت تمام شده محصولات تولیدی ایران و ... را مد نظر قرار می‌دهد و تحلیل دوم مربوط به عدم وجود شرکت‌های بزرگ صادراتی است؛ یعنی با وجود اینکه مثلا مسیر تجارت با روسیه را تسهیل کرده‌ایم اما چون این نوع شرکت‌ها در ایران وجود ندارد در امر صادرات چندان توفیری حاصل نشده است.

افخمی‌راد در خصوص افزایش صادرات از طریق ایجاد شرکت‌های بزرگ اظهار داشت: شرکت‌های بزرگ صادراتی را نمی‌شود ابتدا به ساکن ایجاد کرد بلکه باید در ابتدا شرکت‌های پیشرو در صادرات را شناسایی و آنها را تقویت کنیم تا در نهایت به مقیاس بزرگ در صادرات دست یابیم.

وی با تأکید بر اینکه رقابتی شدن صادرات منوط به حضور مقیاس بزرگ‌ها در عرصه تجاری کشور است، افزود: وظیفه ما این است که برای پیشروهای صادراتی شاهراهی ایجاد کنیم و هر شرکتی که بتواند در مسیر ماندگاری در بازارهای هدف، افزایش حجم صادرات، بالابردن کیفیت و رقابتی کردن قیمت و ... گام بردارد آن شرکت را به سمت این شاهراه سوق دهیم و از او حمایت کنیم.

افخمی‌راد در عین حال توقعات از بخش خصوصی را هم مطرح کرد و گفت: ما انتظار داریم شرکت‌های بخش خصوصی به صورت هدفمند به موضوع صادرات بیاندیشند و طبق برنامه‌ پیش بروند و با ارائه پیشنهادها و نقطه‌نظرات خود در چگونگی تشکیل شرکت‌های بزرگ صادراتی و افزایش حجم تجارت به ما کمک کنند.

در ادامه این جلسه هر یک از صادرکنندگان و فعالان بخش خصوصی نظرات خود را برای تشکیل شرکت‌های بزرگ صادراتی و چگونگی ایجاد آنها مطرح کردند.

اولویت نخست، اصلاح ساختارهای اقتصادی کشور است

حبیب‌اله انصاری دبیرکل انجمن صنایع لوازم خانگی و نایب رییس اول شورای همکاری اقتصادی ایران و آفریقا با اشاره به برخی ابهامات در تشکیل شرکت‌های بزرگ صادراتی، گفت: کسی مخالفتی با تشکیل شرکت‌های بزرگ صادراتی ندارد اما آیا موانع صادراتی کشور ما منوط به فقدان شرکت‌های بزرگ صادراتی است؟  به نظر من برای توسعه صادرات باید ساختارهای اقتصادی کشور اصلاح شود.

وی با تأکید بر تقویت بدنه مدیریت صادرات کشور، ادامه داد: ریشه صادرات تولید است و هرچه این ریشه قوی‌تر باشد صادرات محصولات بیشتر می‌شود به همین دلیل باید موضوعاتی از قبیل پررنگ بودن نقش دولت در اقتصاد، قانون سرمایه‌گذاری خارجی، قانون مالیات و ... بررسی و اصلاح شود.

لزوم تعریف دقیق از شرکت‌های کلان صادراتی

مجید موافق قدیری رئیس هیئت مدیره انجمن خوراک دام و طیور  و آبزیان نیز در این جلسه اظهار داشت: تشکیل شرکت‌های بزرگ صادراتی موضوع پذیرفته شده‌ای است اما باید به درستی و دقت آن را تعریف کرد که این شرکت‌ها دقیقا چه هستند. تعداد اعضا چند نفر است؟ هیأت مدیره آن چگونه تعیین می‌شوند، دولت تا چه حد در این شرکت‌ها نفوذ دارد؟

به گفته قدیری تعریف دقیق از شرکت‌های بزرگ صادراتی و کارکردهای این نوع شرکت‌ها در عرصه تجاری، ایجاد آنها را تسهیل می‌کند.

تقویت تولید گام اول در افزایش صادرات

جمشید مغازه‌ای دبیرکل انجمن صنفی صنایع بیسکوییت شیرینی و شکلات، مشکلات تولیدی را بزرگترین مانع صادراتی کشور عنوان کرد و افزود: ما باید قبل از دغدغه تشکیل شرکت‌های بزرگ صادراتی به فکر تولید و تقویت توان تولیدی کشور باشیم.

این فعال اقتصادی اضافه کرد: باید در ابتدا مشکلات تولید از جمله تامین مواد اولیه صنایع تولیدی کشور حل شود و پس از آن به صادرات بیاندیشیم.

وی بحث خود را در مورد صادرات به کشورهای آفریقایی ادامه داد و اظهار داشت: لبنان گلوگاه ورود به آفریقاست و تجار این کشور می‌توانند اجناس ایرانی را در قاره آفریقا رواج دهند؛ نظر من این است که تجارت ترجیحی با لبنان تنظیم شود تا از طریق این کشور به آفریقا دست یابیم.

اجازه دهیم خود شرکت‌ها بزرگ و توانمند شوند

«صادرات ما سرریز مصرف داخل است» این جمله‌ای بود که «قدیر قیافه» رئیس هیئت مدیره انجمن تولیدکنندگان و صادرکنندگان سنگ آهن ایران مطرح کرد و گفت: ایجاد شرکت‌های صادراتی فکر خوبی است اما به نظر می‌رسد به این موضوع از دیدگاه دولتی نگاه شده است.

وی گفت: در ایران شرکت‌های بزرگ صادراتی وجود دارد اما آنچه که لازم است دولت انجام دهد حمایت از این شرکت‌ها است تا رشد بیشتری پیدا کنند؛ ما باید اجازه بدهیم خود شرکت‌ها بزرگ و توانمند شوند. البته در این مسیر مشکلات فرهنگی نیز وجود دارند چرا که ما به قوانین کار تیمی آشنا نیستیم و ساختار تفکر ما به صورت انفرادی شکل گرفته است.

این فعال اقتصادی در ادامه تأکید کرد: باید مقوله مدیریت و مالکیت را از هم جدا بدانیم آن موقع است که می‌توانیم سرمایه‌های کوچک را کنار هم جمع کنیم زیرساخت‌های لازم را فراهم و صادرات را ساماندهی کنیم.

پیشنهاد ایجاد شرکت‌های صادراتی براساس موقعیت‌های جغرافیایی موضوع دیگری بود که از سوی رئیس هیئت مدیره انجمن تولیدکنندگان و صادرکنندگان سنگ آهن ایران مطرح شد.

ترس از مشکلات، مانع ایجاد شرکت‌های کلان صادراتی

زنگنه از انجمن صادرکنندگان خدمات فنی و مهندسی نیز در این جلسه گفت: به نظر من بین شرکت‌های بزرگ صادرکننده فعلی و موضوع ایجاد شرکت‌های تخصصی صادراتی تفاوت وجود دارد چرا که تأسیس این نوع شرکت‌ها در دولت‌های قبلی نیز مطرح و بر آن تأکید شده بود اما به دلیل ترس از نقصان یا مشکلات دیگر تاکنون این شرکت‌ها ایجاد نشده است.

وی خاطر نشان کرد: باید نگرانی‌ از راه‌اندازی شرکت‌های صادراتی را رفع کنیم و با زمان‌بندی تلاش کنیم که حداقل چند شرکت صادراتی تشکیل دهیم و از آنها حمایت کنیم.

موضوع دیگری که از سوی این فعال اقتصادی مطرح شد: بحث دخالت دولت در ترکیب شرکت‌های بزرگ صادرکننده بود. وی در این مورد گفت: شرکت‌های بزرگ در همه کشورها وجود دارد اما از آنجا که دولت ما وابسته به نفت است بین دولت و بخش خصوصی شکاف ایجاد شده، حال باید ببینیم که با تشکیل شرکت‌های بزرگ دولت چقدر می‌خواهد در آنها نافذ باشد؟

تقویت شرکت‌های موجود مهم‌تر از تشکیل شرکت‌های جدید

محمدحسن شمس فرد رئیس هیئت مدیره اتحادیه خشکبار ایران نیز تقویت شرکت‌های صادراتی موجود را مهم‌تر از تشکیل شرکت‌های جدید صادراتی عنوان و تأکید کرد: ما شرکت‌های توانمند داریم باید آنها را تقویت کنیم و دولت مشکلاتی از قبیل مالیات بر صادرات، ارزش افزوده، نرخ ارز و ... را از سر راه بخش خصوصی بردارد.

شرکت‌های دانش‌بنیان صادراتی حلقه مفقوده صادرات کشور

تمرکز بر شرکت‌های دانش بنیان صادراتی موضوعی بود که از سوی محمد امین حاج کاظمیان مطرح شد وی در این خصوص گفت: حلقه مفقوده صادرات ما تمرکز بر شرکت‌های دانش بنیان صادراتی است. چرا که ما تولید صادرات محور دانش بنیان نداریم که بتوانیم صادرات کلان داشته باشیم.

وی در عین حال افزود: مشکل دیگر شرکت‌های ایران به مشکلات مالی و دولتی بر می‌گردد که مانعی برای صادرات عمده محسوب می‌شود؛ تا زمانی که تسهیلات بانکی با سود بسیار بالا در اختیار صادرکننده قرار می‌گیرد نمی‌توانیم به جهش در صادرات بیاندیشیم.

بررسی تجربه کشورهای دیگر در تأسیس شرکت‌های کلان صادراتی موضوع دیگری بود که حاج کاظمیان بر آن تأکید کرد و گفت: باید ببینیم آیا دغدغه شکل‌گیری این شرکت‌ها فقط در ایران مطرح است یا اینکه در کشورهای دیگر نیز این نیاز در برهه‌ای وجود داشته و راه حل آنها برای دست یافتن به آن چه بوده است؟

مشکل صادرات ایران عدم تطابق با قیمت و کیفیت جهانی است

انتقاد از تصدی‌گری دولت و تکه تکه شدن تجارت موضوعی بود که مناقبی رئیس انجمن واردات کشور به آن اشاره کرد و گفت: دولت الان به جای هدایت نظام تجاری تصدی‌گری را انتخاب کرده به همین دلیل 85 درصد از تجارت کشور را در دست دارد. از سوی دیگر تکه تکه شدن تجارت باعث شده که هر یک از سازمان‌های دولتی بر بخشی از آن نظارت کنند و همین موضوع منجر به تعدد قوانین و مقررات و پیچیده شدن تجارت در ایران شده است.

وی ادامه داد: الان بیش از 75 درصد واردات کشور مواد اولیه و واسطه‌ای است که اگر مالیات و تعرفه آن بالا باشد و یا واردات آن با مشکل مواجه شود بسیاری از تولیدکنندگان دچار مشکل خواهند شد.

مناقبی در مورد تشکیل شرکت‌های صادراتی نیز گفت این موضوع، خوب است اما آیا برای تشکیل این نوع شرکت‌ها زیرساخت‌ها فراهم است؟ آیا ما کالای قابل عرضه داریم؟ به نظر من مشکل عمده صادرات کشور به عدم تطابق با قیمت و کیفیت کالاهای تولیدی کشورهای دیگر برمی‌گردد.

شرکت‌های صادراتی با رویکرد جغرافیایی

رجبی از انجمن کسب و کار جوانان شکل‌گیری شرکت‌های صادراتی را منوط به توجه به مناطق جغرافیایی دانست و گفت باید با استراتژی واحد بتوانیم تشکیل تیم بدهیم و این شرکت‌ها را از اقصی نقاط ایران دور هم جمع کنیم.

وی گفت: صبر و حوصله و تمرین در کنار ابزارهای حمایتی، آموزش و مشاوره برای به ثمر رسیدن این نوع شرکت‌ها ضروری است.

اعطای مجوز تولید به شرط حضور در بازار خارجی

امیرحسین بلالی مقدم عضو شورای مشورتی سازمان توسعه تجارت، صدور پروانه و مجوز برای خطوط تولید، توزیع و ایده‌سازی را مشروط به محاسبات جمعیتی و احتساب واحدهای تولیدی فعال و در حال تکمیل دانست و گفت: اگر بیش از اندازه به شرکت‌ها مجوز تولید داده شود، سرمایه‌‌‌های ملی به هدر خواهد رفت و رقابت ناسالم ایجاد می‌شود.

وی پیشنهاد کرد که دولت به واحدهای تولیدی مجوز بدهد اما به شرطی که آنها محصولات خود را در بازارهای صادراتی به فروش برسانند.

به گزارش روابط عمومی سازمان توسعه تجارت، در پایان سیزدهمین شورای مشورتی سازمان توسعه تجارت قرار شد شرکت‌های صادراتی و بخش خصوصی نظرات خود را پیرامون تشکیل شرکت‌های صادراتی کلان مقیاس به صورت مدون ارائه کنند تا با همفکری بخش دولتی و خصوصی در مورد تشکیل این شرکت‌ها تصمیم‌گیری شود.‌